Του Μιχάλη Ψύλου
[email protected]
Η Uniper, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας φυσικού αερίου της Γερμανίας, κρατικοποιείται. Η κυβέρνηση Σολτς προσπαθεί να περισώσει νοικοκυριά και επιχειρήσεις, στον απόηχο της παγκόσμιας ενεργειακής κρίσης και των επιπτώσεων από τη διακοπή των ροών φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Το βήμα ήταν απολύτως αναγκαίο: Στα τέλη Αυγούστου, ο CEO της εταιρείας, Κλάους-Ντίτερ Μάουμπαχ, είχε ανακοινώσει ότι η Uniper έχανε καθημερινά «πάνω από 100 εκατομμύρια ευρώ»!
Το Βερολίνο, έχοντας ήδη συμφωνήσει από τον περασμένο Ιούλιο να διασώσει τον ενεργειακό κολοσσό με 15 δισεκατομμύρια ευρώ, αποφάσισε να αγοράσει και το 56% που κατείχε η φινλανδική Fortum για περίπου 500 εκατομμύρια. Με απλά λόγια; Το γερμανικό κράτος ελέγχει πλέον το 99% του ομίλου, καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος μιας ενεργειακής Lehman Brothers. Ένα φαινόμενο ντόμινο που θα παρασύρει στην άβυσσο εκατομμύρια πελάτες του ενεργειακού κολοσσού και θα προκαλέσει καταστροφικές ζημιές στη γερμανική οικονομία.
Η Μόσχα συνεχίζει άλλωστε να παίζει με τα νεύρα των Ευρωπαίων. Ανοίγοντας και κλείνοντας τον αγωγό φυσικού αερίου ανάλογα με τις διαθέσεις του Πούτιν και το γεωπολιτικό πλαίσιο.
Η εθνικοποίηση της Uniper δεν οφείλεται πάντως αποκλειστικά στον Πούτιν. Τα αφεντικά της εταιρείας δεν ήθελαν να πιστέψουν ότι η Gazprom θα μπορούσε να κλείσει τη στρόφιγγα, μέχρι την ημέρα της επίθεσης στην Ουκρανία. Το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρείας έχει κατηγορηθεί μάλιστα για «γεωπολιτική τύφλωση» και παραβίαση του πρωταρχικού καθήκοντος: Να παρακολουθεί τους κινδύνους και να μην επαφίεται στη λύση του φθηνού ρωσικού αερίου.
«Διασώσεων» συνέχεια
Το πρακτορείο Bloomberg εκτιμά πάντως ότι η εθνικοποίηση της Uniper θα είναι ένας μόνο κρίκος σε μια αλυσίδα κρατικοποιήσεων στην ΕΕ. «Η ιστορική ενεργειακή εθνικοποίηση του γίγαντα φυσικού αερίου στη Γερμανία είναι απίθανο να είναι η τελευταία διάσωση στην Ευρώπη στον ενεργειακό τομέα, εν μέσω της κρίσης που πυροδότησε ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία» γράφει το Bloomberg.
«Μπορεί να υπάρχουν περισσότερες εθνικοποιήσεις, λόγω των απίστευτα υψηλών τιμών ενέργειας που δεν μπορούν να μετακυλιστούν στους καταναλωτές. Άρα, πρέπει να αναλάβουν δράση τα κράτη», δήλωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων Βέρνερ Χόγιερ, στην τηλεόραση του Bloomberg.
Ήδη, στη Γαλλία, αναμένεται ως το τέλος του μήνα να έχει εθνικοποιηθεί η EDF-η μεγαλύτερη εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας.
Ακόμη και στο Ηνωμένο Βασίλειο ,η ιδέα που κερδίζει έδαφος είναι η κρατικοποίηση των εταιρειών ηλεκτρικής ενέργειας - τουλάχιστον προσωρινά - προκειμένου να ελεγχθούν οι τιμές πριν φτάσει ο χειμώνας. Ειδικά για τη Βρετανία, κάτι τέτοιο θα έκανε σίγουρα τα κόκκαλα της Μάργκαρετ Θάτσερ να τρίζουν. Αλλά με τους λογαριασμούς να αυξάνονται κατά 80% κατά μέσο όρο από τον Οκτώβριο, να πάει στο καλό η πολιτική ορθοδοξία. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μάλιστα ότι ακόμη και οι παραδοσιακοί Συντηρητικοί ψηφοφόροι στηρίζουν στην πλειονότητά τους (72%) την επαναφορά των ενεργειακών εταιρειών στο δημόσιο.
Η ιδιωτικοποίηση των κρατικών εταιρειών κοινής ωφέλειας σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, δεν απέδωσε σε ότι αφορά στη μείωση των λογαριασμών. Και τώρα που ξέσπασε η κρίση ,οι Ευρωπαίοι καλούνται να πληρώσουν το μάρμαρο - μέσω των κρατικών προϋπολογισμών - για να μην χρεωκοπήσουν.
Δαμόκλειος σπάθη
Με την Ευρωπαϊκή Ενωση να έχει καθυστερήσει μάλιστα επί έναν ολόκληρο χρόνο να λάβει ουσιαστικά μέτρα για την από κοινού αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, τα κράτη μέλη αναγκάζονται να καταφεύγουν σε εθνικές λύσεις. Το κακό είναι ότι μ' αυτά και μ' αυτά, μια Δαμόκλειος σπάθη αιωρείται πάνω από τους Ευρωπαίους καταναλωτές.
Οι λογαριασμοί του φυσικού αερίου και του ηλεκτρικού ρεύματος απειλούν να προκαλέσουν έκρηξη στις τσέπες του μέσου πολίτη στις αρχές του φθινοπώρου. Οι κυβερνήσεις προσπαθούν βέβαια, να βρουν έναν τρόπο να αποφύγουν αυτόν τον κοινωνικό κατακλυσμό, που θα μπορούσε να συγκλονίσει τις περισσότερες χώρες.
Μισό τρισ. σε μέτρα στήριξης
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις διέθεσαν σχεδόν 500 δισεκατομμύρια ευρώ πέρυσι για να προστατεύσουν τους πολίτες και τις επιχειρήσεις από την άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με μελέτη του ινστιτούτου Bruegel των Βρυξελλών. Οι 27 χώρες της ΕΕ έχουν διαθέσει συνολικά 314 δισεκατομμύρια ευρώ για μέτρα ανακούφισης των πολιτών και η Βρετανία άλλα 178 δισεκατομμύρια ευρώ. Πολλά από αυτά τα μέτρα σχεδιάστηκαν να είναι προσωρινά - αλλά το ινστιτούτο των Βρυξελλών προειδοποιεί ότι η κρατική παρέμβαση έχει εκραγεί και έχει γίνει «δομική». Όπως εξηγεί η Σιμόν Ταλιαπιέτρα, ανώτερη συνεργάτης του Bruegel, «αυτή η κατάσταση είναι σαφώς μη βιώσιμη από τη σκοπιά των δημόσιων οικονομικών».
Η Κομισιόν πρότεινε κάποια μέτρα για την αντιμετώπιση των αυξανόμενων τιμών της ενέργειας, αλλά δεν φαίνεται να έπεισαν κανέναν για την αποτελεσματικότητά τους. Πολλά θα κριθούν στην ευρωπαϊκή σύνοδο των υπουργών Ενέργειας στις 30 Σεπτεμβρίου, για να δούμε τι πραγματικά μπορεί να συμβεί σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, λόγω του κόστους της ενέργειας.
Αυτή τη στιγμή οι κίνδυνοι για την οικονομία μέχρι και για μεγάλο μέρος του 2023, εμφανίζονται πολύ σοβαροί. Οι επενδυτές βρίσκονται μέσα σε ένα προπέτασμα καπνού: πόλεμος, πληθωρισμός, διαταραγμένες αλυσίδες εφοδιασμού - και όλα αυτά μαζί. Οι αναλυτές σχεδόν συμφωνούν ότι αυτή η κατάσταση θα οδηγήσει σε ύφεση τους επόμενους μήνες. «Σίγουρα υπολογίζω σε μια ύφεση, τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ» λέει ο Χένιγκ Γκέμπχαρντ, της Holly Hedge Consult. «Μερικοί πιστεύουν ότι μια ύφεση θα καθαρίσει τις αγορές, θα περιορίσει τον πληθωρισμό και τελικά θα μειώσει επίσης τα επιτόκια» λέει ο Πήτερ Χούμπερ της Starcapital. Αλλά δεν είναι τόσο απλό. Ειδικά στην Ευρώπη, το πρόβλημα του πληθωρισμού είναι βαθύτερο. «Δεδομένου του τεράστιου χρέους ορισμένων χωρών της ΕΕ, η ΕΚΤ είναι παγιδευμένη» εκτιμά ο Χούμπερ.
