Από την έντυπη έκδοση
Της Σοφίας Εμμανουήλ
[email protected]
Η πανδημία «παγώνει» μισθούς και μπόνους, πέρα από τις προσλήψεις, καθώς οι εργοδότες τηρούν στάση αναμονής σε συνέχεια μιας χρονιάς κατά την οποία έπρεπε να λάβουν δύσκολες αποφάσεις, κατευθύνοντας δαπάνες για να διασφαλίσουν την υγεία και την ασφάλεια των ανθρώπων τους, έχοντας παράλληλα να αντιμετωπίσουν μεγάλες οικονομικές δυσκολίες λόγω των επιπτώσεων της υγειονομικής κρίσης.
Ειδικά στην Ελλάδα, στην πρόσφατη έρευνα της ManpowerGroup για τις προοπτικές απασχόλησης στο α’ τρίμηνο του 2021 παρατηρήθηκε μεν αύξηση των συνολικών προοπτικών κατά 9%, ενισχυμένες κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο, αλλά καταγράφεται αποδυνάμωση των προοπτικών κατά 16 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους. Στην έρευνα, επίσης, που διενεργήθηκε πριν από το τελευταίο lockdown, ενώ το 39% των Ελλήνων εργοδοτών αναμένει να επιστρέψει στα προ Covid-19 επίπεδα προσλήψεων εντός των επόμενων 12 μηνών, η συντριπτική πλειοψηφία των στελεχών, σε ποσοστό 74%, δηλώνουν ότι δεν αναμένεται να υπάρξει κάποια μεταβολή στο προσωπικό τους το πρώτο τρίμηνο του 2021, ενώ ένα στα δέκα (11%) προβλέπει μείωση.
Μη οικονομικές ανταμοιβές
Τόσο σε τοπική όσο και σε παγκόσμια κλίμακα, οι επιχειρήσεις αναπροσαρμόζουν τις στρατηγικές προσλήψεων, όπως και τις πολιτικές αμοιβών και παροχών, στα νέα δεδομένα της πανδημίας. Έρευνα της Korn Ferry αποκάλυψε μια απότομη αύξηση του αριθμού των οργανισμών παγκοσμίως που δεν προγραμματίζουν αύξηση μισθών για την πλειονότητα των υπαλλήλων τους το 2021.
Εκείνοι οι οργανισμοί που προγραμματίζουν μισθολογικές αυξήσεις θα κινηθούν σε πολύ χαμηλότερα ποσοστά από τον τελευταίο χρόνο, ενώ εξαιτίας της αβεβαιότητας γύρω από τη νόσο Covid-19 θα αυξήσουν τους μισθούς μόνο σε στελέχη σε κρίσιμους ρόλους. Η πρόκληση είναι μεγάλη για τους οργανισμούς που καλούνται να προσελκύσουν και να διακρατήσουν τα ταλέντα χωρίς να αυξήσουν μισθούς.
Οι αναλυτές θεωρούν ότι οι οικονομικές απολαβές είναι «κλειδί» για την προσέλκυση ταλέντων, αλλά οι μη οικονομικές ανταμοιβές μπορούν να συνεισφέρουν στη διατήρηση ταλέντων, καθώς μπορούν να βελτιώσουν τη σωματική και συναισθηματική ευημερία των εργαζομένων, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε ένα πιο αφοσιωμένο, παραγωγικό εργατικό δυναμικό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι ενδεδειγμένη μια προσέγγιση «συνολικών ανταμοιβών».
Ορισμένοι οργανισμοί, για παράδειγμα, πληρώνουν ένα μέρος των δανείων των υπαλλήλων τους, όπως τα φοιτητικά δάνεια, ή τους βοηθούν να αναχρηματοδοτήσουν τα εκπαιδευτικά τους δάνεια με χαμηλότερο επιτόκιο αντί να προσφέρουν μπόνους. Επίσης, όλο και περισσότεροι οργανισμοί προσφέρουν προγράμματα υγειονομικής περίθαλψης με δυνατότητα επιλογών, σχεδιασμένα για να καλύψουν τις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε εργαζόμενου.
Από τους οργανισμούς που συμπεριέλαβε στην έρευνά της η Korn Ferry φαίνεται ότι το 27% προσφέρει μια παροχή για την ευεξία και την ψυχική και σωματική υγεία των εργαζομένων. Ακόμη, αξιοποιείται μια ποικιλία προνομίων που βασίζονται στο φύλο και στον τρόπο ζωής, με στόχο την καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Παροχές που προσφέρονταν κυρίως στις εργαζόμενες μητέρες έχουν λάβει καθολικές διαστάσεις, καθώς έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να βοηθούν όλους τους υπαλλήλους, ανεξάρτητα από το φύλο ή την ηλικία, να φροντίζουν για τυχόν εξαρτώμενα άτομα.
Έτσι, οι μη οικονομικές ανταμοιβές εν μέσω πανδημίας γίνονται καταλύτες για την ικανοποίηση και τη διατήρηση των εργαζομένων. Εξάλλου, αποδεικνύεται ότι η επένδυση στην ατομική ανάπτυξη είναι και κερδοφόρα. Οι εργαζόμενοι αισθάνονται πολύτιμοι και οι οργανισμοί επωφελούνται από μια εσωτερική δεξαμενή ταλέντων. Η ανάπτυξη των γνωστικών και τεχνικών δεξιοτήτων των εργαζομένων μπορεί να προσφέρει τόσο στη δέσμευση των εργαζομένων όσο και στην επίτευξη στρατηγικών επιχειρηματικών στόχων. Δεδομένων των επιπτώσεων της πανδημίας, οι εργαζόμενοι επανεκτιμούν την προσωπική τους ζωή, το τι θέλουν επαγγελματικά και τι περιμένουν από τις ανταμοιβές που τους προσφέρει ο εργοδότης τους.
Είναι, λοιπόν, σημαντικό οι οργανισμοί να ακούν και να κατανοούν πώς έχουν επηρεαστεί οι άνθρωποί τους και στη συνέχεια να σταθμίζουν πιθανές αλλαγές στο πρόγραμμα ανταμοιβών τους για να τους υποστηρίξουν. Αυτή είναι μια ευκαιρία για την ηγεσία να σκεφτεί πιο δημιουργικά τις ανταμοιβές, τις επιδόσεις και τις στρατηγικές διαχείρισης των ταλέντων.
Οι δύο βασικές τάσεις
Η Korn Ferry μελετά από τον περασμένο Μάρτιο τον αντίκτυπο της πανδημίας της νόσου Covid-19 στα προγράμματα ανταμοιβών παγκοσμίως κι έχει εκτιμήσει τον αντίκτυπο της πανδημίας στις αυξήσεις των μισθών το 2021. Τα δεδομένα δείχνουν δύο βασικές τάσεις: ότι οι πιο πολλές επιχειρήσεις δεν σχεδιάζουν αυξήσεις για τους περισσότερους υπαλλήλους και ότι ακόμη κι όσες σχεδιάζουν αυξήσεις, αυτές είναι χαμηλότερες από τις αυξήσεις των τελευταίων ετών.
Ειδικότερα, μόνο το 35% των συμμετεχόντων αναφέρει ότι το 100% των υπαλλήλων στην εταιρεία του είναι επιλέξιμοι για αυξήσεις το 2021. Το 1/3 των οργανισμών (31%) προγραμματίζουν αυξήσεις σε λιγότερο από το 50% του ανθρώπινου δυναμικού τους, ενώ υπερτριπλάσιοι σε σχέση με πέρυσι είναι οι οργανισμοί που σχεδιάζουν να μην κάνουν καμία αύξηση. Σύμφωνα με την έρευνα, το 16% λέει ότι δεν θα δώσει καμία αύξηση σε κανέναν υπάλληλο. Μόλις 10% αναφέρει ότι θα δώσει αύξηση στο 25% και 7% θα δώσει αύξηση στο 50% των υπαλλήλων. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι αυτές είναι οι προγραμματισμένες και όχι οι πραγματικές αυξήσεις, διότι η πανδημία δημιουργεί συνθήκες κινούμενου στόχου και όλα εξαρτώνται από την ανάκαμψη. Εάν υπάρξει υποτροπή της πανδημίας τότε οι πραγματικές αυξήσεις πιθανότατα θα είναι ακόμη χαμηλότερες και από μικρότερο εύρος επιχειρήσεων.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας
Οι επιπτώσεις, άλλωστε, της πανδημίας είναι ήδη σημαντικές σε πολλούς κλάδους, με πάνω από εννέα στις δέκα επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ψυχαγωγία και τη φιλοξενία παγκοσμίως να καταγράφουν σοβαρή μείωση εσόδων. Στην Ελλάδα, τη μεγάλη μείωση των τουριστικών αφίξεων και των τουριστικών εισπράξεων αποτυπώνει το στατιστικό δελτίο του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (IΝΣΕΤΕ), σύμφωνα με το οποίο η χώρα μας σημείωσε μείωση αφίξεων 76,5% το 2020, καταγράφοντας 7,4 εκατομμύρια αφίξεις έναντι 31,3 εκατομμυρίων το 2019. Την ίδια στιγμή, και η Ευρώπη σημείωσε μείωση 70%, καταγράφοντας 221 εκατομμύρια αφίξεις έναντι 746 εκατομμυρίων το 2019.
Σύμφωνα με στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, η απώλεια τουριστικών εισπράξεων 13,9 δισ. ευρώ είχε ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση του ισοζυγίου συναλλαγών το 2020. Δεν είναι, όμως, μόνο οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τουρισμό που πλήττονται από τις επιπτώσεις της πανδημίας, όπως αποτυπώνονται στα παραπάνω στοιχεία, αλλά και αυτές του λιανεμπορίου, ακόμη και των τραπεζών. Το ΑΕΠ μειώνεται στις χώρες όλου του κόσμου και παρά τις ενθαρρυντικές ειδήσεις σχετικά με τα εμβολιαστικά προγράμματα υπάρχει πυκνή ομίχλη για την επόμενη μέρα της πανδημίας. Σε αυτό το περιβάλλον οι επιχειρήσεις σχεδιάζουν αυξήσεις με το «σταγονόμετρο» και οι αναλυτές εφιστούν την προσοχή σε στοχευμένες πολιτικές σε δύο ομάδες: στα ταλέντα που είναι σημαντικά για το σήμερα, δηλαδή στους εργαζόμενους πρώτης γραμμής και όσους θεωρούνται «κλειδί» για την ανάκαμψη, και στα ταλέντα που είναι σημαντικά για το μέλλον του οργανισμού, δηλαδή άτομα που είναι εξειδικευμένα στον μετασχηματισμό των επιχειρήσεων.
Οι προβλέψεις ανά γεωγραφική περιοχή
Σύμφωνα με την παγκόσμια έρευνα της Korn Ferry, οι αυξήσεις μισθών αναμένεται να κυμανθούν σε 2,5% για την περιοχή της Βόρειας Αμερικής, 2,1% για τις εταιρείες της Δυτικής Ευρώπης και 2% για τις εταιρείες στον Ειρηνικό, αντιπροσωπεύοντας μια μείωση στις συνήθεις ετήσιες αυξήσεις κατά 0,3%, 0,4% και 0,5% αντίστοιχα. Πέρυσι, η αναμενόμενη αύξηση των μισθών της Ανατολικής Ευρώπης ήταν 6,2%, αλλά φέτος μειώθηκε στο 5%. Η Αφρική σημειώνει τη μεγαλύτερη μείωση από έτος σε έτος, με μια γενική αύξηση 5% για το 2021, η οποία είναι 2,9% χαμηλότερη από την προηγούμενη χρονιά.
Σε χώρες, ωστόσο, όπου ο πληθωρισμός είναι ιδιαίτερα χαμηλός, οι εργαζόμενοι μπορεί να δουν αύξηση στις πραγματικές τους αμοιβές, με το Ηνωμένο Βασίλειο να αποτελεί ένα καλό παράδειγμα. Η εκτιμώμενη αύξηση των μισθών του 2021 είναι 1,9%, σημαντικά χαμηλότερη από την προβλεπόμενη αύξηση του προηγούμενου έτους κατά 2,5%, αλλά με πληθωρισμό μόνο στο 0,4%, η «πραγματική» αύξηση του 2021 είναι 1,5% σε σύγκριση με 0,4% πέρυσι.
