«Ένα βιώσιμο bitcoin είναι τόσο αδύνατο όσο και η διαίρεση με το μηδέν» καταλήγουν σε βαρυσήμαντο άρθρο-παρέμβαση στη «Ν», οι Ulrich Bindseil, Γενικός Διευθυντής Υποδομών Αγοράς και Πληρωμών στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και Jürgen Schaaf, σύμβουλος στον ίδιο τομέα.
Τα υψηλόβαθμα στελέχη της ΕΚΤ «αποδομούν» ένα προς ένα τα επιχειρήματα υπέρ του κρυπτονομίσματος. Όπως αναφέρουν μεταξύ άλλων:
«Υπάρχει πλέον ευρεία ομοφωνία ότι το bitcoin δεν έχει επιτύχει τον αρχικό του στόχο να είναι ένα νόμισμα. Είναι πολύ ασταθές και πολύ ακριβό στη συντήρησή του ώστε να μπορεί να εκπληρώσει τις κλασικές λειτουργίες του χρήματος, ήτοι μονάδα αποτίμησης, μέσο πληρωμής, και μέσο διατήρησης αξίας.
Επειδή το bitcoin δεν είναι αποτελεσματικό ως μέσο πληρωμής, δεν είναι ανταγωνιστικό για νόμιμες πληρωμές και δεν έχει καμία άλλη εσωτερική αξία. Επιπλέον, δεν παράγει ούτε ταμειακές ροές ούτε μερίσματα, ενώ η συντήρησή του είναι εξαιρετικά δαπανηρή. Δεν απαιτείται βαθιά γνώση χρηματοοικονομικών μαθηματικών – η κοινή λογική αρκεί για να αντιληφθεί κανείς ότι η τιμή του bitcoin θα μηδενιστεί αργά ή γρήγορα.
Μπορεί να το δει κανείς από όποια πλευρά θέλει: η υπερβολή του bitcoin έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας κερδοσκοπικής φούσκας σύμφωνα με τη θεωρία του «μεγαλύτερου κορόιδου»: η αξία αυξάνεται όσο υπάρχει ένα ακόμα μεγαλύτερο κορόιδο που υποθέτει ότι μπορεί να πουλήσει σε ακόμα υψηλότερη τιμή λίγο καιρό αργότερα. Όμως, όπως και το γεγονός ότι ο αριθμός των bitcoin είναι τελικά περιορισμένος, έτσι και κάποια στιγμή δεν θα υπάρχουν πια αρκετά κορόιδα που να θέλουν ένα τελικά άχρηστο κερδοσκοπικό αντικείμενο. Μακροπρόθεσμα, η εγγενής έλλειψη αξίας του bitcoin θα επικρατήσει και στην αγορά».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο των Ulrich Bindseil και Jürgen Schaaf:
Η «ακμή» του bitcoin συνεχίζεται παρά τις επανειλημμένες αντιξοότητες. Η ιστορία επιτυχίας του πιο δημοφιλούς κρυπτογραφικού περιουσιακού στοιχείου (κρυπτοστοιχείου) μέχρι σήμερα, με κεφαλαιοποίηση που μέσα στη χρονιά ξεπέρασε για ένα διάστημα και το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια ΗΠΑ, βασίζεται σε τρεις υποσχέσεις: πρώτον, να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο αποτελεσματικό νόμισμα, δεύτερον, να είναι ανθεκτικό στον πληθωρισμό και να επιτρέπει ακόμη και μεγάλα κεφαλαιακά κέρδη, και, τρίτον, να απελευθερώσει το «άτομο» από το κράτος και να το ενδυναμώσει. Αλλά οι υποσχέσεις αυτής της ψηφιακής τριάδας δεν εκπληρώνονται. Και επειδή η συλλογική αυταπάτη έχει πλέον λάβει διαστάσεις που θα προκαλέσουν σημαντική ζημιά στην κοινωνία, γίνονται όλο και πιο πιθανές οι παρεμβάσεις εκ μέρους των νομοθετών. Και τότε ο χάρτινος πύργος θα απειληθεί με κατάρρευση.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά: Το bitcoin ήταν αρχικά απλώς ένα τέχνασμα του οποίου η οικονομική αιτιολόγηση φαινόταν προσχηματική. Το 2007, μια τότε νεφελώδης ομάδα προγραμματιστών λογισμικού επινόησε μια εντελώς αποκεντρωμένη έννοια λογιστικής καταγραφής που επιτρέπει στις ηλεκτρονικές πληρωμές να είναι σε μεγάλο βαθμό ανώνυμες μέσω κρυπτογράφησης και μη αναστρέψιμες, δηλαδή χωρίς μεταγενέστερο διακανονισμό. Υπό το ψευδώνυμο Satoshi Nakamoto, δημοσιεύτηκε μια λευκή βίβλος και ο πηγαίος κώδικας για αυτό το «ψηφιακό χρήμα», και τον Ιανουάριο του 2009 δημιουργήθηκαν τα πρώτα πενήντα bitcoin. Χωρίς κεντρική αρχή, ένα παγκόσμιο δίκτυο ισοδύναμων υπολογιστών ελέγχει, παρακολουθεί και αποθηκεύει το σύστημα και θέτει τα οικονομικά κίνητρα για όλους τους συμμετέχοντες ώστε αυτό να διατηρείται σε λειτουργία. Κάθε λίγα λεπτά, νέα πακέτα δεδομένων συγκεντρώνονται στην «αλυσίδα μπλοκ» (blockchain), σε ένα ψηφιακό βιβλίο πληρωμών. Τεχνικά, μια αλυσίδα μπλοκ είναι μια αλυσίδα από μπλοκ δεδομένων που συνεχίζει να ενημερώνεται με την πάροδο του χρόνου και διατηρείται ως κατανεμημένο μητρώο. Για να το αποδείξουν αυτό, οι υπολογιστές πρέπει να λύσουν ένα μαθηματικό «κρυπτογραφικό παζλ» για κάθε «μπλοκ», για το οποίο τους περιμένει μια ανταμοιβή με τη μορφή τελών συναλλαγής και νεοδημιουργηθέντων bitcoin. Τα νέα bitcoin κόβονται με αποκεντρωμένη «εξόρυξη» από αμέτρητους χρήστες και τους υπολογιστές τους. Ο μέγιστος συνολικός αριθμός bitcoin περιορίζεται τεχνικά σε περίπου 21 εκατομμύρια, εκ των οποίων λίγο κάτω από 19 εκατομμύρια βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία.
Το bitcoin δεν είναι νόμισμα
Υπάρχει πλέον ευρεία ομοφωνία ότι το bitcoin δεν έχει επιτύχει τον αρχικό του στόχο να είναι ένα νόμισμα. Το bitcoin είναι πολύ ασταθές και πολύ ακριβό στη συντήρησή του ώστε να μπορεί να εκπληρώσει τις κλασικές λειτουργίες του χρήματος, ήτοι μονάδα αποτίμησης, μέσο πληρωμής, και μέσο διατήρησης αξίας. Η παροχή κινήτρων για τη συντήρηση του συστήματος χωρίς κεντρική εξουσία είναι εγγενώς σπάταλη και δαπανηρή. Δεν μπορεί να ανταγωνιστεί την παραδοσιακή διακυβέρνηση των υποδομών της αγοράς. Ως εκ τούτου, το επιχειρηματικό μοντέλο του bitcoin ως νόμιμο χρήμα δεν μπορεί να λειτουργήσει μακροπρόθεσμα. Η έλλειψη αποδοχής από τους εμπόρους λόγω των μεγάλων χρόνων διακανονισμού και των υψηλών τελών δείχνουν ήδη ότι το bitcoin δεν μπορεί να ληφθεί σοβαρά υπόψη ως μέσο πληρωμής εκτός από μερικούς μικρούς και σκόρπιους θύλακες. Η τελευταία αποτυχία σε μεγαλύτερη κλίμακα ήταν η απόπειρα του Ελ Σαλβαδόρ να εισαγάγει το bitcoin ως δεύτερο νόμιμο χρήμα δίπλα στο δολάριο ΗΠΑ στις 7 Σεπτεμβρίου. Η προσπάθεια απέτυχε προς το παρόν, κυρίως επειδή δεν υπήρχε αποδοχή από τον πληθυσμό, και έστειλε την ισοτιμία του bitcoin σε καθοδική πορεία (απώλεια 15% κατά τη διάρκεια μιας ημέρας).
Η τεχνικά σταθερή «προσφορά χρήματος» του bitcoin αποδεικνύεται επίσης μια αδυναμία αν την εξετάσουμε πιο προσεκτικά: αυτό που λανσάρεται ως προστασία από τον πληθωρισμό θα οδηγούσε αναπόφευκτα στην παγίδα του αποπληθωρισμού σε μια αναπτυσσόμενη οικονομία. Όταν έχουμε αποπληθωρισμό, η πτώση των τιμών βάζει τους πολίτες στον πειρασμό να αναβάλουν για το μέλλον τις λιγότερο επείγουσες αγορές. Αυτό είναι ίσως λογικό όταν πρόκειται για ένα άτομο, αλλά όταν πρόκειται για το σύνολο της κοινωνίας η ζήτηση μειώνεται και η οικονομία επιβραδύνεται. Παρηγοριά, ωστόσο, αποτελεί το γεγονός ότι η υποτιθέμενη προστασία από τον πληθωρισμό μέσω μιας σταθερής προσφοράς κρυπτονομισμάτων είναι ψευδής καθώς ο αριθμός των πιθανών κρυπτοστοιχείων που μπορούν να ανταγωνιστούν το bitcoin είναι, εν τέλει, απεριόριστος.
Η συχνά χρησιμοποιούμενη σύγκριση με τον χρυσό επίσης είναι παραπλανητική, καθώς ο χρυσός χρησιμοποιείται στη βιομηχανία και είχε αξία ως κόσμημα για αιώνες προτού κάποιος σκεφτεί να τον χρησιμοποιήσει ως μέσο αποθήκευσης αξίας, μορφή επένδυσης ή συναλλαγματικό απόθεμα. Επιπλέον, ο χρυσός δεν εκφυλίζεται με την πάροδο του χρόνου και διατηρεί την αξία του ακόμη και σε χαοτικές συνθήκες ή σε προσωρινή αποτυχία των ψηφιακών υποδομών.
Τέλος, το επιχείρημα ότι το παραστατικό χρήμα (fiat money) των σύγχρονων κεντρικών τραπεζών δεν έχει και αυτό εσωτερική αξία δεν ευσταθεί καθώς με την εσκεμμένη απομάκρυνση από την κάλυψη σε χρυσό, τα κράτη και οι κεντρικές τράπεζες θέσπισαν αυστηρές εντολές, νομικές εγγυήσεις, και θεσμικές και λειτουργικές ρυθμίσεις (ανεξαρτησία, καθώς και δάνεια έναντι εξασφαλίσεων) για να μπορέσουν να αφήσουν το φρένο του χρυσού χωρίς να χαθεί η σταθερότητα.
Η αγαπημένη επένδυση του «μεγαλύτερου κορόιδου»
Επειδή το bitcoin δεν είναι αποτελεσματικό ως μέσο πληρωμής, δεν είναι ανταγωνιστικό για νόμιμες πληρωμές και δεν έχει καμία άλλη εσωτερική αξία. Επιπλέον, το bitcoin δεν παράγει ούτε ταμειακές ροές ούτε μερίσματα, ενώ η συντήρησή του είναι εξαιρετικά δαπανηρή. Δεν απαιτείται βαθιά γνώση χρηματοοικονομικών μαθηματικών – η κοινή λογική αρκεί για να αντιληφθεί κανείς ότι η τιμή του bitcoin θα μηδενιστεί αργά ή γρήγορα.
Οι επενδυτές που ποντάρουν σε μια διαρκή αύξηση της αξίας επειδή η προσφορά είναι περιορισμένη συγχέουν το σπάνιο με το πολύτιμο: οι περιορισμένες ποσότητες οποιουδήποτε αγαθού αξίζουν μια δεκάρα η ντουζίνα – είναι μόνο η χρήσιμη υποκειμενική ζήτηση που καθιστά ένα αγαθό πολύτιμο. Ο υποκειμενικός ενθουσιασμός για το bitcoin από μόνος του δεν είναι αρκετός μακροπρόθεσμα, ειδικά από τη στιγμή που η ακόλουθη αρχή ισχύει και για μια καθαρά αριθμητική αλυσίδα όπως είναι το bitcoin: οι τεχνολογίες αντικαθίστανται από καλύτερες τεχνολογίες και οι νεότερες εκτοπίζουν σύντομα τις μέχρι πρόσφατα καινούριες. Στην πραγματικότητα, η σχετική σημασία του δεσπόζοντος bitcoin στην αγορά κρυπτογραφικών περιουσιακών στοιχείων συνεχίζει να μειώνεται: ενώ το bitcoin αντιπροσώπευε σχεδόν το 90% της κεφαλαιοποίησης όλων των κρυπτοστοιχείων στα τέλη του 2016, σήμερα αντιπροσωπεύει μόνο ένα 40% περίπου.
Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη που οι πανηγυρισμοί στην αγορά για άλλα κρυπτοστοιχεία είναι ξέφρενοι, χωρίς η υπόθεση εργασίας να έχει γίνει περισσότερο πειστική. Το cardano διπλασίασε την αξία του τον Αύγουστο και αναρριχήθηκε στην τρίτη θέση μεταξύ των κρυπτοστοιχείων πίσω από το bitcoin και το ethereum. Ένα token που ονομάζεται avalanche τριπλασίασε την αξία του την ίδια περίοδο. Ταυτόχρονα, οι τιμές για ψηφιακές φωτογραφίες βράχων με μάτια λέιζερ ή κρυπτογραφημένων φαλαινών εκτοξεύονται, μερικές φορές μέσα σε λίγες μόνο ημέρες. Και τα ταμπλόιντ σε ορισμένες χώρες δίνουν πλέον συμβουλές για επενδύσεις σε κρυπτοστοιχεία, όπως ακριβώς και ο διαχειριστής ενός τοπικού στούντιο τατουάζ.
Δεδομένου ότι η αξία του bitcoin δεν συνδέεται με κανένα οικονομικό όφελος (καθώς είναι ακατάλληλο ως μέσο πληρωμής) και δεδομένου ότι το κόστος διατήρησης αυτού του οικονομικά ανούσιου συστήματος είναι υπερβολικά υψηλό, η αποτίμηση του bitcoin στην αγορά βασίζεται καθαρά και μόνο στην κερδοσκοπία. Αυτό λειτουργεί για μόνο όσο μπορεί να διατηρηθεί η ψευδαίσθηση της κοινότητας του bitcoin σχετικά με τα υποτιθέμενα πλεονεκτήματά του ως μέσο πληρωμής.
Μπορεί να το δει κανείς από όποια πλευρά θέλει: η υπερβολή του bitcoin έχει όλα τα χαρακτηριστικά μιας κερδοσκοπικής φούσκας σύμφωνα με τη θεωρία του «μεγαλύτερου κορόιδου»: η αξία αυξάνεται όσο υπάρχει ένα ακόμα μεγαλύτερο κορόιδο που υποθέτει ότι μπορεί να πουλήσει σε ακόμα υψηλότερη τιμή λίγο καιρό αργότερα. Όμως, όπως και το γεγονός ότι ο αριθμός των bitcoin είναι τελικά περιορισμένος, έτσι και κάποια στιγμή δεν θα υπάρχουν πια αρκετά κορόιδα που να θέλουν ένα τελικά άχρηστο κερδοσκοπικό αντικείμενο. Μακροπρόθεσμα, η εγγενής έλλειψη αξίας του bitcoin θα επικρατήσει και στην αγορά.
Η ψευδαίσθηση της απελευθέρωσης
Παρ’ όλες τις οικονομικές αδυναμίες του, εξακολουθεί να υπάρχει το όραμα της απελευθέρωσης από τον κρατικό έλεγχο και την κατάχρηση της εξουσίας των κεντρικών αρχών. Το bitcoin, με την αποκεντρωμένη οργάνωσή του, υπόσχεται τη χειραφέτηση του ατόμου και τον απόλυτο εκδημοκρατισμό του νομισματικού συστήματος. Ωστόσο, οι ψευδοφιλελεύθερες φιλοδοξίες του bitcoin τείνουν να προέρχονται από προνομιούχες ελίτ που έχουν βολευτεί στην ασφάλεια του κράτους δικαίου, χωρίς να έχουν κατανοήσει πώς λειτουργεί η αγορά και η ρυθμιστική επίδραση του κράτους δικαίου και των θεσμών. Η ελευθερία χρειάζεται κανόνες, αλλιώς υπάρχει η απειλή της αναρχίας και του νόμου του ισχυρότερου.
Αυτή η έλλειψη κατανόησης ήταν ήδη εμφανής στη Λευκή Βίβλο του Nakamoto (2007). Σε αυτό, ο Nakamoto επέκρινε το γεγονός ότι το διαδικτυακό εμπόριο, σε αντίθεση με τα μετρητά, βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ως αξιόπιστα τρίτα μέρη για τη διεκπεραίωση των πληρωμών. Οι μη αναστρέψιμες συναλλαγές δεν είναι δυνατές, είπε, καθώς οι διαφορές πρέπει μερικές φορές να επιλύονται με διαιτησία. Με την πιθανότητα ανατροπής, ωστόσο, η ανάγκη για εμπιστοσύνη αυξάνεται. Το κόστος αυτό αυξάνει το κόστος των συναλλαγών, περιορίζει το ελάχιστο πρακτικό μέγεθος των συναλλαγών και εμποδίζει την πραγματοποίηση μικρών περιστασιακών συναλλαγών.
Ωστόσο, η οριστικότητα των πληρωμών είναι μια καθιερωμένη έννοια, και η αντιστρεψιμότητα των πληρωμών έχει λιγότερο να κάνει με τα συστήματα πληρωμών καθαυτά παρά με τους στόχους του αστικού και ποινικού δικαίου, δηλαδή τη δυνατότητα επιστροφής ή κατάσχεσης παράνομα αποκτηθέντων κεφαλαίων. Το γεγονός ότι μια πληρωμή δεν μπορεί τεχνικά να αντιστραφεί δεν αποκλείει την εκ των υστέρων έναρξη μιας νέας πληρωμής, είτε εκούσια είτε με διαταγή, σε περίπτωση αποζημίωσης για παράδειγμα. Το γεγονός ότι αυτή η οικονομική αντιστρεψιμότητα είναι δαπανηρή στην περίπτωση των μαζικών πληρωμών δεν οφείλεται στην τεχνολογία, αλλά στις νομικές και συμβατικές απαιτήσεις.
Η σχεδόν θρησκευτική εξύμνηση της μέγιστης αποκέντρωσης ως της βέλτιστης οργανωτικής μορφής των αγορών αποκαλύπτει κάτι παρόμοιο. Το γεγονός ότι η οικονομία και οι χρηματοπιστωτικές αγορές στις ανεπτυγμένες οικονομίες της αγοράς δεν οργανώνονται με καθαρά αποκεντρωμένο και αυθόρμητο τρόπο, αλλά γνωρίζουν κεντρικούς θεσμούς και δομές με εσωτερική ιεραρχία (επιχειρήσεις) εντός καθορισμένων πλαισίων κανόνων, έχει αναγνωριστεί από καιρό στην οικονομική βιβλιογραφία, τουλάχιστον από την εποχή των βραβευμένων με Νόμπελ Ronald Coase και Oliver E. Williamson. Οι επιχειρήσεις και οι ατελείς συμβάσεις βοηθούν στην αντιμετώπιση της αβεβαιότητας και της πολυπλοκότητας και μειώνουν το κόστος των συναλλαγών – και δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση τη δεύτερη καλύτερη λύση ελλείψει κατάλληλων τεχνολογιών. Οι μηχανιστικοί κανόνες που φαίνεται να δημιουργεί το bitcoin δεν αποτελούν την κατάλληλη λύση για έναν μεταβαλλόμενο κόσμο.
Το bitcoin δεν είναι επίσης σε καμία περίπτωση τόσο «δημοκρατικό» όσο πίστευε η κοινότητά του, τουλάχιστον τις πρώτες ημέρες, αλλά διαμορφώνεται από οικονομικά συμφέροντα και ισχυρούς μετόχους. Η μάζα, το 75% των διευθύνσεων, κατέχει μόνο το 0,2% του μεριδίου της αγοράς. Οι εκατό μεγαλύτεροι μέτοχοι bitcoin κατέχουν αξία μεγαλύτερη από ό,τι τα μικρότερα 38 εκατομμύρια μαζί. Σε τέτοιες συγκεντρωμένες αγορές, το σχόλιο ενός μεγάλου επενδυτή με πολυάριθμους οπαδούς στο Twitter είναι αρκετό για να προκαλέσει διολίσθηση των τιμών ή πυροτεχνήματα. Αυτό είναι περισσότερο ελιτίστικο παρά εξισωτικό. Ο διευθύνων σύμβουλος της Tesla, Elon Musk, είχε σχολιάσει αρκετές φορές το bitcoin, αναθεωρώντας επανειλημμένα τη γνώμη του, στην οποία η τιμή αντιδρούσε βίαια κάθε φορά.
Τέλος, η προοπτική ενός κόσμου χωρίς σύνορα εντάσσεται στη ψευδοφιλελεύθερη φαντασίωση ότι το bitcoin, ως παγκόσμιο μέσο πληρωμής χωρίς εθνικές δικαιοδοσίες, θα μπορούσε να ξεπεράσει τα σύνορα – εντελώς αντίθετα με τις συμβατικές διασυνοριακές πληρωμές. Συγκεκριμένα, το όφελος του bitcoin θα ήταν τότε ότι οι άνθρωποι θα μπορούσαν να στέλνουν αξία πέρα από τα σύνορα δωρεάν και ανεμπόδιστα σε οποιονδήποτε έχει πορτοφόλι bitcoin. Το επιχείρημα αυτό δεν αναγνωρίζει ότι το υψηλό κόστος των συμβατικών διασυνοριακών πληρωμών δεν οφείλεται στην έλλειψη αποτελεσματικότητας των μέσων πληρωμής, αλλά σε σημαντικό βαθμό στις κανονιστικές απαιτήσεις για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας. Ωστόσο, οι απαιτήσεις αυτές, το κόστος συμμόρφωσης με αυτές και οι προβλέψεις για τους νομικούς κινδύνους επηρεάζουν μόνο τον ρυθμιζόμενο χρηματοπιστωτικό τομέα. Το γεγονός ότι οι πληρωμές με bitcoin έχουν μέχρι στιγμής καταφέρει να ξεφύγουν εντελώς από αυτό το φαινόμενο αποτελεί επομένως ρυθμιστική παράλειψη και όχι τεχνολογικό επίτευγμα. Αλλά περισσότερα γι' αυτό παρακάτω.
Πιθανή αλλαγή στάσης των ρυθμιστικών αρχών
Εκτός από τις σχεδιαστικές ατέλειες που υπονομεύουν μακροπρόθεσμα το ενδιαφέρον για το bitcoin, το κρυπτοστοιχείο ενέχει επίσης κινδύνους για την κοινωνία και το περιβάλλον: το σύστημα χρησιμοποιείται εκτενώς για εγκληματικές δραστηριότητες και σπαταλά ενέργεια σε μείζονα κλίμακα. Το γεγονός ότι οι νομοθέτες σε πολλές χώρες παρακολουθούσαν επί μακρόν αδρανείς αυτό το παιχνίδι δεν σημαίνει ότι αυτή η κατάσταση θα παραμείνει έτσι.
Η ανάπτυξη της αγοράς bitcoin χαρακτηρίστηκε από την αρχή από τη χειραγώγηση της αγοράς και τις αμφίβολες δραστηριότητες των φορέων διενέργειας των συναλλαγών. Αυτό συνδυάζεται και με το γεγονός ότι ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσοστό του bitcoin χρησιμοποιείται για παράνομες δραστηριότητες. Το λαθρεμπόριο ναρκωτικών, το ξέπλυμα χρήματος, η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας και οι εκβιασμοί είναι οι πιο δημοφιλείς τομείς χρήσης του, ιδίως για διασυνοριακές πληρωμές. Τα σχετικά μεγέθη αμφισβητούνται εδώ. Ορισμένες μελέτες καταλήγουν ότι η χρήση για παράνομες δραστηριότητες φτάνει στο 40-50%. Οι υποστηρικτές του bitcoin, από την άλλη πλευρά, μιλάνε για ένα ποσοστό μικρότερο του 1%. Όμως αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι ο παρονομαστής συγχέει τον όγκο του εμπορίου με την οικονομική δραστηριότητα.
Στο βαθμό που η αρχή «ίδια λειτουργία - ίδιοι κίνδυνοι - ίδιοι κανόνες» πρόκειται να εφαρμοστεί στη νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και στη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας και να στοχεύει στην πράξη και όχι στο μέσο, η αλλαγή στάσης των ρυθμιστικών αρχών γίνεται όλο και πιθανότερη. Στην πραγματικότητα, οι Ευρωπαίοι νομοθέτες κινούνται ήδη προς αυτήν την κατεύθυνση. Διαφορετικά, ένα απλό χαρακτηριστικό ενός δικτύου ηλεκτρονικών υπολογιστών θα μπορούσε να παρακάμψει ένα κεντρικό στοιχείο του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού κανονιστικού πλαισίου. Η ομάδα των είκοσι μεγάλων βιομηχανικών και αναδυόμενων οικονομιών, η G20, εργάζεται επί του παρόντος σκληρά για τη βελτίωση των διασυνοριακών πληρωμών. Αυτές είναι ακριβές και επειδή η όχι πάντα σαφής και σε παγκόσμιο επίπεδο ακόμη ασυνεπής εφαρμογή των κανονιστικών απαιτήσεων οδηγεί σε υψηλό κόστος συμμόρφωσης και νομικούς κινδύνους για τις νομίμως λειτουργούσες εταιρείες. Μια συνολική βελτίωση του κανονιστικού πλαισίου θα περιλάμβανε την κάλυψη όλων των διασυνοριακών πληρωμών και ταυτόχρονα τη βελτίωση της σαφήνειας και της δυνατότητας εφαρμογής και, ως εκ τούτου, της αποτελεσματικότητας του κανονιστικού πλαισίου.
Τέλος, υπάρχει και η γιγαντιαία ενεργειακή σπατάλη του δικτύου bitcoin. Τον Ιούνιο, το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ υπολόγισε την ετήσια κατανάλωση ενέργειας του bitcoin σε λίγο κάτω από 115 τεραβατώρες, που ισοδυναμεί περίπου με την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του Πακιστάν. Και δεν υπάρχει καμία ελπίδα βελτίωσης στον ορίζοντα, επειδή η ακόρεστη δίψα για ενέργεια είναι εγγενής στο σύστημα. Χωρίς έναν επίσημο ή αξιόπιστο εκδότη, απαιτούνται πολύπλοκοι αποκεντρωμένοι μηχανισμοί ελέγχου και συνεπώς υψηλή υπολογιστική ισχύς, δηλαδή η τεράστια κατανάλωση ενέργειας είναι το αναπόφευκτο σύμπτωμα της κοινωνικής αναποτελεσματικότητας του συστήματος bitcoin. Τα ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής που εκδίδονται κεντρικά από αξιόπιστους εκδότες είναι ασύγκριτα πιο αποδοτικά ενεργειακά και, συνεπώς, πιο βιώσιμα, όπως έχουν πλέον αποδείξει διάφορες μελέτες.
Η απειλή της ζημιάς στο περιβάλλον καθώς και το ρυθμιστικό αρμπιτράζ, ιδίως των παράνομων δραστηριοτήτων, καθιστούν την κυβερνητική αντίδραση όλο και πιο πιθανή. Κορυφαίοι παγκόσμιοι φορείς, όπως η Ομάδα Χρηματοοικονομικής Δράσης (FATF) και το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας(FSB), έχουν πρόσφατα κηρύξει απερίφραστα τον πόλεμο κατά του ξεπλύματος χρήματος μέσω των κρυπτοστοιχείων.
Ο κατάλογος των επιχειρημάτων κατά ενός μόνιμου bitcoin είναι μακρύς. Ακόμα και αν κανείς δεν μπορεί να πει για πόσο ακριβώς ακόμα θα πλανάται το φάντασμα, όλοι είναι ήδη αρκετά καλά πληροφορημένοι ώστε να μην βασίζονται στο bitcoin ούτε ως μέσο πληρωμής ούτε ως επένδυση κεφαλαίου. Ένα βιώσιμο bitcoin είναι τόσο αδύνατο όσο και η διαίρεση με το μηδέν.
