Εκτός από τις υπερπροσπάθειες που καταβάλουν οι χώρες της ΕΕ και του ΝΑΤΟ για να αποδεσμευτούν από τη ρωσική ενέργεια, υπάρχει και ένα σχετικό πρόβλημα που δεν πολυσυζητείται στη δημόσια σφαίρα. Χώρες όπως η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Αρμενία αλλά και την ίδια την Ουκρανία, χρησιμοποιούν πυρηνικούς σταθμούς ρωσικής κατασκευής που λειτουργούν μόνο με ρωσικά πυρηνικά καύσιμα.
Στη Σλοβενία ωστόσο το θέμα τέθηκε ανοιχτά και η κυβέρνηση προσπαθεί τώρα να βρει εναλλακτικές, αλλά το βέβαιο είναι ότι η διαδικασία θα διαρκέσει ακόμη για χρόνια.
Ο Ρίτσαρντ Σουλίκ, ο υπουργός Οικονομίας της χώρας δεν μπορεί να συγκρατήσει ένα μειδίαμα όταν κάνει λόγο για ένα επιτυχημένο «πραξικόπημα». Ποιο ήταν αυτό; Τον περασμένο Μάρτιο, τρία αεροσκάφη προσγειώθηκαν στην Μπρατισλάβα, παρά το εμπάργκο πτήσεων αεροπλάνων από τη Ρωσία. Μετέφεραν φορτίο με πυρηνικά καύσιμα για τους πέντε πυρηνικούς αντιδραστήρες της χώρας. Προμηθευτής ήταν η ρωσική εταιρεία TVEL, θυγατρική της Rosatom, η οποία έχει κατασκευάσει τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Η εταιρεία έχει το μονοπώλιο στη Σλοβακία. Κι αυτό, εδώ και πάρα πολύ καιρό, όπως λέει ο Γιόζεφ Μπαντίντα, αναλυτής στη διαδικτυακή πύλη «Energia pre vas».
«Σε σχέση με την ενεργειακή ασφάλεια δεν ασκήθηκε καμιά κρατική πίεση για την ανάγκη ενός δεύτερου προμηθευτή ως εναλλακτική. Έτσι δεν έγινε τίποτα. Αν γίνονταν, δεν θα χρειάζονταν να έχουμε πλέον αυτό το πρόβλημα», λέει. Το οικονομικό κέρδος για τη Ρωσία σε σχέση με τις εισπράξεις από την προμήθεια φυσικού αερίου είναι σχετικά μικρό. Η Σλοβακική Επιχείρηση Ηλεκτρισμού το 2020 πλήρωσε στην TVEL για πυρηνικά καύσιμα 64 εκ ευρώ.
Η διαδικασία πιστοποίησης παίρνει χρόνο
Το ζήτημα όμως είναι ότι η χώρα δεν έχει εναλλακτική. Ο Ζόζεφ Μπαντίντα περιγράφει το πρόβλημα. «Σε περίπτωση που έμπαινε εμπάργκο στα ρωσικά πυρηνικά καύσιμα, δεν θα επηρέαζε μόνο την ηλεκτροδότηση της Σλοβακίας, αλλά και τη συνολική παραγωγή ηλεκτρικού σε ολόκληρη την περιοχή της κεντρικής Ευρώπης», επισημαίνει. Οι πυρηνικοί σταθμοί της Σλοβακίας καλύπτουν το 55% της ετήσιας κατανάλωσης σε ηλεκτρικό. Σύμφωνα με υπολογισμούς της εφημερίδας Dennnik N, οι σλοβακικοί πυρηνικοί σταθμοί θα τροφοδοτούνται μέχρι το 2024. «Έχουμε ακόμη αρκετό καιρό», λέει ο υπουργός Σουλίκ. «Χρειαζόμαστε ένα σχέδιο Β. Συνεργαζόμαστε με χώρες που έχουν τον ίδιο τύπο πυρηνικών αντιδραστήρων για να μπορούμε να αγοράσουμε πυρηνικά καύσιμα από άλλες πηγές».
Ως δεύτερος προμηθευτής υπό συζήτηση είναι η αμερικανική εταιρεία κατασκευής σταθμών ηλεκτροπαραγωγής Westinghouse.
Οι Αμερικανοί είχαν ήδη υποβάλει αίτηση στο διαγωνισμό του 2020, αλλά το συμβόλαιο υπεγράφη και πάλι στη θυγατρική της ρωσικής Rosatom, την TVEL, διότι η προσφορά της ήταν κατά 20% φθηνότερη. Τώρα είναι δύσκολο να αλλάξει κανείς τον πάροχο διότι το πυρηνικό καύσιμο πρέπει να είναι πιστοποιημένο. Μόνο τότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί στους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Μια τέτοια διαδικασία απαιτεί χρόνο και είναι ένα εντελώς νέο πεδίο για την σλοβακική ρυθμιστική αρχή. Συγκεκριμένα, η διαδικασία έγκρισης μπορεί να διαρκέσει έως και έξι χρόνια. Σε συνεργασία με άλλες χώρες ίσως θα μπορούσε να μειωθεί στα τρία. Κάποιοι στην Μπρατισλάβα εναποθέτουν τις ελπίδες τους στο ό,τι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα τελειώσει σύντομα, Και τότε τα πυρηνικά καύσιμα από τη Ρωσία ίσως να μην είναι τόσο αμφιλεγόμενα.
