Του Κώστα Ιωαννίδη
[email protected]
Τα χρηματιστήρια σαν προεξοφλητικοί μηχανισμοί ειδοποιούν καθώς οι αναλυτές συνδέουν άμεσα και με σοβαρά επιχειρήματα την ενεργειακή κρίση με την ανάπτυξη κύρια στην ευρωζώνη, που είναι η πλέον εκτεθειμένη λόγω των αναγκών της για φυσικό αέριο.
Επιδείνωση των προοπτικών
Η ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη αυτό το χειμώνα δεν είναι αναπόφευκτη κατάληξη, αλλά τα πράγματα δεν φαίνονται καλά στα μάτια όσων αναλυτών δεν έχουν βάση στη γηραιά ήπειρο. Οι εκτιμήσεις τους διαθέτουν το είδος της αντικειμενικότητας που επιτρέπει η από απόσταση θεώρηση της κατάστασης.
Παρακολουθώντας τη ροή των ειδήσεων εντυπωσιάζονται από ένα άρθρο της 12ης Ιουλίου στο The Local που ανέφερε πως πόλεις στη Γερμανία έχουν αρχίσει προληπτικά να εξοικονομούν ενέργεια σε δημόσιες εγκαταστάσεις. Ενώ σχεδιάζουν να δημιουργήσουν κέντρα θέρμανσης για άτομα που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να θερμάνουν τα σπίτια τους. Οι Γερμανοί αγοράζουν οτιδήποτε θερμαίνει χωρίς να χρειάζεται φυσικό αέριο, έτσι οι ξυλόσομπες και οι αντλίες θερμότητας έχουν γίνει περιζήτητα προϊόντα, ανέφερε άρθρο της 10ης Ιουλίου στην The Guardian.
Ο πιο πρόσφατος λόγος ανησυχίας προέκυψε όταν η Ρωσία έκλεισε τον αγωγό φυσικού αερίου Nord Stream 1 προς τη Γερμανία για συντήρηση. Οι παρατηρητές του κλάδου φοβούνται ότι η Ρωσία θα κρατήσει τις στρόφιγγες κλειστές για να απαντήσει με το ίδιο νόμισμα στη Δύση για τις εις βάρος της οικονομικές κυρώσεις λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Ο αντίκτυπος των υψηλότερων τιμών του φυσικού αερίου γίνεται αισθητός στην επιχειρηματική κοινότητα. Οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χτυπήθηκαν ήδη καθώς η τιμή μιας πρωτογενούς δαπάνης αυξάνεται. Η γερμανική εταιρεία κοινής ωφελείας Uniper ζήτησε κυβερνητική διάσωση. Και ένας μικρός προμηθευτής οικιακής ενέργειας στη Βρετανία, το UK Energy Incubator Hub, έχει καταρρεύσει. Υπάρχει επίσης ανησυχία ότι οι απότομα υψηλότερες τιμές του φυσικού αερίου θα μπορούσαν να βλάψουν οριστικά ορισμένες από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες της Γερμανίας. Κύρια τους παραγωγούς αλουμινίου, γυαλιού και χημικών προϊόντων, καθώς είναι καταναλωτές μεγάλων ποσοτήτων φυσικού αερίου. Σύμφωνα με το σχέδιο της χώρας, οι βιομηχανικοί χρήστες φυσικού αερίου θα είναι οι πρώτοι που θα αναγκαστούν να μειώσουν την κατανάλωση σε μια κρίση.
Άλλο ΗΠΑ άλλο ΕΕ στο αέριο
Οι ΗΠΑ υπερτερούν γιατί έχουν την ικανότητα να παράγουν περισσότερο φυσικό αέριο από αυτό που χρειάζονται: 34,6 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια παραγωγής έναντι 30,8 τρισεκατομμυρίων κυβικά πόδια κατανάλωσης, με βάση το άθροισμα 12 μηνών έως τον Απρίλιο. Την ίδια περίοδο, οι ΗΠΑ είχαν καθαρές εξαγωγές 4,0 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών φυσικού αερίου. Σύμφωνα με στοιχεία της Yardeni Research. Η περιορισμένη ικανότητα μετατροπής του φυσικού αερίου σε υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) έχει διατηρήσει την τεράστια υπεροχή του φυσικού αερίου των ΗΠΑ εντός των συνόρων τους. Μια έκρηξη στον τερματικό σταθμό Freeport LNG στο Τέξας στις 8 Ιουνίου απέσυρε το ένα πέμπτο της εξαγωγικής ικανότητας των ΗΠΑ και δεν αναμένεται να συνεχιστεί το νωρίτερο μέχρι τον Οκτώβριο. Ιστορικά, οι εξαγωγές του τερματικού σταθμού κατευθύνονταν προς την Ασία, αλλά οι υψηλότερες τιμές στην Ευρώπη πρόσφατα προσέλκυσαν αποστολές στις ακτές της Ευρώπης.
Η έκρηξη του εργοστασίου του Freeport —και η μείωση των προμηθειών από τη Ρωσία— οδήγησαν τις τιμές του φυσικού αερίου ψηλότερα στην Ευρώπη. Αλλά σε επίπεδα που είναι καλύτερα από τη φετινή άνοιξη, όταν οι τιμές ξεπέρασαν τα 70 δολάρια, δηλαδή πολύ πάνω από τα 7-9 δολάρια που έπιανε το φυσικό αέριο σε «κανονικούς» καιρούς πριν από τον πόλεμο της Ουκρανίας και τον Covid. Ωστόσο σε άρθρο γνώμης του Bloomberg στις 11 Ιουλίου ανέφεραν: «Τον περασμένο Μάρτιο, ένας Γερμανός κατασκευαστής θα μπορούσε να κλειδώσει τις τιμές του φυσικού αερίου για όλο το 2023 για περίπου 80 ευρώ ανά Μεγαβατώρα. Τώρα, πρέπει να πληρώσει τίμημα ρεκόρ στα 145 ευρώ για να αντισταθμίσει τον ίδιο κίνδυνο επί της τιμής». Επειδή οι ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν να αγοράσουν LNG, η τιμή του LNG στην Ανατολική Ασία έχει αυξηθεί στα 38,43 δολάρια ανά mmBTU από την περασμένη εβδομάδα, από 13,17 $ ένα χρόνο πριν, σύμφωνα με στοιχεία της EIA. Και καθώς η χωρητικότητα των ΗΠΑ αυξάνεται για εξαγωγή LNG τα επόμενα χρόνια, η τιμή του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ πιθανότατα θα αυξηθεί επίσης.
Η ΕΕ εισήγαγε το 2021 περίπου 140 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου από τη Ρωσία μέσω αγωγών, ή περίπου το 40% των αναγκών της σε φυσικό αέριο. Μεταξύ των χωρών της ΕΕ, η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής φυσικού αερίου, καταναλώνοντας 100 bcm φυσικού αερίου πέρυσι.
Περισσότερο από το ήμισυ του φυσικού αερίου της Γερμανίας, περίπου 55 bcm, αγοράζεται από τη Ρωσία και ρέει μέσω του αγωγού Nord Stream 1. Τον Ιούνιο, η Ρωσία μείωσε τη ροή φυσικού αερίου μόνο στο 40% της χωρητικότητας του αγωγού. Η Ρωσία είπε ότι η μείωση συνέβη επειδή ένας στρόβιλος επισκευαζόταν από τη γερμανική Siemens Energy στον Καναδά. Λόγω των κυρώσεων, ο στρόβιλος δεν έπρεπε να είχε επιστραφεί στη Ρωσία. Αλλά ο Καναδάς έκανε μια εξαίρεση και θα επιτρέψει την επιστροφή του επισκευασμένου στροβίλου στη Ρωσία, διότι κάτι τέτοιο υποστηρίζει την ικανότητα της Ευρώπης να έχει πρόσβαση σε αξιόπιστη και οικονομικά προσιτή ενέργεια. Ο αγωγός αναμένεται να ξανανοίξει στις 21 Ιουλίου. Οι αξιωματούχοι που ανησυχούν ότι η Ρωσία δεν θα ξαναρχίσει τις ροές φυσικού αερίου μέσω του αγωγού θα παρακολουθήσουν αυτή την ημερομηνία πολύ, πολύ στενά. Εάν η Ρωσία δεν επανεκκινήσει το Nord Stream 1, η Γερμανία πιθανότατα θα χρειαστεί να θεσπίσει δελτίο φυσικού αερίου για να εξασφαλίσει επαρκή εφοδιασμό αυτόν τον χειμώνα.
Φωτογραφία της κατάστασης
Οι αναλυτές με τη βοήθεια διαφόρων πηγών ενημέρωσης που δεν έχουν την ακρίβεια των αρμόδιων θεσμικών οργάνων θεωρούν ότι οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου της Γερμανίας ήταν γεμάτες κατά 52% στα μέσα Ιουνίου, σύμφωνα με άρθρο του Reuters στις 16 Ιουνίου. Στόχος της χώρας είναι να είναι γεμάτα κατά 80% μέχρι τον Οκτώβριο και στο 90% μέχρι τον Νοέμβριο για να προετοιμαστούν για τον χειμώνα. Όσο περισσότερο ο Nord Stream 1 παραμένει κλειστός, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες επίτευξης αυτών των στόχων. Η Γερμανία δεν διαθέτει τερματικούς σταθμούς LNG, αλλά σχεδιάζει να εισάγει τέσσερις πλωτούς τερματικούς σταθμούς, δύο εκ των οποίων θα λειτουργήσουν φέτος. Σχεδιάζει επίσης να κατασκευάσει παραδοσιακές εγκαταστάσεις LNG τα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια.
Όσον αφορά την υπόλοιπη Ευρώπη, τα αποθέματα φυσικού αερίου είναι περίπου στο 62% της χωρητικότητας, ακριβώς κάτω από τον μέσο όρο της πενταετίας, σύμφωνα με άρθρο της 12ης Ιουλίου στο Natural Gas Intelligence. Η ΕΕ θα ήθελε κάθε χώρα να έχει την αποθήκευση φυσικού αερίου στο 80% της χωρητικότητας έως την 1η Νοεμβρίου. Οι στόχοι της ΕΕ είναι να μειώσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία κατά τα δύο τρίτα μέχρι το τέλος του έτους και να σταματήσει σταδιακά το ρωσικό φυσικό αέριο μέχρι το 2027. Ώστε να μειωθούν τα έσοδα ύψους 850 εκατομμυρίων δολαρίων την ημέρα που λάμβανε η Ρωσία από τις πωλήσεις ενέργειας στην Ευρώπη πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Μπορεί η Γερμανία μπορεί να βρίσκεται στην πιο δεινή θέση, αλλά δεν είναι η μόνη. Η Ρωσία διέκοψε τις πωλήσεις φυσικού αερίου στη Δανία, την Πολωνία και τη Βουλγαρία τον Απρίλιο, αφού αρνήθηκαν να πληρώσουν σε ρούβλια. Τον Μάιο, η Ρωσία διέκοψε τις προμήθειες στη Φινλανδία, διότι η χώρα ανακοίνωσε την πρόθεσή της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Και οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου στην Ιταλία έχουν μειωθεί στο μισό. Η Πολωνία έχει την τύχη να έχει έναν τερματικό σταθμό LNG που λειτουργεί με πλήρη χωρητικότητα. Οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου της Πολωνίας, που κατέχουν 3,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, ήταν κατά 97% γεμάτες, ανέφερε άρθρο του Reuters στις 30 Ιουνίου. Η Βουλγαρία σχεδιάζει να πάρει φυσικό αέριο από έναν αγωγό που ξεκινά από την Ελλάδα και παραδίδει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν. Οι παραδόσεις αναμένεται να ξεκινήσουν την 1η Οκτωβρίου, σύμφωνα με άρθρο του AP στις 8 Ιουλίου. Το Ηνωμένο Βασίλειο προμηθεύεται μόνο το 4% του φυσικού του αερίου από τη Ρωσία, αλλά η χώρα πλήττεται παρόλα αυτά επειδή οι εισαγωγές φυσικού αερίου του έχουν αυξηθεί εκθετικά καθώς ο ανταγωνισμός για φυσικό αέριο έχει αυξηθεί.
Η εικόνα στις αγορές
Η αβεβαιότητα για το μέλλον του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου και το ενδεχόμενο ευρωπαϊκής ύφεσης πιέζει το ευρώ, το οποίο έχει υποχωρήσει 17% από τότε που έφτασε σε υψηλό επίπεδο το 2021. Είναι ισοδύναμο με το δολάριο, κάτι που εμφανίστηκε τελευταία φορά τον Δεκέμβριο του 2002. Κατά ειρωνικό τρόπο, όσο χαμηλότερα πέφτει το ευρώ έναντι του δολαρίου ΗΠΑ, τόσο πιο ακριβό γίνεται το φυσικό αέριο για τους ευρωπαίους αγοραστές, επειδή συνήθως πωλείται σε δολάρια.
Η ζημιά που προκάλεσε η αγορά φυσικού αερίου και ο κίνδυνος μιας ύφεσης έχουν πλήξει και πολλά ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. Οι επιδόσεις με βάση το κλείσιμο της 12/7 για πολλά από τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια έχουν ως ακολούθως: Ουγγαρία (-34,0%), Ιρλανδία (-29,6%), Πολωνία (-28,3%), Ολλανδία (-27,8%), Γερμανία ( -24,0%), Σουηδία (-22,1%), Ιταλία (-20,8%), Γαλλία (-15,0%), Ελβετία (-14,9%), Φινλανδία (-14,3%), και Ελλάδα (-12,1%). Βάσει των δεδομένων που αναφέρθηκαν από την Yardeni Research σε έκθεση της για την πιθανότητα η ενέργεια να δημιουργήσει κρίση στην οικονομία της ευρωζώνης. Μέρος της οποίας παρουσιάζεται σε αυτό το σχόλιο.
