Του Μιχάλη Ψύλου
Το ενδεχόμενο χρεοκοπίας της Evergrande, του μεγαλύτερου κατασκευαστή ακινήτων στην Κίνα, πυροδοτεί ήδη αλυσιδωτές αντιδράσεις στην παγκόσμια οικονομία και πολλοί αναλυτές κάνουν λόγο για ανάλογες επιπτώσεις με την κρίση του 2008,που προκάλεσε ο θάνατος της Lehman Brothers. Μια κρίση η οποία στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε ολόκληρο το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα .
Η Κίνα φυσικά, εκείνη την εποχή είχε προστατευτεί από την αλυσιδωτή αντίδραση με ένα πακέτο τόνωσης 4 τρισεκατομμυρίων Renminbi (586 δισεκατομμύρια δολάρια). Που δαπανήθηκαν αυτά τα ποσά; Σε ακίνητα και υποδομές, καθώς εκείνη την εποχή που υπήρχε η ανάγκη για ανοικοδόμηση της επαρχίας Σιτσουάν που είχε καταστραφεί από τον Εγκέλαδο και για την κινεζική ηγεσία ήταν απαραίτητο να δοθεί αξιοπρεπής στέγαση σε εκατομμύρια Κινέζους που διέσχιζαν το κατώφλι της μεσαίας τάξης.
Σήμερα, βέβαια ,υπάρχουν όλα τα συστατικά για μια κρίση στην Κίνα : Οχι μόνο οικονομική, αλλά πολιτική και συστημική: Εχουμε μια μια τεράστια ακίνητη περιουσία που χάνεται, οργισμένους επενδυτές που απαιτούν τα χρήματά τους και τον κίνδυνο μετάδοσης της «μόλυνσης» σε ολόκληρο τον κατασκευαστικό τομέα, ο οποίος αντιπροσωπεύει μεταξύ 16% και 25% του κινεζικού ΑΕΠ.
Αν και η Κίνα βρίσκεται αντιμέτωπη με αυτή την τεράστια «φούσκα» στην αγορά ακινήτων, η επαπειλούμενη πτώχευση της Evergrande ,δύσκολα θα συμβεί. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κίνα υπόκειται σε εκτεταμένο κυβερνητικό έλεγχο και φυσικά το Πεκίνο έχει δείξει τα τελευταία χρόνια πως δεν θα διστάσει να αναλάβει δράση για τη διάσωσή του κατασκευαστικού κολοσσού. Αναλυτές εκτιμούν επίσης ότι ακόμη και αν καταρρεύσει η Evergrande , οι επιπτώσεις δεν θα φανούν αμέσως ,καθώς στην Κίνα ,οι διαδικασίες αναδιάρθρωσης υπόκεινται σε πολύπλοκες διαπραγματεύσεις και ρυθμιστική εποπτεία με αποτέλεσμα συχνά να απαιτούνται χρόνια μέχρι να διευθετηθούν.
Πόσο μεγάλη θα είναι η παρέμβαση του Πεκίνου;
Το ερώτημα είναι πόσο μεγάλη θα είναι η παρέμβαση του Πεκίνου στην Evergrande ,καθώς είναι πολύ απίθανο ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ να αφήσει την κατάσταση να εκφυλιστεί σε μια «Κινέζική Lehman Brothers». Ο Φεντερίκο Ραμπίνι, επί χρόνια ανταποκριτής της ιταλικής «La Repubblica», στο Πεκίνο και συγγραφέας ενός βιβλίου που κυκλοφόρησε πρόσφατα με τίτλο "Stop Beijing", προειδοποιεί πάντως ότι «αν έρθει το Κινεζικό 1929, όλοι θα υποφέρουμε».
Σύμφωνα με τον Ραμπίνι, ο Κινέζος πρόεδρος θα κάνει τα πάντα για να αποτρέψει το κακό. «Ο Σι Τζινπίνγκ δεν κρύβει τις ηγεμονικές φιλοδοξίες του, προσπαθεί να επιδείξει ένα τεράστιο σύμπλεγμα ανωτερότητας προς τη Δύση, απειλεί και εκβιάζει κάθε χώρα που ξεφεύγει από την κατάσταση οικονομικής εξάρτησης από το Πεκίνο, από τους γείτονες της Κίνας στην Ασία και την Αυστραλία, ως τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη). Γιατί θέλει να μονοπωλήσει τις τεχνολογίες του μέλλοντος», υποστηρίζει ο Φεντερίκο Ραμπίνι. Οι εξελίξεις στον τομέα της ψηφιακής οικονομίας τον επιβεβαιώνουν άλλωστε: Αν και ο «όμιλος» GAFAM ( Google,Amazon, Facebook,Apple και Microsoft ) ,κυριαρχούν επί χρόνια στον τομέα της τεχνολογίας, η εμφάνιση των Κινέζων αντιπάλων τους, των BATX, μπορεί να οδηγήσει σε αμφισβήτηση της ηγεμονίας τους. Το ακρωνύμιο BATX αφορά τους κολοσσούς Baidu, Alibaba, Tencent και Xiaomi, οι οποίες έχοντας κυριαρχήσει στην κινεζική αγορά για χρόνια, επεκτείνονται σε παγκόσμια κλίμακα. Η συνολική κεφαλαιοποίηση των ΒΑΤΧ ανέρχεται σε 1,1 τρισεκατομμύρια δολάρια. Οι GAFAM αναμένεται βέβαια ότι θα προχωρήσουν αργά ή γρήγορα στο σχέδιο Diem (Libra) της Facebook που θα επιτρέψει την δημιουργία ψηφιακού νομίσματος, άρα θα μπορεί να οδηγήσει και στην οικονομική τους ανεξαρτησία.
Σε ό,τι αφορά τους ανθρώπους, οι δύο κινεζικές υπηρεσίες messaging της Tencent, η QQ και η WECHAT, έχουν 1,1 δισεκατομμύρια χρήστες ,κυρίως Κινέζους, ενώ οι υπηρεσίες του ομίλου Ζάκερμπεργκ-Facebook, Instagram ,WhatsApp και Messenger, έχουν περισσότερο από 2 δις χρήστες σε όλο τον κόσμο.
Ο ανταγωνισμός GAFAM vs BATX έχει φυσικά και έντονα γεωπολιτικά χαρακτηριστικά καθώς συνδέεται με τον ανταγωνισμό ΗΠΑ-Κίνας για την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία. Για πρώτη φορά, οι τεχνολογικές καινοτομίες, δίνουν τη δυνατότητα σε αυτές τις εταιρείες να πάρουν τον έλεγχο σε μεγάλους τομείς της παγκόσμιας οικονομίας, στηριζόμενες μεταξύ άλλων, και σε κρατικές πολιτικές και διευκολύνσεις.
Οι «Τριάκοντα Τύρρανοι»
Ο Ιταλο-Αμερικανός αναλυτής Ραμπίνι εκτιμά ότι «βιώνουμε μια περίπλοκη και επικίνδυνη μετάβαση. Μέχρι χθες, η Αμερική και η Κίνα ήταν …Σιαμαίες. Με πολύ προχωρημένο επίπεδο συμβίωσης, καταμερισμό εργασίας και συμπληρωματικότητα, με αυτούς που στο βιβλίο μου αποκαλώ “Τριάκοντα Τυρράνους”, δηλαδή τις ισχυρές δυνάμεις του αμερικανικού καπιταλισμού που έκαναν υπέροχες συναλλαγές με την Κίνα (από την Apple έως την Goldman Sachs και την General Motors).Οι κολοσσοί αυτοί -ισχυρίζεται ο Ραμπίνι- εξακολουθούν να αποτελούν μια φιλοκινεζική πέμπτη φάλαγγα στην καρδιά της Αμερικής , και αντιτίθενται στην αποσύνδεση ή το διαζύγιο των οικονομιών. Ωστόσο, σε πολλούς τομείς οι δεσμοί έχουν ήδη εισέλθει σε κρίση, γινόμαστε μάρτυρες μιας ηπειρωτικής μετατόπισης που αποτελεί το προοίμιο ενός νέου κεφαλαίου στην ιστορία, μιας ελαφρώς λιγότερο παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, με λιγότερες διευρυμένες αλυσίδες παραγωγής, επίσης για λόγους ασφαλείας», υποστηρίζει ο Φεντερίκο Ραμπίνι.
Από τότε που εισήλθε στον Λευκό Οίκο, ο Τζο Μπάιντεν , «ο πλανήτης έχει εισέλθει σε μια θερμή φάση της αντιπαράθεσης μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών» , εκτιμά ο Λούτσιο Καράτσιολο, διευθυντής της ιταλικής Επιθεώρησης για την Γεωπολιτική, Limes. «Αυτό εξηγεί και την απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να αποχωρήσουν από το Αφγανιστάν ,για να απεμπλακούν από άχρηστους πολέμους, προκειμένου να στρέψουν όλες τις δυνάμεις τους προς την Κίνα, αλλά και κατά της Μόσχας, διότι ένα άλλο αποτέλεσμα του συμφώνου AUKUS ,θα είναι αναπόφευκτα η ενίσχυση του άξονα Ρωσίας-Κίνας. Ενας άξονας που θα καθίσταται όλο και πιο αναγκαίος για το Πεκίνο και τη Μόσχα», υποστηρίζει ο Ιταλός αναλυτής.
Ο διευθυντής του Limes προειδοποιεί μάλιστα ότι το σύμφωνο Aukus ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Αυστραλία και τη Βρετανία ,δείχνει ότι «ενώ εμείς, στην Ευρώπη, συζητάμε αιωνίως για μια ευρωπαϊκή άμυνα που δεν θα γίνει ποτέ, οι Αμερικανοί σκέφτονται με πολύ συγκεκριμένο τρόπο, χτίζοντας μια συμφωνία με τους πιο αξιόπιστους εταίρους για τον περιορισμό της Κίνας στην στον Ινδο-Ειρηνικό και στις κινεζικές θάλασσες»… «Ο βασικός στόχος της Ουάσιγκτον είναι να αποτραπεί η Κίνα γίνει ωκεάνια υπερδύναμη, κάτι που θα μπορούσε να συμβεί με την κατάκτηση της Ταϊβάν και την επιβεβαίωση του Πεκίνου ως κυρίαρχης δύναμης στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού».
