Από την έντυπη έκδοση
Συνέντευξη στον Βασίλη Αγγελόπουλο
Μαζί με τρεις μελέτες (αναλογιστική, μακροοικονομική και βιωσιμότητας δημόσιου χρέους) πρόκειται να κατατεθεί στη Βουλή, το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα, το νομοσχέδιο με τις αλλαγές στο σύστημα επικουρικής ασφάλισης. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στη «Ν» ο υφυπουργός Εργασίας αρμόδιος για Θέματα Κοινωνικής Ασφάλισης, Πάνος Τσακλόγλου, εξειδικεύει πώς θα λειτουργεί ο «κουμπαράς» για κάθε νέο ασφαλισμένο. Ο υφυπουργός μιλάει για προσεκτικά σχεδιασμένα επενδυτικά προγράμματα, όπου θα κατευθύνονται και θα επενδύονται, κατ’ επιλογήν του ασφαλισμένου, τα κεφάλαια του «ασφαλιστικού κουμπαρά του». Παράλληλα τονίζεται ότι θα υπάρχει διασφάλιση ότι δεν θα χαθούν τα κεφάλαια που θα επενδυθούν.
Ο κ. Τσακλόγλου γνωστοποιεί ότι τα στοιχεία από τις μελέτες δείχνουν ότι, σε ορίζοντα δεκαετίας, το πρόσημο ανάμεσα στα πρόσθετα δημοσιονομικά έσοδα που θα προκύψουν από τη μεταρρύθμιση και στα διαφυγόντα έσοδα από τις εισφορές που θα χαθούν από τα Ταμεία είναι θετικό. Επίσης, ξεκαθαρίζει προς πάσα κατεύθυνση ότι δεν θεωρεί ότι θα αξιοποιηθούν τα αποθεματικά του ΑΚΑΓΕ για τη μεταρρύθμιση, συνεπώς οι νυν συνταξιούχοι δεν έχουν λόγο ανησυχίας.
Σε κάθε περίπτωση, στο νέο μοντέλο θα υπάρχει η ανάλογη «καθοδήγηση» προς τους ασφαλισμένους ώστε να κάνουν την καλύτερη δυνατή επιλογή, με βάση το επενδυτικό τους προφίλ και πάντα σε σχέση με τον εργασιακό «κύκλο ζωής» τους. Ο κ. Τσακλόγλου παρέθεσε και πίνακα που δείχνει ότι το «μοντέλο Σουηδίας» που επιλέγεται για την Ελλάδα έχει πολύ θετικό πρόσημο.
Για το γεγονός ότι η παρουσίαση του νέου νομοσχεδίου για την επικούρηση συμπίπτει χρονικά με το σχέδιο νόμου για τα εργασιακά, ο υφυπουργός Εργασίας κάνει λόγο για απλή «σύμπτωση», που δεν σχετίζεται με τυχόν «δεύτερες σκέψεις» για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες. Ο κ. Τσακλόγλου αναφέρθηκε και σε άλλες πτυχές του νομοσχεδίου, που σχετίζονται με την κωδικοποίηση της ασφαλιστικής νομοθεσίας, γνωστοποιώντας ότι ετοιμάζεται η προκήρυξη σχετικού διαγωνισμού. Στόχος, η διοικητική κωδικοποίηση του συνόλου της νομοθετικής και κανονιστικής ύλης στον τομέα της Κοινωνικής Ασφάλισης.
Ολόκληρη η συνέντευξη έχει ως εξής:
Σε ποιο βαθμό είναι έτοιμο το νομοσχέδιο για τις αλλαγές στην επικουρική ασφάλιση; Πότε πρόκειται να τεθεί σε διαβούλευση και ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα έως την ψήφισή του;
«Το νομοσχέδιο βρίσκεται σε στάδιο τελικής επεξεργασίας. Στο προσεχές διάστημα θα ξεκινήσει ευρύς διάλογος με τους κοινωνικούς εταίρους και τους επιστημονικούς φορείς. Θα ήθελα να επισημάνω πως μαζί με το νομοσχέδιο θα κατατεθούν στη Βουλή και τρεις μελέτες, μία αναλογιστική, μία μακροοικονομική και μία βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους, ώστε η συζήτηση για τη μεταρρύθμιση να διεξαχθεί με όσο το δυνατόν πιο διαφανείς όρους. Στόχος μας είναι το νέο Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης να λειτουργήσει στις αρχές του 2022. Ευελπιστούμε ότι μέχρι το τέλος του καλοκαιριού το νομοσχέδιο θα αποτελεί νόμο του κράτους».
Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του νομοσχεδίου; Ποιοι εργαζόμενοι θα μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα στον ισχύοντα ή στον νέο πυλώνα επικουρικής ασφάλισης;
«Βασικό χαρακτηριστικό του νέου συστήματος επικουρικής είναι ότι για κάθε ασφαλισμένο δημιουργείται ατομικός λογαριασμός (“κουμπαράς”) στον οποίο τοποθετούνται και επενδύονται οι καταβληθείσες εισφορές. Αντί, δηλαδή, οι εισφορές των εργαζομένων να χρηματοδοτούν τις συντάξεις των σημερινών συνταξιούχων, αποταμιεύονται με στόχο να χρηματοδοτήσουν τις συντάξεις των ιδίων. Η επικουρική σύνταξη που θα λάβουν θα υπολογίζεται στη βάση του σωρευμένου ποσού εισφορών και αποδόσεων.
Στο νέο Ταμείο θα δημιουργηθεί περιορισμένος αριθμός προσεκτικά σχεδιασμένων επενδυτικών προγραμμάτων κύκλου ζωής όπου θα κατευθύνονται και θα επενδύονται, κατ’ επιλογήν του ασφαλισμένου, τα κεφάλαια του “ασφαλιστικού κουμπαρά” του. Επιπρόσθετα, στο νομοσχέδιο προβλέπεται εγγύηση του Δημοσίου περί μη αρνητικών αποδόσεων, κάτι που σημαίνει ότι ο ασφαλισμένος θα λάβει κατ’ ελάχιστον επικουρική σύνταξη υπολογισμένη στη βάση της αξίας των καταβληθεισών εισφορών του σε πραγματικούς όρους. Το νέο Ταμείο θα είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και θα αποτελεί τμήμα της κοινωνικής ασφάλισης. Στη νέα επικουρική ασφάλιση θα υπαχθούν οι μισθωτοί (ιδιωτικού και δημόσιου τομέα), καθώς και οι αυτοτελώς απασχολούμενοι σε κλάδους όπου σήμερα υπάρχει υποχρέωση επικουρικής ασφάλισης (μηχανικοί, δικηγόροι), οι οποίοι εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας από 1/1/2022. Επιπλέον, δίνεται η δυνατότητα να υπαχθούν σε εθελοντική βάση στο νέο Ταμείο και υφιστάμενοι εργαζόμενοι έως 35 ετών, ανεξαρτήτως του εάν σήμερα είναι ή δεν είναι υπόχρεοι επικουρικής ασφάλισης».
Τι δείχνουν οι αναλογιστικές μελέτες σχετικά με το κόστος της μεταρρύθμισης; Θα υπερβεί τα 50 δισ. ευρώ; Πώς θα καλυφθεί η δαπάνη; Ποια είναι η επιβάρυνση κατά τα πρώτα έτη λειτουργίας του νέου μοντέλου;
«Για να μη δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις, θα πρέπει να αποσαφηνίσουμε πως το πολυσυζητημένο κόστος μετάβασης αναφέρεται στην ακαθάριστη δημοσιονομική επίδραση της μεταρρύθμισης για τα επόμενα 50 έτη. Για να έχετε ένα μέτρο σύγκρισης, η μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 600 εκατ. ευρώ ετησίως το 2019 θα έχει ακαθάριστο κόστος 50ετίας 30 δισ. ευρώ. Βέβαια, το καθαρό κόστος είναι πολύ μικρότερο γιατί μεγάλο μέρος των εσόδων που θα χάσει ο προϋπολογισμός από τη φορολόγηση ακινήτων θα αντισταθμιστεί από αυξημένα έσοδα (σε φόρους και εισφορές), τα οποία θα προέλθουν από την πρόσθετη ανάπτυξη της αγοράς ακινήτων που θα προκαλέσει η ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείρισή τους. Το πραγματικό κόστος, αυτό που ουσιαστικά μας ενδιαφέρει, είναι το καθαρό κόστος, αυτό που προκύπτει όταν συνυπολογίζονται τα πρόσθετα κόστη και τα πρόσθετα έσοδα.
Σε ό,τι αφορά το καθαρό κόστος, τα πρώτα στοιχεία των μελετών είναι πολύ ενθαρρυντικά. Η δημιουργία ενός μεγάλου αποθεματικού κεφαλαίου μέσω του νέου κεφαλαιοποιητικού Ταμείου ενισχύει σημαντικά τις εγχώριες επενδύσεις και κατ’ επέκταση την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας, παράγοντας πρόσθετα δημοσιονομικά έσοδα για τον προϋπολογισμό από άμεσους και έμμεσους φόρους και εισφορές κοινωνικής ασφάλισης. Αυτά τα πρόσθετα δημοσιονομικά έσοδα, σε πρώτη φάση, αντισταθμίζουν σε σημαντικό βαθμό τα διαφυγόντα έσοδα του προϋπολογισμού από τις εισφορές που κατευθύνονται στο νέο Ταμείο και τις οποίες πρακτικά “χάνει” ο προϋπολογισμός, ενώ, σε ορίζοντα δεκαετίας, το ετήσιο καθαρό κόστος μηδενίζεται και αντιστρέφεται. Δηλαδή, πλέον, δεν έχουμε δημοσιονομικό κόστος αλλά όφελος, καθώς τα πρόσθετα έσοδα είναι περισσότερα από τα διαφυγόντα έσοδα! Η κατανομή του κόστους χρονικά έχει διπλή ανάγνωση. Το ακαθάριστο κόστος είναι “οπισθοβαρές”, πολύ μικρό στην αρχή και αυξάνεται σταδιακά. Όμως, το καθαρό κόστος, αν και πολύ μικρότερο σε απόλυτα μεγέθη, είναι “εμπροσθοβαρές”, διότι, όπως είπα και νωρίτερα, καθώς η μεταρρύθμιση ωριμάζει και σωρεύονται σημαντικά κεφάλαια στο νέο Ταμείο, τελικά το κόστος μηδενίζεται και αντιστρέφεται».
Οι συνταξιούχοι ανησυχούν ότι θα υπάρξει υφαρπαγή των 12 δισ. ευρώ που βρίσκονται στο ΑΚΑΓΕ. Τι απαντάει το υπουργείο Εργασίας;
«Κύριε Αγγελόπουλε, νομίζω ότι ο όρος “υφαρπαγή” είναι πολύ βαρύς και καλό θα ήταν να αποφεύγεται στον δημόσιο διάλογο. Όμως, επί της ουσίας, ποιος θα “υφαρπάξει”; Ο κρατικός προϋπολογισμός που σε ετήσια βάση ενισχύει το συνταξιοδοτικό σύστημα με 15 δισ. ευρώ; Ο κρατικός προϋπολογισμός που επιχορηγεί τον ΑΚΑΓΕ με ποσά που ξεπερνούν ετησίως το 50% των εσόδων του; Και γιατί θα τα “υφαρπάξει”; Για να ενισχύσει ταμειακά το παλιό Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης; Με ποια έννοια θα μπορούσε να θεωρηθεί αυτό “υφαρπαγή”; Ας μην ξεχνάμε ότι ο σκοπός του “Ασφαλιστικού Κεφαλαίου Αλληλεγγύης Γενεών” (ΑΚΑΓΕ), σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο του 3655/2008, είναι “η δημιουργία αποθεματικών, για τη χρηματοδότηση των κλάδων σύνταξης των Φορέων Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ), από 1.1.2019 και μετά, για τη διασφάλιση των συντάξεων των νέων γενεών”. Επομένως, ενδεχόμενη χρήση των κεφαλαίων του ΑΚΑΓΕ τα επόμενα χρόνια για την ενίσχυση του παλιού Επικουρικού Ταμείου είναι απόλυτα ευθυγραμμισμένη με τον σκοπό του. Πάντως, εκτιμώ ότι, για λόγους καθαρά λογιστικούς, το πιθανότερο είναι πως τελικά δεν θα χρησιμοποιηθούν τα αποθεματικά του ΑΚΑΓΕ».
Με τις επενδύσεις χαμηλού, μεσαίου ή υψηλού ρίσκου θα υπάρξει και η ανάλογη απόδοση της επένδυσης στο τέλος του εργασιακού βίου. Πώς θα γίνεται η επιλογή από τους εργαζόμενους; Πώς θα γνωρίζουν τι είναι αυτό που τους συμφέρει περισσότερο;
«Η κύρια μέριμνα του νέου Ταμείου θα είναι να προσφέρει στους ασφαλισμένους επιλογές που θα είναι κατάλληλες γι’ αυτούς. Όλα τα προσφερόμενα προϊόντα, όλα τα προφίλ των επενδύσεων, όλα τα χαρτοφυλάκια θα είναι κατάλληλα διαμορφωμένα ώστε να είναι ενδεδειγμένα για τους ασφαλισμένους και τον χαρακτήρα της συνταξιοδοτικής μακροχρόνιας αποταμίευσης. Η δομή “κύκλου ζωής”, που θα χαρακτηρίζει όλα τα επενδυτικά προφίλ, θα διαμορφώνει με έναν αυτοματοποιημένο τρόπο τα κατάλληλα χαρακτηριστικά του χαρτοφυλακίου. Ως “κύκλος ζωής” νοείται μια δομή χαρτοφυλακίου όπου το επίπεδο του επενδυτικού κινδύνου αυξομειώνεται ανάλογα με την ηλικία του ασφαλισμένου: μεγαλύτερος επενδυτικός κίνδυνος όταν ο ασφαλισμένος είναι νέος και ο χρονικός επενδυτικός ορίζοντας μέχρι τη συνταξιοδότηση είναι μεγάλος και μικρότερος όταν ο ασφαλισμένος είναι ώριμος και πλησιάζει την ηλικία συνταξιοδότησης, οπότε και ο χρονικός επενδυτικός ορίζοντας είναι μικρός. Έτσι, για παράδειγμα, ακόμα και όταν ο ασφαλισμένος έχει επιλέξει ένα πιο επιθετικό επενδυτικό προφίλ, καθώς αυτός πλησιάζει στην ηλικία συνταξιοδότησης, το χαρτοφυλάκιό του αυτόματα θα γίνεται συντηρητικότερο.
Φυσικά, θα υπάρχει από την πλευρά του Ταμείου υποστήριξη και καθοδήγηση των ασφαλισμένων για την επιλογή του κατάλληλου, του πιο ταιριαστού σε αυτούς επενδυτικού προφίλ. Αλλά, να το τονίσω, οι ασφαλισμένοι θα επιλέγουν μεταξύ κατάλληλων και εγκεκριμένων χαρτοφυλακίων. Ένα από αυτά τα χαρτοφυλάκια, το “ισορροπημένο”, θα έχει τον χαρακτήρα του προεπιλεγμένου (“default”) και εκεί θα κατατάσσονται αυτόματα όλοι οι ασφαλισμένοι που θα επιλέξουν να μην επιλέξουν επενδυτικό προφίλ. Ενδεχομένως, η καθοδήγηση που θα προσφέρεται στους ασφαλισμένους θα είναι να παραμένουν στο προεπιλεγμένο χαρτοφυλάκιο, εκτός αν οι ίδιοι έχουν πολύ ισχυρή άποψη για μια διαφοροποιημένη επενδυτική στρατηγική. Αλλά, και πάλι, η δομή “κύκλου ζωής” θα προστατεύει τους ασφαλισμένους από ακραίες επιλογές - είτε πολύ συντηρητικές (όταν είναι νέοι) είτε πολύ επιθετικές (όταν πλησιάζουν στην έξοδο από την αγορά εργασίας)».
Έχετε δεσμευτεί ότι οι επικουρικές συντάξεις του τωρινού συστήματος δεν θα θιγούν από τη μεταρρύθμιση. Πώς θα επιτευχθεί κάτι τέτοιο; Με δεδομένο ότι κάθε χρόνο θα μειώνονται τα κονδύλια που θα αποδίδονται στο τωρινό σύστημα, ποια θα είναι η λύση που θα αποτρέψει περικοπές των επικουρικών συντάξεων του υφισταμένου συστήματος;
«Θα αναγράφεται ρητά στον νόμο πως οι καταβαλλόμενες από το παλιό Επικουρικό Ταμείο συντάξεις δεν θα θιγούν από τη μεταρρύθμιση. Και επειδή έχετε δίκιο σχετικά με το ότι σταδιακά θα μειώνονται τα έσοδα του παλιού επικουρικού Ταμείου από εισφορές, ο μόνος τρόπος για να τηρηθεί ο νόμος είναι να υπάρχουν σταδιακά αυξανόμενες επιχορηγήσεις από τον Προϋπολογισμό προς το παλιό επικουρικό ταμείο. Όμως, όπως περιέγραψα προηγουμένως, η επιχορήγηση αυτή είναι, σε μεγάλο βαθμό αν όχι εντελώς, αυτοχρηματοδοτούμενη. Ό,τι δίνει ο Προϋπολογισμός από τη μία τσέπη στο παλιό επικουρικό Ταμείο, το εισπράττει εμμέσως από την άλλη τσέπη. Μην ξεχνάτε ότι σημαντικό τμήμα των πόρων του νέου Ταμείου πρόκειται να επενδυθεί στην ελληνική οικονομία. Υψηλότερες επενδύσεις συνεπάγονται αύξηση της παραγωγικότητας, του ΑΕΠ, των μισθών, της απασχόλησης και εν τέλει των φορολογικών εσόδων και των ασφαλιστικών εισφορών».
Το μοντέλο αυτό θα εφαρμοστεί από 1-1-22 στην επικουρική ασφάλιση. Υπάρχουν σκέψεις για περαιτέρω μεταφορά του και στην κύρια; Πιστεύετε ότι θα μπορούσε η μεταρρύθμιση αυτή να επεκταθεί τα επόμενα έτη και στις κύριες συντάξεις ή κάτι τέτοιο ενέχει πολύ μεγάλο ρίσκο;
«Η κοινωνική ασφάλιση, όπως κάθε είδος ασφάλισης, διέπεται από συγκεκριμένες αρχές. Μία εξ αυτών είναι και η διαφοροποίηση του κινδύνου. Εάν, λοιπόν, μεταφέραμε και την κύρια σύνταξη στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, τότε δεν θα πετυχαίναμε αυτή τη διαφοροποίηση, καθώς όλο σχεδόν το ασφαλιστικό σύστημα θα ήταν εκτεθειμένο στον κίνδυνο της αγοράς. Με την εισαγωγή κεφαλαιοποιητικών στοιχείων στην επικουρική ασφάλιση, επιτυγχάνουμε τη διαφοροποίηση κινδύνου, καθώς κάθε μέρος του συστήματος εκτίθεται σε διαφορετικούς κινδύνους, οι οποίοι δεν έχουν υψηλή συσχέτιση μεταξύ τους. Η εθνική σύνταξη υπόκειται στον δημοσιονομικό κίνδυνο, η ανταποδοτική στον δημογραφικό, ενώ η νέα επικουρική στον κίνδυνο των αγορών, ο οποίος μάλιστα σε μεγάλες χρονικές περιόδους εξομαλύνεται σημαντικά».
Πώς διασφαλίζεται η ενίσχυση του δημόσιου τομέα και η διαφάνεια; Θα υπάρχει κάτι καινούργιο στο νομοσχέδιο;
«Κύριε Αγγελόπουλε, όπως ανέφερα και προηγουμένως, το νέο Ταμείο θα είναι Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και στον σχεδιασμό της λειτουργίας του έχουμε χρησιμοποιήσει πρακτικές καλής διακυβέρνησης. Οι κανόνες αυτοί εκτείνονται από τον τρόπο επιλογής των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου και του διευθύνοντος συμβούλου μέχρι την παροχή της δυνατότητας σε όλους τους ασφαλισμένους να μπορούν να παρακολουθούν και να ελέγχουν ανά πάσα στιγμή τις σωρευμένες εισφορές και τις αποδόσεις των επενδύσεών τους από τον υπολογιστή ή το κινητό τηλέφωνό τους, μέσω της αντίστοιχης εφαρμογής».
Το νέο σχέδιο νόμου ετοιμάζεται να ανακοινωθεί στο επόμενο υπουργικό συμβούλιο. Ήδη, ένα άλλο νομοσχέδιο (αυτό για τα εργασιακά) βρίσκεται «μια ανάσα» από το να εισαχθεί προς ψήφιση στη Βουλή και έχει προκαλέσει σοβαρές κοινωνικές αντιδράσεις. Πιστεύετε ότι το… timing ευνοεί για να προχωρήσει «αναίμακτα» η σχετική μεταρρύθμιση στην επικούρηση; Μήπως ο σχεδιασμός προδίδει βιασύνη και αυτό «φωτογραφίζει» επικείμενη προσφυγή στις κάλπες;
«Θα μου επιτρέψετε να πω ότι αυτό που περιγράφετε είναι απλώς “η φωτογραφία της στιγμής”, η οποία βασίζεται σε μια πολιτική εκτίμηση. Ο πρωθυπουργός έχει δηλώσει κατηγορηματικά ότι οι εκλογές θα γίνουν στο τέλος της τετραετίας, ενώ η χρονική διαδοχή στην κατάθεση των δύο νομοσχεδίων του υπουργείου Εργασίας αποτελεί απλώς μια σύμπτωση που υπαγορεύεται εν πολλοίς από τις ιδιαίτερες συνθήκες τις οποίες επέβαλε η πανδημία στην κοινοβουλευτική διαδικασία. Η μεταρρύθμιση της επικουρικής ασφάλισης υπάρχει τόσο ως δέσμευση στο προεκλογικό πρόγραμμα της Ν.Δ. όσο και στο εθνικό σχέδιο δράσης της κυβέρνησης.
Η χώρα έχει ανάγκη από σειρά διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων μακρόπνοου χαρακτήρα και μία από τις σημαντικότερες είναι η σχεδιαζόμενη στον τομέα της επικουρικής ασφάλισης. Για τις δυνάμεις της ακινησίας ποτέ ο καιρός δεν είναι κατάλληλος για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων. Όμως, ειδικά στο πεδίο της κοινωνικής ασφάλισης, κάθε απόφαση που δεν λαμβάνεται εγκαίρως, έχει μεγάλο κόστος στο μέλλον. Ο νέος νόμος για την επικουρική ασφάλιση αποτελεί εγχείρημα με κατ’ εξοχήν μακρόπνοο χαρακτήρα, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκονται οι μελλοντικές επικουρικές συντάξεις της νέας γενιάς».
Τι γίνεται με την κωδικοποίηση της ασφαλιστικής νομοθεσίας; Ποια νεότερα υπάρχουν για αλλαγές που επίκεινται;
«Οι ασφαλιστικές διατάξεις είναι διαχρονικά ένα από τα πιο δαιδαλώδη και πολύπλοκα κομμάτια της νομοθεσίας μας. Είμαστε στην ευχάριστη θέση να πούμε πως έχει ήδη υπογραφεί προγραμματική συμφωνία του υπουργείου μας και της Γ.Γ. Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων, ενώ έχει ήδη συνταχθεί σχέδιο προκήρυξης διαγωνισμού για τη διοικητική κωδικοποίηση του συνόλου της νομοθετικής και κανονιστικής ύλης στον τομέα της Κοινωνικής Ασφάλισης. Το αμέσως επόμενο διάστημα θα προκηρυχθεί ο σχετικός διαγωνισμός, κάτι που έρχεται ως συνέχεια της ένταξης της δράσης αυτής στο Ενοποιημένο Σχέδιο της Κυβερνητικής Πολιτικής, όπως εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στο τέλος του 2020».
H αποτελεσματικότητα του μοντέλου Το νέο μοντέλο ακολουθεί τα «χνάρια» της Σουηδίας; Υπάρχει σαφής εικόνα για την αποτελεσματικότητα αυτού του μοντέλου στη συγκεκριμένη χώρα;
«Φυσικά και υπάρχει, και τα αποτελέσματα είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντικά. Στη Σουηδία λειτουργούν από το 1995 δύο παράλληλα συστήματα δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης. Το ένα, που παρέχει τις κύριες συντάξεις, είναι νοητής κεφαλαιοποίησης, σαν αυτό δηλαδή που έχουμε εμείς σήμερα για την επικουρική ασφάλιση, και το δεύτερο είναι κεφαλαιοποιητικό, σαν αυτό που σχεδιάζουμε με τη μεταρρύθμιση. Από τα διαθέσιμα στοιχεία φαίνεται ξεκάθαρα ότι το κεφαλαιοποιητικό σύστημα προσφέρει πολύ καλύτερες αποδόσεις από εκείνο της νοητής κεφαλαιοποίησης».
