Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Οι επιχορηγήσεις και τα δάνεια που θα έρθουν στην Ελλάδα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω των διαφόρων κοινοτικών χρηματοδοτικών εργαλείων και μέσων, εκτιμάται ότι θα ανέλθουν την περίοδο 2021-2027 στο πρωτοφανές ύψος των 90 δισ. ευρώ.
Το παραπάνω ποσό θα προέλθει από τον τακτικό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΙnvestEU (διαδέχεται το επενδυτικό πακέτο Γιούνκερ) και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ).
Αν αναλογιστεί κανείς ότι το ελληνικό ΑΕΠ το 2020 υποχώρησε πλησίον των 170 δισ. ευρώ, τα 90 δισ. ευρώ των επιχορηγήσεων και δανείων από την Ευρωπαϊκή Ένωση την παραπάνω περίοδο ξεπερνούν το 50% του εθνικού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Και αν στις επενδύσεις που θα γίνουν με τα κοινοτικά κονδύλια υπολογιστεί η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα και των τραπεζών, τότε η συνολική θετική επίπτωση στην οικονομία θα είναι πολύ μεγαλύτερη. Άλλωστε, μόνο το Ταμείο Ανάκαμψης εκτιμάται ότι θα φέρει ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις της τάξης των 27 δισ. ευρώ.
Πρόκειται για ιστορική ευκαιρία για τη χώρα, υπό την προϋπόθεση ότι θα γίνει σωστή αξιοποίηση του κολοσσιαίου αυτού ποσού, ώστε να μπορέσει η Ελλάδα να ξεκινήσει για πρώτη φορά από την ίδια αφετηρία με τις μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομικές δυνάμεις στη νέα βιομηχανική επανάσταση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.
Από το β’ εξάμηνο
Ειδικότερα, αρχής γενομένης από το β’ εξάμηνο του 2021 μέχρι και το 2027 θα εκταμιευθούν προς την Ελλάδα υπό μορφή κυρίως επιχορηγήσεων, αλλά και δανείων από τις παρακάτω πηγές τα εξής ποσά:
* ΠΔΠ: Το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο, δηλαδή ο τακτικός προϋπολογισμός της περιόδου 2021-2027, εγκρίθηκε από τους Ευρωπαίους ηγέτες τον περασμένο Δεκέμβριο, ανέρχεται σε 1,074 δισ. ευρώ, αναμένεται να επικυρωθεί από τα Κοινοβούλια όλων των κρατών-μελών μέχρι το τέλος Απριλίου, ενώ θα τεθεί σε ισχύ αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2021.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτός από τις δύο κύριες κοινοτικές πολιτικές (συνοχή-γεωργία) έχει ήδη ξεκινήσει να δεσμεύει κονδύλια σε διάφορους τομείς όπως:
- Έρευνα και καινοτομία, μέσω του προγράμματος «Ορίζων Ευρώπη».
- Δίκαιη κλιματική και ψηφιακή μετάβαση, μέσω του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης και του προγράμματος «Ψηφιακή Ευρώπη».
- Ετοιμότητα, ανάκαμψη και ανθεκτικότητα, μέσω του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, του προγράμματος rescEU, και ενός νέου προγράμματος για την υγεία, του EU4Health.
Επιπλέον, η δέσμη μέτρων αποδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στα εξής:
- Εκσυγχρονισμός παραδοσιακών πολιτικών, όπως η πολιτική συνοχής και η κοινή γεωργική πολιτική, ώστε να μεγιστοποιηθεί η συμβολή τους στις προτεραιότητες της Ένωσης.
- Καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, με απορρόφηση του 30% των κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το υψηλότερο ποσοστό που έχει προβλεφθεί ποτέ στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
- Προστασία της βιοποικιλότητας και ισότητα των φύλων.
Περίπου τα 2/3 των δαπανών αφορούν τους τομείς της συνοχής (377,8 δισ. ευρώ) και της γεωργίας (356 δισ. ευρώ), για την παραπάνω επταετία.
Αναφορικά με τη χώρα μας, από τα δύο ταμεία γεωργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα λάβει σε τρέχουσες τιμές περίπου 19 δισ. ευρώ και από τον τομέα της συνοχής 21,3 δισ. ευρώ, τα οποία θα δοθούν από τα τέσσερα διαρθρωτικά ταμεία.
* Ταμείο Ανάκαμψης: Το Ταμείο είναι ένα έκτακτο χρηματοδοτικό μέσο το οποίο αποφασίστηκε από τους Ευρωπαίους ηγέτες για την αποκατάσταση των οικονομικών επιπτώσεων που προκαλεί η πανδημία. Έχει προικοδοτηθεί με 750 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 390 δισ. ευρώ είναι επιχορηγήσεις και 360 δισ. ευρώ δάνεια.
Η βασική συνιστώσα του Ταμείου Ανάκαμψης είναι ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, μέσω του οποίου θα διατεθούν 672,5 δισ. ευρώ σε δάνεια και επιχορηγήσεις για τη στήριξη των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων που πραγματοποιούν οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σκοπός είναι να μετριαστούν οι οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού και να καταστούν οι ευρωπαϊκές οικονομίες και κοινωνίες περισσότερο βιώσιμες, ανθεκτικές και καλύτερα προετοιμασμένες για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης.
Το 70% του παραπάνω ποσού θα δοθεί στα κράτη-μέλη από φέτος μέχρι το τέλος του 2023 και το υπόλοιπο 30% την περίοδο 2024-2026.
H δεύτερη σημαντική συνιστώσα του Ταμείου Ανάκαμψης είναι το μέσο React-EU, το οποίο θα διαθέσει 47,5 δισ. ευρώ στα κράτη-μέλη. Πρόκειται για μια νέα πρωτοβουλία με μέτρα αποκατάστασης των κοινωνικών επιπτώσεων της κρίσης, ενώ θα συμβάλει στην επίτευξη μιας πράσινης, ψηφιακής και ανθεκτικής ανάκαμψης της οικονομίας. Το ποσό θα διατεθεί στα κράτη-μέλη μέχρι το τέλος του 2022.
Από τον μηχανισμό ανάκαμψης και ανθεκτικότητας η Ελλάδα θα λάβει 17,8 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 12,5 δισ. ευρώ σε δάνεια, ενώ από την πρωτοβουλία React-EU 1,715 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις. Συνολικά από το ταμείο η χώρα μας θα λάβει 32,015 δισ. ευρώ.
Το Ταμείο Ανάκαμψης θα χορηγήσει επίσης τα παρακάτω ποσά στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω των παρακάτω προγραμμάτων και πρωτοβουλιών: 5 δισ. ευρώ στο πρόγραμμα έρευνας-καινοτομίας «Ορίζων Ευρώπη», 5,6 δισ. ευρώ στο επενδυτικό πρόγραμμα InvestEU, 7,5 δισ. ευρώ για αγροτική ανάπτυξη, 10 δισ. ευρώ στο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης για την απολιγνιτοποίηση της Ευρώπης, 1,9 δισ. ευρώ για την ευρωπαϊκή πολιτική προστασίας (φυσικές καταστροφές κ.λπ.). Η Ελλάδα θα συμμετέχει σε όλες τις παραπάνω κοινοτικές δράσεις επωφελούμενη των κοινοτικών χρηματοδοτήσεων.
* ΙnvestEU: Αποτελεί από την 1η Ιανουαρίου 2021 τον διάδοχο του εμβληματικού επενδυτικού πακέτου Γιούνκερ με στόχο να υποστηρίξει με δάνεια συνολικές επενδύσεις άνω των 400 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2027.
Το εν λόγω χρηματοδοτικό εργαλείο θα στηρίξει βιώσιμα έργα με αποδεδειγμένο θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, στηρίζοντας τις δύο ευρωπαϊκές προτεραιότητες, δηλαδή την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Θα στηρίξει επίσης στρατηγικές επενδύσεις στον τομέα της παραγωγής φαρμάκων, ιατροτεχνολογικών προϊόντων και ιατρικών εφοδίων, κρίσιμης σημασίας σε συνθήκες πανδημίας, καθώς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις σε κλάδους που επλήγησαν από την πανδημία.
Το ΙnvestEU θα χρηματοδοτηθεί με 5,6 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, ενώ μέσω μόχλευσης θα συγκεντρώσει συνολικά 26 δισ. ευρώ, χρήματα που θα υποστηρίξουν επενδύσεις του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα της τάξης των 400 δισ. ευρώ.
Για τη χώρα μας παρουσιάζεται μια επιπλέον ευκαιρία, μετά το ΠΔΠ και το Ταμείο Ανάκαμψης, για πρόσθετες χρηματοδότησης και με την προσδοκία να τα πάει εξίσου καλά, όπως με το επενδυτικό πακέτο Γιούνκερ.
Υπενθυμίζεται ότι το επενδυτικό πακέτο Γιούνκερ, χορηγώντας 2,8 δισ. ευρώ στην Ελλάδα στήριξε συνολικές επενδύσεις ύψους 13,5 δισ. ευρώ, κάτι που μπορεί να επαναληφθεί και τώρα σε βάθος επταετίας.
* ΕΤΕπ: Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, που είναι ο παραδοσιακός χρηματοδοτικός βραχίονας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στηρίζει διαχρονικά την Ελλάδα και το έκανε πολύ περισσότερο τα δύσκολα χρόνια των μνημονίων, αναλαμβάνοντας και το σχετικό ρίσκο.
Το 2020, ο όμιλος της ΕΤΕπ χορήγησε δάνεια ύψους 2,8 δισ. ευρώ στην χώρα για ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις με μεγάλο αντίκτυπο.
Είναι προφανές ότι μέχρι το 2027 η αθροιστική χρηματοδότηση της ΕΤΕπ προς την Ελλάδα θα ξεπεράσει τα 15 δισ. ευρώ, δάνεια που θα χρηματοδοτήσουν επενδύσεις δεκάδων δισ. ευρώ, δεδομένου ότι στο παραπάνω ποσό προστίθεται η δημόσια και ιδιωτική συμμετοχή στη υλοποίηση μιας επένδυσης.
«Τρέχουν» οι πόροι για στήριξη εργασίας
Υπό μορφή δανείων η Ελλάδα έχει ήδη αρχίσει να λαμβάνει χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του μέσου SURE για τη στήριξη της απασχόλησης στη διάρκεια της πανδημίας, όπου το συνολικό ύψος των κονδυλίων προς τη χώρα μας ανέρχεται σε 5,2 δισ. ευρώ.
