Της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου
[email protected]
«Δυναμικό διάδρομο» για τον περιορισμό των τιμών του φυσικού αερίου στον κόμβο ΤΤF που θα έχει διάρκεια το πολύ τρεις μήνες και θα ενεργοποιηθεί μόνο ως μέτρο «έσχατης ανάγκης», μετά από ομόφωνη απόφαση των κυβερνήσεων της ΕΕ και μόνο για το ενδιάμεσο διάστημα έως ότου «στηθεί» ο εναλλακτικός του TTF δείκτης τιμολόγησης του LNG στην Ευρώπη (Μάρτιος 2023) θα εισηγηθεί σήμερα η Κομισιόν, σύμφωνα με προσχέδιο της πρότασης που διέρρευσε χθες.
Εάν οι πληροφορίες αυτές επιβεβαιωθούν, τότε θα πρόκειται για μια κλασική προσπάθεια των Βρυξελλών να συμβιβάσουν τις αντίρροπες τάσεις στο εσωτερικό της Ένωσης. Με ποιο τρόπο; Κατεβάζοντας μια εισήγηση που υπολείπεται κατά πολύ των προτάσεων για πλαφόν στις χονδρεμπορικές τιμές φυσικού αερίου για το οποίο πιέζει μεν «μπλοκ» 15 χωρών της ΕΕ -με «μπροστάρηδες» του εγχειρήματος την Ιταλία και την Ελλάδα μεταξύ άλλων-πλην όμως εξακολουθεί να συναντά την αντίδραση της Γερμανίας (κυρίως…) που επιμένει ότι τα πλαφόν μπορούν να οδηγήσουν σε ελλείψεις φυσικού αερίου και δεν κινητροδοτούν την εξοικονόμηση του καυσίμου.
Η αντίδραση των αγορών στις πληροφορίες, με την spot τιμή του TTF να καταγράφει βουτιά 13% στα 123 δολ./MWh φαίνεται να υπονοεί ότι δεν θεωρούν επικίνδυνη τη «νερωμένη’ πρόταση της Κομισιόν και δεν βλέπουν ρίσκα για την ασφάλεια εφοδιασμού της ΕΕ εάν και όποτε εφαρμοστεί. «Με τις τιμές του φυσικού αερίου να πέφτουν ούτως ή άλλως, η πρόταση δείχνει ότι η διάθεση για γενναίες μεταρρυθμίσεις, όπως θα ήταν ένα ευρύ πλαφόν στις χονδρεμπορικές τιμές εξανεμίζεται», σημείωσε ο Γκέοργκ Ζάχμαν εμπειρογνώμονας του ινστιτούτου Bruegel. «Όσο απομακρύνεται η προοπτική ενός απόλυτου πλαφόν στις τιμές φυσικού αερίου, τόσο βελτιώνεται η ψυχολογία της αγοράς και οι τιμές πέφτουν», σχολίασε από την πλευρά του ενεργειακός αναλυτής Μιχάλης Μαθιουλάκης, παρατηρώντας ότι οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν επιστρέψει στα προ της ρωσικής εισβολής επίπεδα, με υποχώρηση άνω του 60% από το ρεκόρ των 340 ευρώ/MWh στα τέλη Αυγούστου.
Η συνολική πρόταση της Κομισιόν που εξειδικεύει τον οδικό άξονα που παρουσίασε στις αρχές του μήνα η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συνοδεύεται και από προσχέδιο Κανονισμού. Τα δυο κείμενα θα αποτελέσουν τη βάση της συζήτησης μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες (20-21 Οκτωβρίου). Στόχος είναι η υιοθέτηση του Κανονισμού το ταχύτερο δυνατό -ακόμα και κατά το Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας στο Λουξεμβούργο στις 25 του μηνός-, εάν επιτευχθεί συνολική συμφωνία. Η «βεντάλια» των προτάσεων διαρθρώνεται σε τέσσερις άξονες:
1.Κοινές αγορές φυσικού αερίου και διασφάλιση επάρκειας εφοδιασμού: Προβλέπεται μεταξύ άλλων ότι η πλατφόρμα κοινών αγορών αερίου -που προσδοκάται να είναι λειτουργική για τον επόμενο χειμώνα- θα προβλέπει την κάλυψη τουλάχιστον του 15% των απαιτήσεων της κάθε χώρας σε αποθηκευμένο αέριο. Θα υπάρχει δίνεται επίσης η δυνατότητα στις ευρωπαϊκές εταιρείες να σχηματίζουν κοινοπραξίες για κοινές αγορές. Η Κομισιόν επιδιώκει επίσης την ταχεία ενεργοποίηση των μηχανισμών αλληλεγγύης για την προμήθεια φυσικού αερίου εντός ΕΕ, προτείνοντας προκαθορισμένους κανόνες που θα εξασφαλίζουν ότι ένα κράτος-μέλος θα λαμβάνει φυσικό αέριο από τα υπόλοιπα έναντι δίκαιης αποζημίωσης σε περιπτώσεις ανάγκης.
2.Αντιμετώπιση των υψηλών τιμών φυσικού αερίου: Εδώ η βασική πρόταση της Επιτροπής είναι η δημιουργία νέου συγκεκριμένου δείκτη αναφοράς (benchmark) για το LNG με στόχο να υποκαταστήσει την «αναξιόπιστη» τιμολόγηση μέσω του κόμβου TTF. O Σύνδεσμος των Ρυθμιστικών Αρχών της ΕΕ ACER θα συλλέξει τα απαραίτητα στοιχεία ως τα τέλη του 2022, ώστε να μπορεί να «δομηθεί» ο νέος δείκτης στις αρχές του 2023 για να είναι «ετοιμοπόλεμος» Στο μεσοδιάστημα, η Κομισιόν επιδιώκει ένα μηχανισμό περιορισμού των τιμών στο TTF, ο οποίος θα ενεργοποιείται όταν είναι απαραίτητο. Πρόκειται για το λεγόμενο «δυναμικό διάδρομο τιμών» για τις συναλλαγές στο TTF που επιδιώκεται να μειώσει τη μεταβλητότητα και θα συνδέεται και με τους υπόλοιπους κόμβους φυσικού αερίου που λειτουργούν εντός ΕΕ. Παράλληλα, σε ενδοημερήσιο επίπεδο θα λειτουργήσει ένας νέος μηχανισμός με τον ίδιο στόχο που θα επεκτείνεται στις αγορές παραγωγών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. «Αυτό θα συγκρατήσει τα άλματα των τιμών, καθώς και την κερδοσκοπία που θα μπορούσε να δημιουργήσει δυσκολίες σε ορισμένες χώρες-μέλη για την προμήθεια φυσικού αερίου», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Σε ότι έχει να κάνει με τον περιορισμό της διαμόρφωσης υψηλών τιμών ρεύματος από το αέριο, το κείμενο της Κομισιόν είναι πιο γενικόλογο και αναφέρει ότι ένα πλαφόν στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για την ηλεκτροπαραγωγή εμπεριέχει ρίσκα και πρέπει να συζητηθεί περαιτέρω.
3. Άμβλυνση των παρενεργειών από τις υψηλές τιμές αερίου: Η Επιτροπή προτείνει την περαιτέρω χαλάρωση των κανόνων «εκτάκτου ανάγκης» για τις κρατικές ενισχύσεις (Temporary Crisis Framework) με νέες επιλογές στήριξης επιχειρήσεων που θα μειώνουν την ενεργειακή τους κατανάλωση. Παράλληλα, η Επιτροπή σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Αρχή Αξιών και Κεφαλαιαγορών (ΕSMA) υιοθετεί δυο νέους κανονισμούς για να αμβλύνει τις πιέσεις στη ρευστότητα στους συμμετέχοντες στα Χρηματιστήρια Ενέργειας, λόγω των αυξημένων απαιτήσεων για κάλυψη των θέσεων που λαμβάνουν. Προβλέπεται συγκεκριμένα η αύξηση του ορίου εκκαθάρισης στα 4 δις. ευρώ και η διεύρυνση των αξιών που μπορούν να γίνουν αποδεκτές ως εγγυήσεις για την κάλυψη των κινδύνων. Ως ένα πρόσθετο μέτρο τόνωσης της ρευστότητας των ενεργειακών ομίλων προβλέπεται ενισχυμένη χρηματοδότησή τους από τα Ταμεία Συνοχής και το Repower EU.
4.Θωράκιση Κρίσιμων υποδομών: Τέλος, δεδομένων των κινδύνων που διαβλέπει η Ε.Ε. για τις ενεργειακές της υποδομές μετά τα όσα συνέβησαν στον Nord Stream, η Κομισιόν ζητά να διεξαχθούν δοκιμές αντοχής στις ευρωπαϊκές υποδομές. Προτείνει επίσης την υιοθέτηση νέων εργαλείων που θα δίνουν μεγαλύτερη ορατότητα για τη διαθέσιμη δυναμικότητα στις υποδομές της ΕΕ και επαναλαμβάνει -για πολλοστή φορά- την ανάγκη για επιτάχυνση των αδειοδοτικών διαδικασιών για την εγκατάσταση ΑΠΕ.
