Από την έντυπη έκδοση
Της Λαλέλας Χρυσανθοπούλου
[email protected]
Πολιτική συμφωνία για τον περιορισμό της χρήσης φυσικού αερίου στην Ε.Ε. -με σειρά εξαιρέσεων ελληνικού ενδιαφέροντος για την ενεργοποίηση του υποχρεωτικού «κόφτη»- επιτεύχθηκε χθες στο έκτακτο συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας της Ε.Ε.
Η Συμφωνία, με στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, είχε ως «φόντο» το νέο ημερήσιο άλμα 21% των τιμών του αερίου στον κόμβο TTF (στα 214 ευρώ/MWh, με ετήσια αύξηση σχεδόν 450%) και το νέο ιστορικό υψηλό των χονδρεμπορικών τιμών ρεύματος στην Ελλάδα σήμερα, στα 473,93 ευρώ/MWh.
Παρά τους πανηγυρικούς τόνους που υιοθέτησε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, κάνοντας λόγο για «αποφασιστικό βήμα αντιμετώπισης της απειλής πλήρους διακοπής του αερίου από τον Πούτιν», οι κινήσεις των αγορών αποτυπώνουν αμφιβολία για την αποτελεσματικότητα του μέτρου. Ακόμα και η ίδια η επίτροπος Ενέργειας, Κάντρι Σίμσον, είπε ότι η συμφωνία -με τη χρήση των εξαιρέσεων- θα απέφερε επαρκή εξοικονόμηση ώστε η Ε.Ε. να περάσει με ασφάλεια έναν μέσο χειμώνα -από πλευράς καιρικών συνθηκών-, υπονοώντας εμμέσως πλην σαφώς ότι εάν ο χειμώνας αποδειχθεί βαρύς δεν θα επαρκέσει για να καλύψει το κενό στην προσφορά φυσικού αερίου αν η Gazprom κλείσει τις στρόφιγγες.
Στην Αθήνα, πάντως, επικρατεί ικανοποίηση για το τελικό κείμενο του Κανονισμού, καθώς, όπως τόνισε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, «λαμβάνει υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε χώρας και εξυπηρετεί τον πρωταρχικό στόχο της Ε.Ε. για μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο, κατά τρόπο που δεν θέτει σε κίνδυνο την κοινωνική συνοχή και την παραγωγική βάση της Ευρώπης».
Τι συμφώνησαν
Πιο συγκεκριμένα, οι ΥΠΕΝ των 26 χωρών-μελών της Ε.Ε. συμφώνησαν στην εθελοντική μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά τουλάχιστον 15% για την περίοδο 1 Αυγούστου 2022-31 Μαρτίου 2023 σε σύγκριση με τον μέσο όρο της κατανάλωσης των προηγούμενων πέντε ετών, με μέτρα δικής τους επιλογής.
Συμφωνήθηκε επίσης ένας ενισχυμένος μηχανισμός συναγερμού της Ε.Ε. (EU Alert), που θα μπορούσε να ενεργοποιηθεί -με απόφαση του Συμβουλίου Υπουργών κατόπιν εισήγησης της Κομισιόν- σε περίπτωση σοβαρής έλλειψης αποθήκευσης φυσικού αερίου ή εξαιρετικά υψηλής ζήτησης φυσικού αερίου, με τη θέσπιση ενός υποχρεωτικού στόχου μείωσης 15%, ο οποίος συνοδεύεται από σειρά «αστερίσκων»:
Πρώτα απ’ όλα, για την επίτευξη του υποχρεωτικού στόχου θα ληφθεί υπόψη η όποια μείωση κατανάλωσης φυσικού αερίου έχει επιτευχθεί πριν από την ενεργοποίηση του κόφτη. Κάτι που ευνοεί την Ελλάδα, που έχει ήδη δρομολογήσει μέτρα εξοικονόμησης και έχει μειώσει την κατανάλωση κατά 10% το α' εξάμηνο του έτους.
Τι πέτυχαν οι Νότιοι
Η ελληνική πλευρά πέτυχε επίσης να περιληφθεί στο κείμενο πρόβλεψη που επιτρέπει τον υπολογισμό της υποχρεωτικής μείωσης κατανάλωσης φυσικού αερίου σε σχέση όχι με τον μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας, αλλά σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά. Υπολογίζεται ότι με αυτή την περίοδο αναφοράς η συνολική εξοικονόμηση που θα πρέπει να επιτύχει η Ελλάδα είναι της τάξης των 7,3 ΤWh.
Επιπλέον, η Ελλάδα, μαζί με την Ισπανία, την Ιταλία και την Πορτογαλία, πέτυχαν να συμπεριληφθεί διάταξη με την οποία, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής, μπορούν να εξαιρεθούν από τον υπολογισμό οι ποσότητες φυσικού αερίου που χρησιμοποιούνται από μονάδες ηλεκτροπαραγωγής κρίσιμες για την ευστάθεια του συστήματος.
Εξαιρέσεις και για την ευρωπαϊκή βιομηχανία
Σημαντική για την ευρωπαϊκή βιομηχανία -της ελληνικής μη εξαιρουμένης- είναι η διάταξη που επιτρέπει στα κράτη-μέλη να εξαιρούν την κατανάλωση φυσικού αερίου των κρίσιμων κλάδων (χαλυβουργία, χημική βιομηχανία, τρόφιμα κ.λπ.) κατά τον προσδιορισμό που πρέπει να εξοικονομήσουν.
Από εκεί και πέρα, η συμφωνία εξαιρεί από τον δεσμευτικό στόχο του 15% χώρες όπως η Κύπρο, η Ιρλανδία και η Μάλτα που δεν είναι συνδεδεμένες με το δίκτυο αγωγών φυσικού αερίου της Ε.Ε. και επομένως η περικοπή δεν θα είχε αντίκτυπο «εκτός συνόρων», ενώ «χαμηλώνει τον πήχη» για τις χώρες που επιτυγχάνουν υψηλές επιδόσεις στο γέμισμα των αποθηκών φυσικού αερίου, κάτι που ευνοεί τη Γερμανία, την Ιταλία και άλλες χώρες που ήδη πλησιάζουν τον στόχο του 80% που έχει τεθεί για το φθινόπωρο. Οι χώρες με περιορισμένη ικανότητα εξαγωγών φυσικού αερίου σε άλλες χώρες της Ε.Ε. μπορούν να ζητήσουν μείωση από το 15% εάν αποδείξουν ότι αξιοποιούν στο μέγιστο την περιορισμένη εξαγωγική τους δυνατότητα, περιγραφή που «φωτογραφίζει» την Ισπανία.
Ως εξαιρετικό και έκτακτο μέτρο, η ρύθμιση θα ισχύει για έναν χρόνο. Αξιοσημείωτο είναι -όπως σχολίασαν παράγοντες της αγοράς- ότι από το κείμενο του Κανονισμού δεν υπάρχει πρόβλεψη για νομικά δεσμευτική διαδικασία επιβολής κυρώσεων από την Κομισιόν σε περίπτωση που κάποιο κράτος-μέλος δεν επιτύχει τους υποχρεωτικούς στόχους μείωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου.
