Των Αντώνη Τσιμπλάκη,
Πάρη Τσιριγώτη,
Γιώργου Γεωργίου
Μάχη με τον χρόνο θα πρέπει να δώσουν Ευρώπη και ΝΑΤΟ για τη δημιουργία των νέων διαδρόμων μεταφοράς των ουκρανικών σιτηρών από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης μέσω των λιμανιών της Θεσσαλονίκης και της Αλεξανδρούπολης.
Ενδεικτικό του βαθμού δυσκολίας του εγχειρήματος αυτού, σύμφωνα με πληροφορίες της «Ν», είναι ότι κατά τη διάρκεια των συσκέψεων που προηγήθηκαν σε πανευρωπαϊκό επίπεδο σχολιάστηκε πως υπό κανονικές συνθήκες η ολοκλήρωση του δικτύου απαιτεί μία περίοδο δύο ετών.
Στην πραγματικότητα τα ευρωπαϊκά σιδηροδρομικά δίκτυα, αλλά και τα δύο ελληνικά λιμάνια έχουν στη διάθεσή τους 50 ημέρες προκειμένου να ξεκινήσουν να «φορτώνουν» τα ουκρανικά σιτηρά στα bulk carriers, μεγέθους μέχρι ultramax (55.000 τόνων), ώστε να διοχετευτούν στη Νότια Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική.
Το σύνολο της ουκρανικής παραγωγής φέτος δεν αναμένεται να ξεπεράσει τους 40 με 45 εκατ. τόνους. Από αυτούς οι 20 εκατ. τόνοι είναι εγκλωβισμένοι στην Ουκρανία, ενώ οι υπόλοιποι θα προκύψουν από τη σοδειά του Ιουλίου. Η Ελλάδα, στο καλύτερο σενάριο, και σύμφωνα με τις δυνατότητες των δύο λιμανιών, θα μπορέσει να διοχετεύσει σε πλοία, μέχρι το τέλος του έτους, περίπου το 5% της συγκεκριμένης παραγωγής.
Ειδικότερα, σύμφωνα με πληροφορίες της «Ν», το λιμάνι της Θεσσαλονίκης έχει τη δυνατότητα μέσω του σιλό που διαθέτει να διαχειρίζεται αυτή τη στιγμή 20.000 τόνους σιτηρών την ημέρα, ενώ διαθέτει τρεις αποθήκες 7 χιλιάδων τετραγωνικών η καθεμία.
Υπογραφή συμφώνου συνεργασίας
Οι πληροφορίες αναφέρουν επίσης ότι προκειμένου να είναι έτοιμος ο ΟΛΘ να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της επερχόμενης επισιτιστικής κρίσης, πρόσφατα υπέγραψε σύμφωνο συνεργασίας, με στόχο την ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου και την αύξηση των επιχειρηματικών τους δραστηριοτήτων μέσω της προώθησης της θαλάσσιας οδού μεταξύ Ευρώπης και Ασίας διαμέσου της Διώρυγας του Σουέζ και του Λιμένα της Θεσσαλονίκης.
Ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών
Ο κύριος στόχος αυτής της συνεργασίας είναι πέραν από την ανταλλαγή γνώσεων και επαγγελματικής εμπειρίας μεταξύ των λιμένων η ανάπτυξη κοινών πρωτοβουλιών των δύο λιμένων όπως η δημιουργία ναυτιλιακής γραμμής για ευπαθή εμπορεύματα και χύδην φορτίο.
Από την άλλη πλευρά οι δυνατότητες του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης είναι μικρότερες, ενώ θα πρέπει και η ΤΡΑΙΝΟΣΕ να κερδίσει το «χρονόμετρο» και να έχει στήσει σε «χρόνο μηδέν» το σιδηροδρομικό δίκτυο που θα φτάνει μέχρι το λιμάνι.
Ο πρόεδρος του Δ.Σ. του Οργανισμού Λιμένος Αλεξανδρούπολης Κωνσταντίνος Χατζημιχαήλ, μιλώντας στη «Ν» για το θέμα της συνάντησης με τη διοίκηση της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, είπε ότι αυτό που επιχειρείται είναι να βρεθεί μία λύση προκειμένου να εξυπηρετηθεί το σύνολο της γραμμής από την Ουκρανία προς την Αλεξανδρούπολη, καθώς υφίσταται σοβαρό ζήτημα στο σιδηροδρομικό δίκτυο των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, το οποίο είναι ασύμβατο με το ευρωπαϊκό δίκτυο αφού έχει φαρδύτερες ράγες. Πρόσθεσε ότι μέσω του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης το 2021 τουλάχιστον 400.000 τόνοι σιτηρά από τον Έβρο, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία διακινήθηκαν με διάφορα μέσα μέσω του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης, με προορισμό την Ιταλία και την Τουρκία.
Συντονισμένη υποστήριξη και επενδύσεις
Την ίδια ώρα, ωστόσο, όπως αναφέρουν και διεθνή μέσα ενημέρωσης, οι αρχές της Ουκρανίας λένε ότι η διατήρηση, πόσο μάλλον η αύξηση, του όγκου που διαχειρίζονται θα μπορούσε σύντομα να είναι αδύνατη χωρίς συντονισμένη υποστήριξη και επενδύσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ένα σοβαρό πρόβλημα που θα πρέπει να επιλυθεί άμεσα το επόμενο διάστημα είναι αυτό της γραμμής από την Ουκρανία προς την Αλεξανδρούπολη, καθώς υφίσταται σοβαρό ζήτημα στο σιδηροδρομικό δίκτυο των χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, που είναι ασύμβατο με το ευρωπαϊκό δίκτυο.
Σημειώνεται ότι με τα λιμάνια της Ουκρανίας να παραμένουν αποκλεισμένα η μεταφορά των σιτηρών μέσω του σιδηροδρομικού δικτύου σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και από εκεί με φορτηγά και με το ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο προς τους λιμένες της Θεσσαλονίκης και της Αλεξανδρούπολης φαντάζει προς το παρόν η πιο ιδανική περίπτωση.
Ο ρόλος που θα παίξουν τα bulk carriers
Πέρα από τον στρατηγικό ρόλο των ελληνικών λιμανιών, η Ελλάδα, σύμφωνα και με τον γ.γ. του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ, είναι έτοιμη να διαθέσει και bulk carrier για τη θαλάσσια μεταφορά των σιτηρών.
Όπως αναφέρουν ναυτιλιακοί αναλυτές στη «Ν», η μεταφορά των ουκρανικών σιτηρών μέσω των ελληνικών λιμανιών αναμένεται να οικοδομήσει νέες ναυτιλιακές οδούς, χωρίς βέβαια να είναι ακόμη σίγουρη η δομή τους. Οι ίδιες πηγές συμπληρώνουν πως παρότι οι ποσότητες που μπορούν να μεταφερθούν μέσω των ελληνικών λιμένων δεν είναι μεγάλες, θα δημιουργηθεί ζήτηση για προϊόντα που δεν υπήρχε, κάτι που θα ωφελήσει -σε απροσδιόριστο βέβαια ακόμη βαθμό- και τη ναυλαγορά.
Τα bulk carriers που εξυπηρετούσαν τα ουκρανικά λιμάνια ήταν μικρού μεγέθους, τύπου ultramax και κάτω. Σημειώνεται ότι ένα ultramax έχει χωρητικότητα περίπου 64.000 dwt, ένα μικρότερο βαπόρι τύπου handysize είναι χωρητικότητας περίπου 37.000 dwt και ακολουθούν μικρότερα bulk carriers. Tα τρία κύρια εμπορεύματα που εξάγονται από τα λιμάνια της χώρας, μέσω των παραπάνω πλοίων, είναι το καλαμπόκι, το σιτάρι και το κριθάρι.
Στον απόηχο του πολέμου, αυτά τα bulk carriers έχουν τοποθετηθεί πλέον σε νέες εμπορικές οδούς, αλλάζοντας τον «χάρτη» των τονο-μιλίων. Παρατηρητές της αγοράς αναφέρουν στη «Ν» ότι τα νέα εμπορικά πρότυπα ωφελούν τα ναύλα. «Η έλλειψη φορτίων από τη Μαύρη Θάλασσα αντισταθμίζεται από τα πιο μακρινά ταξίδια. Για παράδειγμα, ποσότητες σιτηρών από τη Βραζιλία προς τη Βόρεια Αφρική παίρνουν τη θέση φορτίων που μεταφέρονταν από τη Μαύρη Θάλασσα στη Μεσόγειο» σημειώνουν.
Σημαντικός παράγοντας που επηρεάζεται από την κατάσταση σήμερα στα ουκρανικά λιμάνια και αναμένεται να επηρεάσει τη ναυλαγορά των bulk carriers είναι και τα πλοία που είναι εγκλωβισμένα λόγω πολέμου εκεί. Αυτά τα πλοία, κάποια στιγμή, θα εισέλθουν στην αγορά, ενισχύοντας το προσφερόμενο προς ναύλωση τονάζ, σημειώνουν αρμόδιες πηγές.
Το λιμάνι της Κωνστάντζας κύριος κόμβος μεταφόρτωσης
Σε κύριο κόμβο μεταφόρτωσης για τα ουκρανικά σιτηρά έχει αναδειχτεί μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και το ρουμανικό λιμάνι της Κωνστάντζας.
Σημειώνεται ότι η πληγείσα από τον πόλεμο Ουκρανία «μάχεται με τον χρόνο» για να εξάγει έγκαιρα περίπου 20 εκατ. τόνους σιτηρών, οι οποίοι είναι κολλημένοι στα σιλό των λιμανιών της, για να φιλοξενήσει τη συγκομιδή της νέας σοδειάς, η οποία αναμένεται να ξεκινήσει εντός του τρέχοντος μήνα.
Η διακίνηση από την αρχή του έτους
Σε επικοινωνία της «Ν» με τη λιμενική αρχή της Κωνστάντζας σημειώθηκε ότι από την έναρξη του πολέμου και μέχρι σήμερα η διακίνηση σιτηρών σχετιζόμενων με την Ουκρανία διαμορφώνεται σε μόλις 847.000 τόνους. Απ’ αυτή την ποσότητα, περίπου 588.000 τόνοι έχουν ήδη αποχωρήσει για εξαγωγή, μέσω πλοίων. Οι υπόλοιποι 259.000 τόνοι σιτηρών είναι αποθηκευμένοι σε σιλό και θα εξαχθούν, βάσει των συμβολαίων που έχουν υπογραφεί με ιδιώτες operators.
Κύριες χώρες-προορισμοί αυτών των σιτηρών είναι, σύμφωνα με το λιμάνι της Κωνστάντζας, η Αίγυπτος, η Ισπανία, το Ιράν, η Ολλανδία, η Αλγερία, η Νότια Κορέα, το Ισραήλ, η Τυνησία και η Ιταλία.
Επίσης εναλλακτικές λύσεις περιλαμβάνουν οδικές και σιδηροδρομικές αποστολές μέσω των δυτικών συνόρων της Ουκρανίας προς την Πολωνία και τα λιμάνια της Βαλτικής Θάλασσας.
Η διακίνηση των σιτηρών από την Ουκρανία θα γίνεται αποκλειστικά μέσω του σιδηροδρομικού δικτύου στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και από εκεί θα εκφορτώνεται εκ νέου σε φορτηγά και στο σιδηροδρομικό δίκτυο με προορισμό το λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Σύμφωνα με διεθνή πρακτορεία τα σιτηρά που έχουν σταλεί με φορτηγίδες, τρένα και φορτηγά έως τώρα στο λιμάνι της Ρουμανίας ανέρχονται περίπου στο 3% των 20 εκατομμυρίων τόνων που χρειάζεται να μεταφερθούν πριν από τη νέα συγκομιδή, που ξεκινά στα τέλη Ιουλίου, για να αποφευχθούν σημεία συμφόρησης και να αποτραπεί μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση.
Η Ουκρανία είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας σιτηρών στον κόσμο.
Η παρέμβαση της Τουρκίας για την επανεξαγωγή
Έτοιμη να προχωρήσει στην επανεξαγωγή σιτηρών από τη Μαύρη Θάλασσα εμφανίζεται και η Τουρκία, με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν να δηλώνει πως 20 τουρκικά πλοία είναι έτοιμα να προχωρήσουν στον «απεγκλωβισμό» των ουκρανικών σιτηρών.
Σε δηλώσεις του στην Κωνσταντινούπολη μετά την προσευχή της Παρασκευής, ο Ερντογάν ανέφερε πως η Τουρκία μπορεί να επανεξαγάγει προϊόντα σιτηρών, όπως σιτάρι, βρώμη και κριθάρι από τη Μαύρη Θάλασσα προς χώρες που έχουν ανάγκη έπειτα από συνομιλίες που είχε με τη Ρωσία και την Ουκρανία. Είπε μάλιστα πως θα συζητήσει το θέμα και με τις δύο χώρες τις επόμενες ημέρες.
Ο Τούρκος πρόεδρος επισήμανε πως εργάζεται με το Κίεβο και τη Μόσχα προκειμένου να έχει συνομιλίες με τους ομολόγους του από τις δύο αυτές χώρες και πως 20 τουρκικά πλοία είναι έτοιμα να λάβουν μέρος σε ενδεχόμενη μεταφορά.
Μετά τις συνομιλίες με τους ηγέτες της Ουκρανίας και της Ρωσίας, «μπορούμε να στείλουμε σιτάρι, κριθάρι, βρώμη και ηλιέλαιο στις χώρες που έχουν ανάγκη, κάνοντας επανεξαγωγή μέσω εμάς» είπε, προσθέτοντας πως τα τουρκικά αποθέματα βρίσκονται σε «καλή κατάσταση» αυτήν τη στιγμή.
