Του Μιχάλη Ψύλου
Σχεδόν ,ένα τέταρτο του αιώνα μετά την εισαγωγή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, η συζήτηση για την αναθεώρησή του έχει ξεκινήσει σε όλη την Ευρώπη. Την περασμένη εβδομάδα η Κομισιόν ξεκίνησε επισήμως τη διαδικασία.
Οι προηγούμενοι κανόνες του Μάαστριχτ θεωρούνται υπερβολικά περίπλοκοι και ξεπερασμένοι, καθώς αρκετές χώρες μέλη της Ευρωζώνης έχουν πλέον δύο φορές περισσότερα χρέη από ό,τι επιτρέπουν οι κανόνες του Μάαστριχτ: Το δημοσιονομικό έλλειμμα να μην υπερβαίνει το 3% του ΑΕΠ και επίπεδο του χρέους δεν πρέπει να υπερβαίνει το όριο του 60%.
Από το 1992 και τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, ο κόσμος έχει γίνει πολύ διαφορετικός από αυτό που περίμεναν οι πατέρες του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης ,το 1997. Αν και από τότε εισήχθησαν εξαιρέσεις και αποφασίστηκαν μεσοπρόθεσμοι στόχοι εξυγίανσης, τα βασικά προβλήματα παρέμειναν: Για πολλές χώρες, το όριο του 60% ήταν απρόσιτο: Η χρηματοπιστωτική κρίση, η κρίση του ευρώ που ακολούθησε και η πανδημία ώθησαν το δημόσιο χρέος σε νέα ύψη. Στην ευρωζώνη , το μέσο εθνικό χρέος στην Ευρώπη σήμερα είναι στο 100%. Στην Ελλάδα έχει ξεπεράσει το 200%, στην Ιταλία είναι στο 156%, στην Ισπανία στο 118%.
Τα δύσκολα είναι όμως μπροστά μας, καθώς όλοι μεν φαίνεται να συμφωνούν στην αναθεώρηση του Συμφώνου, αλλά οι λεγόμενες «φειδωλές» χώρες της Βόρειας Ευρώπης θέλουν να αλλάξει όσο το δυνατόν λιγότερο, ενώ οι Νοτιο-Ευρωπαίοι είναι υπέρ της μεγαλύτερης δυνατής χαλάρωσης .
Η παρέμβαση του ESM
Στη συζήτηση παρενέβη ένας από τους πιο σημαντικούς ευρωπαϊκούς θεσμούς : Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας(ESM)- Το διακρατικό θεσμικό όργανο των χωρών μελών της Ευρωζώνης ,που αποτελεί το ισχυρότερο "Ταμείο" αφού διαθέτει τεράστια αποθεματικά και εκδίδει ομόλογα με τα οποία χρηματοδοτεί τα δάνεια προς τις χώρες μέλη. Οι οικονομολόγοι του ESM παρουσίασαν μια λεπτομερή πρόταση για την αναθεώρηση του Συμφώνου , που προσπαθεί να συμβιβάσει τα δύο στρατόπεδα.
Όπως αναφέρει η γερμανική Handelsblatt , οι ειδικοί του ESM προτείνουν να αυξηθεί από το 60% στο 100% το ανώτατο όριο για το συνολικό επίπεδο χρέους των χωρών του ευρώ. «Η πρόταση του ESM είναι να παραμείνει το ανώτατο όριο δημοσιονομικού ελλείμματος στο 3% του ΑΕΠ ,αλλά το χρέος της γενικής κυβέρνησης να αυξηθεί στο 100%», σημειώνει η γερμανική οικονομική εφημερίδα. Προσθέτει μάλιστα ότι η μεταρρύθμιση θα πρέπει να είναι δυνατή χωρίς αλλαγή των Συνθηκών της ΕΕ.
«Προτείνουμε τρόπους απλούστευσης των κανόνων, πιθανώς χωρίς να απαιτούνται αλλαγές συνθηκών ή επικυρώσεις από τα εθνικά κοινοβούλιο», γράφουν οι οικονομολόγοι του ESM. Η πρόταση του ESM προβλέπει μάλιστα εξαιρέσεις εάν «σοβαρές οικονομικές συνθήκες ή επενδυτικό κενό» το δικαιολογούν. Ταυτόχρονα, οι χώρες που παραβιάζουν τον κανόνα του 3% απειλούνται, όπως και πριν, με παραπομπή στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι εκταμιεύσεις κονδυλίων της ΕΕ υπό ορισμένες προϋποθέσεις θα μπορούσαν επίσης να διασφαλίσουν τη δημοσιονομική πειθαρχία, καθώς αυτή «δεν είναι λιγότερο σημαντική σήμερα από ό,τι ήταν όταν εισήχθη η νομισματική ένωση», γράφουν οι οικονομολόγοι του ESM.
Λόγω της πανδημίας ,οι ισχύοντες κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας έχουν ανασταλεί ως το 2023 λόγω της πανδημίας. Οι οικονομολόγοι του ESM υποστηρίζουν όμως ότι αν μέχρι τότε δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία για την αναθεώρηση του Συμφώνου , οι κανόνες του «δεν πρέπει να εφαρμοστούν ξανά με την ίδια αυστηρότητα, γιατί θα «υπονόμευε δυνητικά την ανάπτυξη».
Ο Ρέγκλινγκ είχε στείλει το μήνυμα
Ο επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ είχε ζητήσει άλλωστε πρόσφατα τη μεταρρύθμιση των κανόνων για το χρέος σε συνέντευξή του στο Der Spiegel. «Ναι, η νομισματική ένωση χρειάζεται δημοσιονομικούς κανόνες, αυτό είναι αδιαμφισβήτητο», είχε πει ο Ρέγκλινγκ. «Αλλά πρέπει να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες οικονομικές συνθήκες», προσθέτοντας ότι το ανώτατο όριο του χρέους στο 60% του ΑΕΠ δεν συμβαδίζει πλέον με την εποχή».
Την ανάγκη αναθεώρησης του Συμφώνου Σταθερότητας τόνισε πρόσφατα και ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι: «Έχουμε ένα χρόνο» για να μιλήσουμε για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας, « υπάρχει χρόνος να αναπτυχθούν απόψεις που να είναι ρεαλιστικές», τόνισε ο Ντράγκι . Ερωτηθείς αν το σημερινό Σύμφωνο λειτουργεί καλά ο Ιταλός πρωθυπουργός απάντησε δηκτικά: «Περισσότεροι από ένας αμφιβάλλουν για αυτό…».
