Από την έντυπη έκδοση
Της Νικόλ Λειβαδάρη
[email protected]
H Παγκόσμια Ημέρα Καφέ, την 1η Οκτωβρίου, βρήκε τις βιομηχανίες ανά τον πλανήτη σε ίλιγγο, τους traders σε φρενίτιδα στοιχημάτων, και την αγορά λιανικής να αγωνίζεται -ανεπιτυχώς- να απορροφήσει την εκτίναξη των τιμών. Μέσα στους τελευταίους 12 μήνες η χρηματιστηριακή τιμή C του καφέ -δηλαδή η τιμή του καφέ ποικιλίας αράμπικα στο ICE της Νέας Υόρκης, που καθορίζει και όλη την γκάμα της παγκόσμιας αγοράς- έχει ανέβει από το 1,07 δολ. η λίμπρα σε 1,95 δολ. Τον περασμένο Ιούλιο «χτύπησε» κορυφή στα 2,08 δολάρια.
Όλα τα futures του καφέ αποτιμώνται χρηματιστηριακά με βάση την τιμή C, γεγονός που πρακτικά σημαίνει ότι μέσα στον τελευταίο χρόνο οι τιμές του πράσινου αράμπικα έχουν ανέβει πάνω από 80%. Οι τιμές της φθηνότερης -και λιγότερο γευστικής και αρωματικής- ποικιλίας ρομπούστα έχουν ανέβει στο ίδιο διάστημα πάνω από 30%. Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα, όπως προειδοποιούν οι αναλυτές, είναι πως οι αυξήσεις αυτές είναι μόνον η αρχή: η εικόνα που εκπέμπει η αγορά και τα δεδομένα της παγκόσμιας παραγωγής δείχνουν πως βρισκόμαστε σε μια μείζονα διόρθωση που θα οδηγήσει τις τιμές του καφέ σε περαιτέρω άνοδο, όχι μόνον μεσοπρόθεσμα, αλλά συνολικά για τα επόμενα χρόνια.
Καιρικά φαινόμενα
Ο βασικός παράγοντας πίσω από την εκτίναξη της τιμής του καφέ τον τελευταίο χρόνο είναι μια σειρά από ακραία καιρικά φαινόμενα στη Βραζιλία. Μακράν η μεγαλύτερη παραγωγός στον πλανήτη, η Βραζιλία δίνει κάθε χρόνο περίπου το 35% της παγκόσμιας παραγωγής καφέ. Δεν είναι ασυνήθεις οι σχετικές αυξομειώσεις σ' αυτή την παραγωγή, όμως το 2021 οι αποδόσεις των καλλιεργειών φαίνεται πως θα είναι δραματικά χαμηλότερες.
Τούτο οφείλεται στον συνδυασμό της ακραίας ξηρασίας στις αρχές της σεζόν και των -εξίσου ακραίων- παγετών που ακολούθησαν το περασμένο καλοκαίρι. Αυτοί οι παγετοί δεν κατέστρεψαν μόνον τους καρπούς, αλλά ακόμη και τα ίδια τα δένδρα. Στο διά ταύτα, οι αρχές της Βραζιλίας υπολογίζουν ότι η φετινή σοδειά του καφέ ποικιλίας αράμπικα θα είναι η χαμηλότερη της τελευταίας 12ετίας.
Το μεγάλο ερώτημα όμως είναι σε ποια έκταση αυτή η καταστροφή θα επηρεάσει και τη μελλοντική παραγωγή. Τα δέντρα του καφέ χρειάζονται περίπου πέντε χρόνια για να ωριμάσουν, άρα είναι δεδομένο πως θα χρειαστεί να περάσουν οι αμέσως επόμενες σεζόν για να αποτιμηθεί με ακρίβεια το εύρος της φετινής ζημιάς στη Βραζιλία.
Εάν επαληθευθούν κάποιες πρώτες εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες έχουν πληγεί τα δύο τρίτα των δέντρων στις φυτείες καφέ της χώρας, τότε θα ισχύει το κακό σενάριο: Θα υπάρξει μακράς διάρκειας έλλειμμα στην παγκόσμια προσφορά και, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των traders στο ICE, δεν αποκλείεται η τιμή του αράμπικα να ανέβει και στα 3 έως 4 δολάρια η λίμπρα.
Η λύση του ρομπούστα
Δυνάμει ανάχωμα σε μια αντίστοιχη εκτίναξη των τιμών σε όλη την αλυσίδα της αγοράς θα μπορούσε να είναι η αύξηση της προσφοράς του καφέ ποικιλίας ρομπούστα. Στα τέλη της δεκαετίας του 2010 οι τιμές του καφέ ακολούθησαν ραγδαία πορεία πτώσης, ως αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης της παγκόσμιας παραγωγής. Και σ' αυτή την αύξηση έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο το Βιετνάμ, το οποίο σήμερα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγός χώρα στον πλανήτη, δίνοντας το 18% της παγκόσμιας παραγωγής. Από την παραγωγή του Βιετνάμ, δε, το 95% είναι ποικιλία ρομπούστα.
Ο ρομπούστα δεν αποτελεί premium ποικιλία, όμως τα τελευταία χρόνια οι σύγχρονες τεχνικές καλλιέργειας έχουν «καθαρίσει» τις μη επιθυμητές επιγεύσεις από τους καρπούς του. Ως αποτέλεσμα, όλο και περισσότερες βιομηχανίες αυξάνουν την αναλογία του ρομπούστα που βάζουν στα χαρμάνια τους - κυρίως, στα χαρμάνια που προορίζονται για αγορές προσανατολισμένες στη σχέση ζήτησης / τιμής, όπως η αγορά του στιγμιαίου καφέ.
Εάν το ράλι των τιμών συνεχιστεί, η χρήση επιπλέον ρομπούστα στα χαρμάνια μπορεί να περιορίσει την τελική επιβάρυνση στη λιανική.
Και αυτή η προοπτική όμως δείχνει δύσκολη, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Και τούτο, διότι και η προσφορά από το Βιετνάμ παραμένει στενή, λόγω των πολύ αυστηρών περιοριστικών μέτρων της πανδημίας.
Το Βιετνάμ τελεί, ουσιαστικά, σε lockdown διαρκείας, γεγονός που προκαλεί σοβαρές διαταραχές στο δίκτυο μεταφοράς του καφέ από την ενδοχώρα στο εξαγωγικό λιμάνι της Χο Τσι Μινχ. Και από εκεί τα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας συνεχίζονται και στις θαλάσσιες μεταφορές, με την έλλειψη κοντέινερ και την παράλληλη εκτίναξη των ναύλων στην αγορά ξηρού φορτίου. Αντίστοιχα προβλήματα, δε, καταγράφονται και σε αρκετές ακόμη χώρες με υψηλή παραγωγή καφέ.
Τούτων δοθέντων, προσώρας όλοι τελούν σε φάση αναμονής. Οι brokers δίνουν μάχη για να εξασφαλίσουν επαρκή αποθέματα, οι μονάδες επεξεργασίας προσπαθούν να εξισορροπήσουν τα περιθώρια κέρδους με το κόστος που μετακυλίουν στις επιχειρήσεις - πελάτες τους και οι καταναλωτές σε όλον τον πλανήτη μαθαίνουν ήδη να πίνουν ακριβότερο καφέ.
