Ευοίωνες προοπτικές ανάπτυξης, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Hellastat Α.Ε., προσφέρει η τρέχουσα οικονομική συγκυρία για τις εταιρείες εκμετάλλευσης χώρων ελλιμενισμού τουριστικών σκαφών - αλλά και τον ευρύτερο θαλάσσιο τουρισμό - κυρίως λόγω της ολοένα και ισχυρότερης ανάδειξης της Ελλάδος σε διεθνή τουριστικό προορισμό.
Στο αποτέλεσμα αυτό συνέβαλε καθοριστικά η επιτυχής διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, όμως θετικά συνεισφέρει και η διαρκής κινητοποίηση των αρμοδίων φορέων (υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης) μέσω προγραμμάτων διαφημιστικής προβολής των ελληνικών προορισμών και συμμετοχής σε διεθνείς τουριστικές εκθέσεις.
Εκπρόσωποι του κλάδου εκμετάλλευσης μαρίνων, με τους οποίους συνεργάστηκε η Hellastat για την εκπόνηση της μελέτης, χαρακτηρίζουν το 2006 ως θετική χρονιά, καθώς καταγράφηκε αυξημένη θαλάσσια τουριστική κίνηση και μεγαλύτερη πληρότητα θέσεων στις περισσότερες εγκαταστάσεις ελλιμενισμού. Η αυξημένη ζήτηση προήλθε από το επαγγελματικό yachting – με τις ναυλώσεις ιστιοπλοϊκών σκαφών στην Ελλάδα να καθίστανται ολοένα και περισσότερο δημοφιλείς στις αγορές της Βρετανίας, της Ολλανδίας, της Γερμανίας, της Σουηδίας κ.α. – αλλά και από μεγάλες ιδιωτικές θαλαμηγούς.
Σύμφωνα με την Ένωση Πλοιοκτητών Ελληνικών Σκαφών Τουρισμού (ΕΠΕΣΤ), η αύξηση που καταγράφηκε στις πωλήσεις ναύλων σε σκάφη έως 49 επιβάτες το 2006 κυμάνθηκε από 100% έως 150% σε σύγκριση με το 2005. Η αύξηση ήταν μικρότερη – αλλά δυναμική – για τα επανδρωμένα σκάφη από 21 έως 50 μέτρα (+20% έως +25%), ενώ στα μηχανοκίνητα άνευ πληρώματος σκάφη και ιστιοπλοϊκά (έως 20 μέτρα) καταγράφηκε αύξηση μεταξύ 15% και 20%.
Συνεχής βελτίωση για τον ελληνικό τουρισμό
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Hellastat, το 2006 αποτέλεσε έτος αντιστροφής του πτωτικού ρυθμού αύξησης της τουριστικής κίνησης της προηγούμενης πενταετίας, θέτοντας τον ελληνικό τουρισμό σε τροχιά ανάκαμψης. Η τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων στην ελληνική πρωτεύουσα το 2004 είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των τουριστικών εσόδων κατά 10,0%, προσφέροντας μια κρυφή ματιά στην αδρανή παραγωγική δυναμικότητα που κρύβει ο ελληνικός τουριστικός κλάδος, σε όλες του τις εκφάνσεις.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ), το 2005 οι αφίξεις αλλοδαπών τουριστών (εξαιρουμένων των οδικών και θαλάσσιων αφίξεων) αυξήθηκαν κατά 5,6%, ενώ ο ετησιοποιημένος ρυθμός μεταβολής του αριθμού τους για το εννεάμηνο 2006 διαμορφώθηκε σε +8,0%. Υπολογίζεται ότι, το 2006 τη χώρα επισκέφτηκαν 16 εκ. τουρίστες. Τα τουριστικά έσοδα για το παρελθόν έτος εκτιμάται ότι παρουσίασαν αύξηση 10%-11% στο παρελθόν έτος, έναντι αύξησης 6,7% το 2005.
Η ταχύτερη αύξηση των τουριστικών εσόδων σε σύγκριση με την άνοδο του αριθμού των τουριστών, αποκαλύπτει μια ευπρόσδεκτη αύξηση της δαπάνης ανά επισκέπτη, στο πλαίσιο σταδιακής βελτίωσης του επιπέδου των παρεχομένων τουριστικών υπηρεσιών και υποδομών. Σε κάθε περίπτωση, πέρα από κάθε προσπάθεια προσέλκυσης τουρισμού υψηλής προστιθέμενης αξίας, την ανάπτυξη της ελληνικής αγοράς και τα τουριστικά έσοδα καθορίζουν οι οικονομικές δυνατότητες των επισκεπτών που τελικά επιλέγουν ως προορισμό τους την Ελλάδα (supply-side driven market).
Η ολοένα και μεγαλύτερη διείσδυση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος στις αγορές του εξωτερικού διαπιστώνεται και από τη σύγκριση των αφίξεων μεταξύ της Ελλάδος και των άμεσα ανταγωνιστικών χωρών. Βάσει των διαθέσιμων στοιχείων για το 2006, η Ελλάδα – όπως και η Πορτογαλία –αύξησε τον αριθμό τουριστών της με ρυθμό ταχύτερο σε σύγκριση με την Ισπανία (+4,9%), την Ιταλία (+4,5%), την Κροατία (+0,8%) και την Τουρκία (-6,0%), που αντιμετωπίστηκε με καχυποψία λόγω της γρίπης των πτηνών.
Ανταγωνισμός, προβλήματα και προοπτικές
Οι λίγες υπό ιδιωτική διαχείριση ελληνικές μαρίνες προσφέρουν υπηρεσίες εφάμιλλες των άμεσων ανταγωνιστριών τους στην Αδριατική και στην ανατολική Μεσόγειο – κυρίως Κροατία, Ιταλία και Τουρκία. Αν και οι συγκεκριμένες χώρες στερούνται του πλούτου της ακτογραμμής, της ποικιλίας και του αριθμού των νησιών της Ελλάδος, έχουν καταφέρει να δημιουργήσουν περισσότερες μαρίνες από αυτήν, παρέχοντας υψηλό επίπεδο υπηρεσιών. Εκτός ανταγωνισμού βρίσκονται οι εγκαταστάσεις ελλιμενισμού σκαφών αναψυχής που τελούν υπό διαχείριση από τον ευρύτερο δημόσιο τομέα, καθώς συχνά παρουσιάζουν ελλείψεις σε υποδομές και προσωπικό, περιορισμένη συντήρηση των λιμενικών εγκαταστάσεων κ.α..
Οι μαρίνες στις ανταγωνιστικές χώρες δίδουν ιδιαίτερη έμφαση σε υπηρεσίες υποδοχής των πελατών τους και ακολουθούν δυναμικές μεθόδους προώθησης πωλήσεων. Σημαντικότερος ανταγωνιστής της Ελλάδος στον κλάδο των μαρίνων είναι αναμφισβήτητα η Κροατία, η οποία διαθέτει περίπου 50 σύγχρονες μαρίνες συνολικής χωρητικότητας 13.200 θέσεων ελλιμενισμού και 4.500 θέσεων διαχείμασης σκαφών. Σε κάθε περίπτωση, αξιόλογα επενδυτικά προγράμματα ανάπτυξης θαλάσσιου τουρισμού έχουν υλοποιηθεί τα τελευταία χρόνια και στην Τουρκία.
Στη θαλάσσια επικράτεια της χώρας υπάρχουν συνολικά περισσότεροι από 1.250 λιμένες κάθε κατηγορίας, με τις υπό ιδιωτική εκμετάλλευση μαρίνες, μαζί με όσες εκτιμάται ότι παραχωρηθούν σε ιδιώτες το 2007, να μη ξεπερνούν τις 30. Παρατηρείται κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων εποπτείας-διαχείρισής των μη ιδιωτικής εκμετάλλευσης μαρίνων, καθιστώντας δύσκολη και σύνθετη οποιαδήποτε απόπειρα παρέμβασης ή εκσυγχρονισμού. Παράλληλα, τα προηγούμενα χρόνια η ιδιωτική πρωτοβουλία συνάντησε σημαντικά εμπόδια λόγω θεμάτων προστασίας του περιβάλλοντος, γραφειοκρατικών διαδικασιών αλλά και μη υπαγωγής στον εν ισχύ αναπτυξιακό νόμο 3299/2004.
Σύμφωνα με τη μελέτη της Hellastat, μια σειρά συνθηκών και εξελίξεων δημιουργεί ευνοϊκό πλαίσιο για την ανάληψη επενδύσεων στον κλάδο:
- οι αρμόδιες αρχές προωθούν την ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, με σκοπό τη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος από τις άμεσα ανταγωνίστριες χώρες, αλλά και την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου σε δωδεκάμηνη βάση. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται ο σχεδιασμός για περαιτέρω διάδοση του θαλάσσιου τουρισμού, κυρίως μέσω της δέσμευσης κονδυλίων από το επερχόμενο Δ’ ΚΠΣ
- Το Πρωτόκολλο Χρηματοδότησης 25ετούς διάρκειας, συνολικής αξίας €3 δισ., που υπογράφηκε τον Ιούνιο 2005 μεταξύ του ΥΕΝ και της Ευρωπαϊκής Τραπέζης Επενδύσεων (EIB), με σκοπό την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των θαλάσσιων υποδομών της χώρας (λιμενικές εγκαταστάσεις, μαρίνες) για την περίοδο 2005-2015.
- Η παραχώρηση του Κόλπου Δερματά στον Οργανισμό Λιμένος Ηρακλείου, μέσω τροπολογίας που κατατέθηκε από το ΥΕΝ στη Βουλή το Δεκέμβριο 2006 με σκοπό τη δημιουργία μαρίνας που θα φιλοξενεί σκάφη μεγάλου μεγέθους, αποτελεί από τα πρώτα βήματα για την αξιοποίηση του Πρωτοκόλλου στον τομέα του θαλάσσιου τουρισμού.
Τα αποτελέσματα του 2005
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα οικονομικά στοιχεία για 13 επιχειρήσεις του κλάδου, οι 11 παρουσίασαν αύξηση των εσόδων τους, διαμορφώνοντας το μέσο ρυθμό ανάπτυξης στο 19%. Ωστόσο, η πλειοψηφία των επιχειρήσεων ήταν ζημιογόνα σε επίπεδο λειτουργικών και καθαρών αποτελεσμάτων, συνέπεια της υψηλής επιβάρυνσης με διοικητικά και χρηματοοικονομικά έξοδα, στο 31% και 13,7% επί των πωλήσεων αντίστοιχα.
