Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτίμησε ότι οι ανεπτυγμένες οικονομίες θα αναδυθούν χωρίς «ουλές» από την υγειονομική κρίση. Είναι πολύ αισιόδοξη αυτή η εκτίμηση, αναρωτιέται ανάλυση των Financial Times την οποία ξεκινούν αναφέροντας πως αν επιθεωρήσουμε την περασμένη χρονιά από καθαρά οικονομική σκοπιά, αυτή ήταν ένα κακό όνειρο.
Τον Οκτώβριο που μας πέρασε μάλιστα το ΔΝΤ προειδοποιούσε ότι ο κορωνοϊός θα μπορούσε να προκαλέσει «ζημιά διαρκείας» στο βιοτικό επίπεδο σε ολόκληρο τον κόσμο, με οποιαδήποτε ανάκαμψη να είναι «μακρά, άνιση και αβέβαιη».
Ωστόσο, οι προβλέψεις που παρουσίασε αυτήν την εβδομάδα ήταν πολύ διαφορετικές. Μέχρι το 2024, το ΔΝΤ εκτιμά τώρα, ότι η οικονομία των ΗΠΑ είναι πιθανό να είναι ισχυρότερη από ό, τι είχε προβλέψει πριν από την πανδημία. Για τις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες, προβλέπει, τελικά ότι θα υπάρξουν μόνο περιορισμένες «ουλές» από την κρίση.
Μία τόσο έντονα θετική αλλαγή στις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές μέσα σε διάστημα έξι μηνών είναι εξαιρετικά σπάνια, σχολιάζουν οι FT.
Αυτή η αισιόδοξη διάθεση κυριάρχησε στην εαρινή σύνοδο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, παρόλο που όλοι γνωρίζουν ότι η πανδημία δεν έχει τελειώσει ακόμη.
Η ομοφωνία βασίζεται στο σκεπτικό ότι με τις σωστές πολιτικές, ο κόσμος μπορεί να νικήσει τον Covid-19. Ένα νέο πνεύμα διεθνούς συνεργασίας μπορεί ακόμη και να επιλύσει μακροχρόνιες συγκρούσεις για ζητήματα τόσο ακανθώδη όσο η φορολογία των πολυεθνικών σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο - μια πρωτοβουλία που αναλαμβάνει τώρα η κυβέρνηση Μπάιντεν στις ΗΠΑ.
«Είναι αξιοσημείωτο το πόσο γρήγορα η συναίνεση έχει αλλάξει σε μόλις έξι μήνες», δήλωσε ο Νιλ Σερινγκ της Capital Economics. Τώρα καθισταται σαφές ότι η απαισιοδοξία το περασμένο φθινόπωρο σχετικά με τις μακροπρόθεσμες προοπτικές για τις ανεπτυγμένες οικονομίες ήταν μια «διανοητική αποτυχία», είπε, επειδή οι περισσότεροι αναλυτές «κοίταξαν πίσω στην οικονομική κρίση και εφάρμοσαν τα διδάγματα από εκείνη την περίοδο, αλλά αυτή η κρίση είναι διαφορετική».
Φυσικά, δεν είναι τα πάντα στην παγκόσμια οικονομία ρόδινα. Εν μέσω της νέας αισιοδοξίας, υπάρχει επίσης ανησυχία ότι ορισμένες φτωχότερες χώρες και ορισμένοι άνθρωποι εντός πλουσιότερων χωρών δεν «μεταλάβουν» των αισιόδοξων προοπτικών.
Η διευθύνουσα σύμβουλος του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, χρησιμοποίησε αυτήν την εβδομάδα αναφορά από τη ρωσική λογοτεχνία για να χαρακτηρίσει τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας. «Ο Λέων Τολστόι στην Άννα Καρένινα καταγράφει πολύ καλά τη σημερινή παγκόσμια οικονομία», είπε, αναφέροντας τον μυθιστοριογράφο: «Όλη η ποικιλία της ζωής αποτελείται από φως και σκιά».
Δημοσιονομική και νομισματική ενίσχυση
Οι ανεπτυγμένες οικονομίες, και ειδικά οι ΗΠΑ, αντιπροσωπεύουν το φως στον κόσμο. Από τον περασμένο Οκτώβριο, οι οικονομικές εκτιμήσεις των πλούσιων χωρών αναθεωρήθηκαν σημαντικά προς τα πάνω. Αυτό οφείλεται σε τρεις παραμέτρους, καμία από τις οποίες δεν ήταν εύκολο να τις δει κανείς το φθινόπωρο.
1. Η πρώτη είναι ότι οι χώρες προσαρμόστηκαν πολύ καλύτερα από το αναμενόμενο στα lockdowns, στους περιορισμούς και τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύματος της πανδημίας.
Τα νοικοκυριά και οι εταιρείες προσαρμόστηκαν καλά στα μέτρα μαθαίνοντας να εργάζονται πιο αποτελεσματικά από το σπίτι, ψωνίζοντας στο διαδίκτυο και απολαμβάνοντας ψηφιακές δραστηριότητες αναψυχής.
Με τις περισσότερες χώρες να έχουν αναθεωρήσει προς τα πάνω τις οικονομικές τους εκτιμήσεις για το δεύτερο εξάμηνο του 2020 και τις αρχές του 2021, το σημείο εκκίνησης για τις προβλέψεις των ανεπτυγμένων οικονομιών ήταν πολύ καλύτερο από το αυτό που υπήρχε φόβος πως θα ήταν.
2. Μια δεύτερη ώθηση στις οικονομικές επιδόσεις ήταν η προθυμία και η ικανότητα της Βόρειας Αμερικής, της Ευρώπης και της Ιαπωνίας να χρησιμοποιήσουν τη δύναμη της κυβέρνησης για να στηρίξουν τα εισοδήματα μέσω της κρίσης ακόμη και όταν δεν μπορούσαν να εργαστούν.
Οι κεντρικές τράπεζες βοήθησαν με τεράστιες αυξήσεις στις αγορές κρατικού χρέους, διευκολύνοντας την εκτεταμένη χρήση της δημοσιονομικής πολιτικής κατά τη διάρκεια της κρίσης.
«Χωρίς αυτούς, χωρίς αυτά τα δημοσιονομικά και νομισματικά μέτρα, η παγκόσμια συστολή πέρυσι θα ήταν τρεις φορές χειρότερη. Αυτό θα μπορούσε να ήταν μια άλλη μεγάλη ύφεση », είπε η Γκεοργκίεβα.
3. Η τρίτη δύναμη πίσω από τις αναβαθμισμένες προβλέψεις δεν είχε καμία σχέση με τα οικονομικά. Είχε να κάνει με την ικανότητα της επιστήμης να παράσχει αποτελεσματικά εμβόλια που δείχνουν το δρόμο προς μια πιο φυσιολογική ζωή τα επόμενα χρόνια.
Στην Ευρώπη, οι αμφιβολίες για την ασφάλεια του εμβολίου AstraZeneca και την χαοτική διάθεση των εμβολίων θα μπορούσαν να συγκρατήσουν τις οικονομίες της το 2021, αλλά αυτό είναι απίθανο να προκαλέσει μακροχρόνια ζημία, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ.
Μαζί, αυτές οι βελτιώσεις στις προοπτικές οδήγησαν το Ταμείο να προβλέψει ότι, στο σύνολό του, οι ανεπτυγμένες οικονομίες πρόκειται να χάσουν λιγότερο από το 1% της παραγωγής έως το 2024 σε σύγκριση με τις προ της πανδημίας προβλέψεις του - ένα αποτέλεσμα που δεν φαινόταν αληθοφανές τον περασμένο Οκτώβριο .
Οι ΗΠΑ είναι στην κορυφή με τις προβλέψεις να δείχνουν πως βρίσκονται σημαντικά ενισχυμένες. Το ΔΝΤ βλέπει πλέον αύξηση του αμερικανικού ΑΕΠ κατά 6,4% το 2021, ποσοστό που σηματοδοτεί και τον υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης για την οικονομία των ΗΠΑ από τις αρχές της δεκαετίας του ‘80 και είναι διπλάσιο από την εκτίμηση του ίδιου του Ταμείου τον περασμένο Οκτώβριο.
Αναδυόμενες ανησυχίες
Το πραγματικό όφελος από την απουσία των «μόνιμων ουλών» από αυτήν την κρίση, σε πλήρη αντίθεση με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση της περιόδου 2008-09, είναι ότι ο αναεπτυγμένος κόσμος μπορεί επίσης να προσβλέπει σε μεγάλο βαθμό αυτοδιορθωτική λειτουργία των δημόσιων οικονομικών.
Από την πλευρά του, αυτό μπορεί να φαίνεται εκπληκτικό. Τα ελλείμματα σε πολλές χώρες ήταν υψηλότερα το 2020 από ό, τι οποιαδήποτε στιγμή από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και το μέσο καθαρό δημόσιο χρέος μεταξύ των προηγμένων χωρών της G20 αναμένεται να αυξηθεί από 82,1% των εθνικών εσόδων το 2019 σε 103,2% το 2021.
Ωστόσο, οι δημοσιονομικές προβλέψεις δείχνουν ότι τα επίπεδα χρέους σταθεροποιούνται, αυξάνοντας μόνο ως 105,7% έως το 2026 καθώς οι οικονομίες ανακτούν το χαμένο έδαφος. Σε αντίθεση με τη δεκαετία του 2010, η λιτότητα ή οι φορολογικές αυξήσεις δεν αναμένεται να απαιτηθούν για την αποκατάσταση των δημόσιων οικονομικών σε αυτήν την κρίση.
Αντίθετα, τυχόν αυξήσεις φόρων, είπε το ΔΝΤ, θα πρέπει να είναι στην πλευρά των πλουσίων και στις εταιρείες που ευημερούσαν ώστε να δείξουν «αλληλεγγύη» σε εκείνες που δεν ήταν τόσο τυχερές.
Η αισιοδοξία στις οικονομικές προοπτικές αντικατοπτρίζεται στις ανεπτυγμένες αγορές μετοχών της οικονομίας, «πιάνοντας» νέα υψηλά αυτήν την εβδομάδα. Αυτό επιβεβαιώνεται όλο και περισσότερο από τα ισχυρά οικονομικά δεδομένα. Οι δείκτες των παγκόσμιων διαχειριστών αγορών σημείωσαν υψηλό έξι ετών τον Μάρτιο, επισημαίνοντας μια «ισχυρή» παγκόσμια οικονομία που εμφανίζει «ανθεκτικότητα» τόσο στον τομέα της μεταποίησης όσο και στον τομέα των υπηρεσιών, σύμφωνα με τον James Pomeroy της HSBC.
Ωστόσο, για όλα τα καλά νέα, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι αυτά τα δεδομένα για τις προηγμένες οικονομίες απέχουν πολύ από την παγκόσμια ιστορία. Οι αναδυόμενες οικονομίες αποτέλεσαν το μεγαλύτερο μερίδιο της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής κατά τη χρηματοπιστωτική κρίση 2008-09 και τώρα αντιπροσωπεύουν το 58% της παγκόσμιας οικονομίας, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Οι αναδυόμενες οικονομίες, ιδίως αν εξαιρεθεί η Κίνα, η ο κορωνοϊός έχει προκαλέσει σοβαρό πλήγμα. Αυτό καθυστέρησε την κάλυψη του βιοτικού επιπέδου τους με αυτά του προηγμένου κόσμου και τα έβαλε σε μια πορεία σημαντικά βραδύτερης ανάπτυξης από ό, τι αναμενόταν πριν από την πανδημία.
Αυτές είναι οι μεγάλες «σκιές» στην παγκόσμια προοπτική για τις οποίες ανησυχεί η Γκεοργκίεβα. Σκιές για κοινωνίες όπου δεν ήταν αρκετά πλούσιες για να προστατεύσουν τους πληθυσμούς τους από τις απώλειες εισοδήματος που προέκυψαν από τον Covid-19, συχνά δεν είχαν επαρκή αξιοπιστία στις χρηματοπιστωτικές αγορές για να δανειστούν σημαντικά, είχαν χειρότερα συστήματα υγείας και δεν μπορούσαν να εξασφαλίσουν αρκετά εμβόλια κατά του Covid-19.
Ενώ οι αναδυόμενες οικονομίες έπλεαν ως επί το πλείστον αβλαβείς μέσα από ταραγμένα νερά της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, η κρίση του κορvνoϊού θα μπορούσε να αφήσει τις οικονομίες τους κατά μέσο όρο 4% μικρότερες το 2024 από ό, τι αναμενόταν πριν από την πανδημία, σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΔΝΤ. Οι απώλειες στη Λατινική Αμερική θα είναι πάνω από 6% και σχεδόν 8% στην αναδυόμενη Ασία εκτός της Κίνας.
Οι οικονομικές αποτυχίες στις αναδυόμενες αγορές αυξάνουν πάντα τους φόβους για κρίσεις χρέους και διαφυγή κεφαλαίων, ειδικά εάν οι προηγμένες οικονομίες ανακάμπτουν τόσο γρήγορα ώστε οι κεντρικές τράπεζες αναγκάζονται να αυξήσουν τα επιτόκια νωρίτερα από το αναμενόμενο για να αντιμετωπίσουν τις αναδυόμενες πληθωριστικές πιέσεις.
Ο Ρόμπιν Μπρουκς του Ινστιτούτου Διεθνών Χρηματοοικονομικών, που εκπροσωπεί τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου, ανησυχεί ότι καθώς τα δεδομένα από τις ανεπτυγμένες οικονομίες συνεχίζουν να ξεπερνούν τις προσδοκίες, τα επιτόκια της αγοράς στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες θα αυξηθούν, προκαλώντας έξοδο κεφαλαίων και αύξηση της πίεσης στις αναδυόμενες οικονομίες.
Όπως είπε, είναι πιθανό οι βελτιωμένες προοπτικές στις ανεπτυγμένες οικονομίες να ασκήσουν πίεση στις χρηματοοικονομικές ροές προς τις αναπτυσσόμενες, ιδίως την Τουρκία, τη Βραζιλία και την Κολομβία. «Οι αναδυόμενες αγορές δεν είναι ακόμα έξω από το δάσος», σύμφωνα με τον Μπρουκς.
Το παγκόσμιο αφήγημα είναι ότι η πανδημία φαίνεται επομένως λιγότερο σοβαρή από ό, τι αρχικά φοβόταν παράλληλα με την αναγνώριση ότι οι νικητές από την κρίση πρέπει να λαμβάνουν υπόψη αυτούς που έχουν υποφέρει περισσότερο, τόσο στις κοινωνίες τους όσο και σε όλο τον κόσμο.
Ωστόσο, υπάρχει ακόμα ένας γοητευτικός φόβος, ότι ίσως ο κόσμος είναι τώρα πολύ αισιόδοξος γενικά - όπως ήταν πολύ απαισιόδοξος πριν από έξι μήνες, αναφέρουν οι FT.
Με τις νέες παραλλαγές του ιού που περιορίζουν δυνητικά την αποτελεσματικότητα των εμβολίων και απαιτούν επανειλημμένα τροποποιημένα εμβόλια, την ανεπαρκή διάθεση των εμβολιασμών ορισμένες ανεπτυγμένες οικονομίες και μόνο μέτρια πρόσβαση σε εμβόλια στις περισσότερες αναδυόμενες οικονομίες, οι προοπτικές ενδέχεται σύντομα να γίνουν πιο προβληματικές και πάλι σε αυτό που αποκαλεί «πανδημική εποχή» σε ένα νέο έγγραφό του το Peterson Institute for International Economics.
«Σε μια τέτοια εποχή, η παγκόσμια συνεργασία για την πολιτική και την υγεία δεν είναι πολυτέλεια ή ιδεαλιστικό όνειρο. Είναι αναγκαιότητα », λέει ο Άνταμ Ποσεν, πρόεδρος του Ινστιτούτου Peterson.
Ένα από τα πιο σημαντικά στοιχεία αυτής της συνεργασίας θα είναι να καθοριστεί πότε οι χώρες θα πρέπει να αρχίσουν να απορύσουν τα πακέτα οικονομικής στήριξης καθώς θα αίρονται οι περιορισμοί. Αυτές οι αποφάσεις της μίας χώρας επηρεάζουν την άλλη, επομένως, οι κυβερνήσεις δεν πρέπει μόνο να ανησυχούν για τον εγχώριο χρόνο, αλλά και για τη διεθνή διάσταση.
Είναι πολύ νωρίς αυτή η απόφασηπροκαλώντας υψηλότερη ανεργία και περιττές χρεοκοπίες; Ή μήπως πολύ αργά κινδυνεύοντας να δημιουργήσει μια μη βιώσιμη έκρηξη βραχυπρόθεσμα, ακολουθούμενη από μια αποτυχία παράλληλα με εξαιρετικά ασταθείς χρηματοοικονομικές συνθήκες για τις αναδυόμενες οικονομίες;
naftemporiki.gr
