Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Αναθεώρηση κρατικού προϋπολογισμού προ των πυλών και μάλιστα από τον 1ο μήνα του χρόνου. Μιλώντας χθες στη Βουλή, ο υπουργός Οικονομικών επανέλαβε την εκτίμηση ότι τα περιοριστικά μέτρα στην Αττική προκαλούν δημοσιονομικό κόστος ύψους 500 εκατ. ευρώ μηνιαίως, ενώ αποκάλυψε ότι τα έσοδα του Ιανουαρίου κινούνται χαμηλότερα συγκριτικά με τις εκτιμήσεις του κρατικού προϋπολογισμού. Φυσικά, ένας μήνας δεν αρκεί για να εκτροχιάσει τις προβλέψεις, αλλά τα «μαύρα σύννεφα» πυκνώνουν.
Περισσότερες περιοχές μπήκαν στο «κόκκινο» (με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη λειτουργία της αγοράς και ειδικά του εμπορίου), η ανησυχία για τη μετάλλαξη του ιού εντείνεται, ενώ αυξάνεται και ο προβληματισμός για τις επιπτώσεις που θα έχουν πιθανές καθυστερήσεις στον εμβολιασμό στη λειτουργία της τουριστικής αγοράς. Ο ίδιος ο κ. Σταϊκούρας επιβεβαίωσε με δημόσια τοποθέτησή του χθες ότι θα απαιτηθούν περισσότεροι πόροι για την ενίσχυση της αγοράς από τα 7,5 δισ. ευρώ που έχουν μπει στην άκρη, κάτι που αυτομάτως σημαίνει διεύρυνση του προϋπολογισμένου ελλείμματος.
Το έλλειμμα αυτό με δύο τρόπους μπορεί να καλυφθεί: είτε με αύξηση του δημοσίου χρέους -δηλαδή την έκδοση περισσότερων ομολόγων από τα 12 δισ. ευρώ που έχουν προϋπολογιστεί- είτε με μεγαλύτερη μείωση των ταμειακών διαθεσίμων από αυτήν που προβλέπει ο μέχρι τώρα προγραμματισμός.
Δύσκολοι μήνες
Ο Ιανουάριος ήταν ένας πολύ δύσκολος μήνας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, καθώς έπρεπε να πληρωθούν ταυτόχρονα η δόση του φόρου εισοδήματος, η δόση του ΕΝΦΙΑ και ο ΦΠΑ είτε για τον Δεκέμβριο είτε για το δ' τρίμηνο του 2020. Το ότι ο υπουργός Οικονομικών μιλά από τώρα για υστέρηση -τα οριστικά στοιχεία για τον Ιανουάριο θα ανακοινωθούν στα μέσα Φεβρουαρίου- σημαίνει ότι πολλοί φορολογούμενοι δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους λόγω των μειωμένων εισοδημάτων από τη μία (ο Ιανουάριος ήταν μήνας αναστολών για περίπου 700.000 εργαζόμενους, που σημαίνει περιορισμό του εισοδήματος στα 534 ευρώ), αλλά και των αυξημένων υποχρεώσεων από την άλλη (ο φόρος εισοδήματος υπολογίστηκε επί των εισοδημάτων του 2019, που δεν είχαν ακόμη χτυπηθεί από την πανδημία). Ο Φεβρουάριος θα είναι ακόμη δυσκολότερος μήνας, κάτι που σημαίνει ότι οι πιθανότητες να διευρυνθεί η «τρύπα» στα έσοδα είναι πολύ περισσότερες για τους εξής λόγους:
1. Ο μήνας ξεκινάει με lockdown στην Αττική, το οποίο μόνο με… θαύμα θα κρατήσει μέχρι τις 8 Φεβρουαρίου, που είναι και η καταληκτική ημερομηνία των πρόσθετων μέτρων που ορίζει το ΦΕΚ. Το πιθανότερο είναι να έχουμε παράταση των υφιστάμενων μέτρων, αν όχι και νέους περιορισμούς. Τον λογαριασμό από αυτό το lockdown στην Αττική το οικονομικό επιτελείο τον έχει ήδη κάνει. Μόνο από τον ΦΠΑ θα χαθούν πάνω από 80-100 εκατ. ευρώ.
2. Και ο Φεβρουάριος θα είναι μήνας αναστολών. Βέβαια, στο υπουργείο Εργασίας προσπαθούν να περιορίσουν τον αριθμό με διάφορα μέτρα (προαναγγελία αναστολών, εγκύκλιο για τη μη χορήγηση δικαιώματος αναστολής σε διάφορες επιχειρηματικές δραστηριότητες κ.λπ.), αλλά αυτό δεν παύει να σημαίνει ότι τουλάχιστον 500.000 άνθρωποι θα μείνουν και πάλι με εισόδημα 534 ευρώ.
3. Ο Φεβρουάριος θα είναι ο δυσκολότερος μήνας από πλευράς φορολογικών υποχρεώσεων του τελευταίου 8μηνου, καθώς για πρώτη φορά θα έχουμε τριπλή υποχρέωση: τελευταία δόση φόρου εισοδήματος, τελευταία δόση ΕΝΦΙΑ και τέλη κυκλοφορίας.
«Εκτροχιασμός»
Αν συνυπολογιστεί και ο λογαριασμός των πρόσθετων μέτρων στήριξης που θα χρειαστούν, τότε προκύπτει ότι μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου είναι πιθανό να καταγραφεί ένας «εκτροχιασμός» σε δημοσιονομικό επίπεδο, που μπορεί να ξεπεράσει και το 1,5 δισ. ευρώ, φτάνοντας στο 1% του ΑΕΠ. Αυτό το πρόσθετο έλλειμμα έρχεται να προστεθεί σε ένα ούτως ή άλλως προϋπολογισμένο έλλειμμα της τάξεως των 11,5 δισ. ευρώ σε επίπεδο γενικής κυβέρνησης. Μένει να φανεί αν αυτή η εικόνα θα μπορεί να αντιστραφεί κατά τη διάρκεια της χρονιάς ή αν θα χρειαστεί το οικονομικό επιτελείο να προχωρήσει και επίσημα σε αναθεώρηση του προϋπολογισμού. Το μόνο βέβαιο πλέον είναι ότι και το 2021 θα είναι μια επεισοδιακή χρονιά με συνεχείς ανατροπές κάτι που προφανώς οφείλεται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει καθόλου καθαρή εικόνα σε δημοσιονομικό επίπεδο.]
Πιο «στοχευμένα» μέτρα
Η διαφαινόμενη ανατροπή του σκηνικού (προς το χειρότερο) θα υποχρεώσει το οικονομικό επιτελείο να κινηθεί με ακόμη περισσότερη ένταση προς τις ακόλουθες κατευθύνσεις:
1. Ακόμη πιο «στοχευμένα» μέτρα στήριξης, ώστε οι διαθέσιμοι πόροι να φτάσουν εκεί όπου πραγματικά υπάρχει ανάγκη.
2. Αυστηροί έλεγχοι και περιορισμοί για να περιοριστούν τα φαινόμενα κατάχρησης. Ήδη η προσπάθεια ξεκινά από το μέτωπο των αναστολών συμβάσεων εργασίας.
3. Μεγαλύτερη έμφαση των μέτρων στήριξης στο να αποφευχθούν λουκέτα και απολύσεις, καθώς αυτά συνιστούν «μόνιμη βλάβη» για την οικονομία.
