Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Τη νομοθετική ρύθμιση για την αναστολή πληρωμής των μεταχρονολογημένων επιταγών που κανονικά θα έπρεπε να καλυφθούν μέσα στον Ιανουάριο καταθέτει η κυβέρνηση μέσα στην εβδομάδα. Επίσης, δημοσιεύεται το πλαίσιο για το «κούρεμα» των ενοικίων ή και την πλήρη απαλλαγή καταβολής τους, ενώ «κλειδώνει» η ολιγοήμερη παράταση στην προθεσμία υποβολής των αιτήσεων στην 5η φάση της επιστρεπτέας προκαταβολής, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για περισσότερες από 400.000 αιτήσεις.
Με έναν νέο εγγυοδοτικό μηχανισμό, αλλά και ένα πρόγραμμα επιδότησης τόκων θα γίνει προσπάθεια να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος δημιουργίας νέας γενιάς κόκκινων επιχειρηματικών δανείων, ενώ παρουσιάζεται ο κατάλογος των φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων που κανονικά θα έπρεπε να πληρωθούν μέχρι το τέλος του μήνα, αλλά θα ανασταλούν για τουλάχιστον 2-3 μήνες.
Με τα ρολά των καταστημάτων κατεβασμένα και με χιλιάδες επιχειρήσεις να μην έχουν εισπράξει ακόμη ούτε ένα ευρώ μέσα στο 2021, επιταγές εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ πρέπει να καλυφθούν μέσα στα επόμενα 24ωρα. Ενοίκια για τον μήνα Ιανουάριο πρέπει να πληρωθούν, αλλά το τοπίο σχετικά με το ποιος δικαιούται πλήρη απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής ενοικίου, ποιος μπορεί να κουρέψει το ενοίκιο και ποιος πρέπει να το καταβάλει ολόκληρο, δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει. Για επιχειρηματικά και στεγαστικά δάνεια, εκπνέει η περίοδος αναστολής που δόθηκε στην πρώτη καραντίνα, με αποτέλεσμα οι δανειολήπτες να έρχονται αντιμέτωποι με την υποχρέωση καταβολής της δόσης. Και όσο θα προχωράμε προς το δεύτερο 15νθήμερο του μήνα, τόσο πιο κοντά θα έρχεται η υποχρέωση πληρωμής των φορολογικών υποχρεώσεων του Ιανουαρίου, οι οποίες είναι πολλές και μεγάλες: φόρος εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ, ΦΠΑ, δόσεις ρυθμίσεων, ασφαλιστικές εισφορές.
Μένει λοιπόν να ξεκαθαρίσει και εδώ ποιες υποχρεώσεις θα ανασταλούν και ποιες θα πρέπει να πληρωθούν κανονικά. Με τα ερωτήματα να είναι πολλά και πιεστικά, η σκυτάλη περνάει στα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης, τα οποία καλούνται άμεσα να δώσουν τις απαντήσεις. Η εβδομάδα που ξεκινάει θα είναι εβδομάδα ανακοινώσεων και νέων νομοθετικών ρυθμίσεων προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι πρώτες μεγάλες δυσκολίες του νέου έτους, απόρροια της παράτασης της πανδημίας.
Μεταχρονολογημένες επιταγές: Μέσα στις επόμενες ημέρες κατατίθεται η νομοθετική ρύθμιση για την τακτοποίηση του προβλήματος με τις μεταχρονολογημένες επιταγές, το οποίο διογκώνεται όσο παρατείνονται η καραντίνα και τα απαγορευτικά μέτρα. Τον Νοέμβριο το υπουργείο Οικονομικών έδωσε χρονικό περιθώριο 75 ημερών στους εκδότες των επιταγών με ημερομηνία λήξεως μέχρι και τις 31/12 προκειμένου να τις αποπληρώσουν. Ταυτόχρονα θέσπισε μέτρα διευκόλυνσης και για τους κομιστές των επιταγών. Ωστόσο, μπήκαμε ήδη στο δεύτερο 10ήμερο του Ιανουαρίου και τα ρολά σε εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις παραμένουν κατεβασμένα. Έτσι, η νομοθετική ρύθμιση θα δίνει χρονικό περιθώριο 75 ημερών στους εκδότες και των επιταγών που πρέπει να καλυφθούν μέσα στον Ιανουάριο. Στο οικονομικό επιτελείο αντιλαμβάνονται ότι αντίστοιχη ρύθμιση είναι πιθανό να χρειαστεί και για τις επιταγές του Φεβρουαρίου, ωστόσο έχει αποφασιστεί να γίνει ένα βήμα τη φορά ανάλογα με τις συνθήκες που θα επικρατούν στην αγορά. Τα ίδια μέτρα που εφαρμόστηκαν στο δίμηνο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου για τους κομιστές των επιταγών θα εφαρμοστούν και τώρα για τις επιταγές με ημερομηνία λήξεως μέσα στον Ιανουάριο. Ουσιαστικά, οι κομιστές θα δικαιούνται και πάλι αναστολής φορολογικών υποχρεώσεων με την προϋπόθεση ότι η αξία των επιταγών θα ξεπερνά το 20% του τζίρου της περιόδου αναφοράς. Η νομοθετική ρύθμιση θα προβλέπει ότι το δικαίωμα μετάθεσης της περιόδου αποπληρωμής των μεταχρονολογημένων επιταγών δεν θα ισχύει για το σύνολο των επιχειρήσεων, αλλά μόνο γι' αυτές που θα έχουν εμφανίσει πολύ μεγάλη μείωση εσόδων στο διάστημα Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου.
Επιστρεπτέα προκαταβολή: Μέχρι και χθες Κυριακή, ενδιαφέρον για την 5η φάση της επιστρεπτέας προκαταβολής είχαν εκδηλώσει 136.186 επιχειρήσεις και επαγγελματίες. Ωστόσο, το υπουργείο Οικονομικών περιμένει ότι θα υποβληθούν τουλάχιστον 400.000 αιτήσεις μέχρι την Παρασκευή που εκπνέει η προθεσμία. Για το οικονομικό επιτελείο είναι σημαντικό να υπάρξει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη «διασπορά» του 1,5 δισ. ευρώ που αποτελεί και τον προϋπολογισμό της 5ης φάσης, καθώς όσο περισσότεροι είναι οι επαγγελματίες που θα λάβουν μέρος, τόσο μεγαλύτερος θα είναι και ο αριθμός των εργαζομένων που θα προστατευτούν από τις απολύσεις (σ.σ.: η 5η φάση θα έχει ρήτρα μη μείωσης προσωπικού μέχρι και το τέλος Ιουνίου). Μέσα στην εβδομάδα, και ανάλογα με τον ρυθμό υποβολής των αιτήσεων από σήμερα και μέχρι την Τετάρτη ή την Πέμπτη, θα αποφασιστεί και το αν θα ικανοποιηθεί το αίτημα των λογιστών για ολιγοήμερη παράταση. Σε αντίθεση με τους προηγούμενους γύρους της επιστρεπτέας προκαταβολής, ο 5ος έχει περισσότερες δυσκολίες, καθώς ουσιαστικά πρέπει να κλείσει το οικονομικό έτος από τις επιχειρήσεις προτού υποβληθεί η αίτηση συμμετοχής (και αυτό διότι πρέπει να υποβληθεί ο μηνιαίος τζίρος στην πλατφόρμα «τα έσοδά μου» συμπεριλαμβανομένου και του κύκλου εργασιών της κάθε επιχείρησης ή του κάθε επαγγελματία). Ακόμη και αν υπάρξει παράταση στη φάση της εκδήλωσης ενδιαφέροντος από την πλευρά των επαγγελματιών, θα επιδιωχθεί να «συμπιεστεί» ο χρόνος μετά, ώστε η έκδοση της υπουργικής απόφασης με τον τελικό μαθηματικό τύπο, αλλά και η τελική υποβολή αιτήσεων να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Ιανουαρίου, ώστε να γίνει μέσα στον μήνα και η εκταμίευση. Σε κάθε περίπτωση, τα χρονικά περιθώρια είναι εξαιρετικά πιεστικά. Πάντως, με την υπουργική απόφαση που θα εξειδικεύει τον τρόπο καταβολής των χρημάτων, πέρα από την πρόβλεψη ότι το 50% του ποσού της χρηματοδότησης δεν θα επιστρέφεται, θα υπάρχει και ειδική μέριμνα ώστε να μπορούν να ενταχθούν και οι επιχειρήσεις που συστήθηκαν μέσα στο 2020. Υπάρχουν διάφορες σκέψεις στο οικονομικό επιτελείο για το πώς μπορεί να αποδοθεί και σε αυτές τις επιχειρήσεις ο χαρακτηρισμός των πληττόμενων (δεδομένου ότι δεν υπάρχουν οικονομικά στοιχεία για την περίοδο του 2019 οπότε δεν υπήρχε πανδημία) και η τελική επιλογή θα αποτυπωθεί στην υπουργική απόφαση.
Επιχειρηματικά δάνεια: Η εξυπηρέτηση των επιχειρηματικών δανείων και η αποφυγή -ή τουλάχιστον ο περιορισμός- της δημιουργίας μιας νέας γενιάς κόκκινων δανείων μέσα στο 2021 εξελίσσονται σε μεγάλο πονοκέφαλο για την κυβέρνηση και η λύση μέτρων αποτελεί άμεση προτεραιότητα. Οι κινήσεις που έγιναν στην πρώτη φάση της πανδημίας -η θέσπιση περιόδου αναστολής που μπορεί να φτάσει στους 9 μήνες, το πρόγραμμα εγγυοδοσίας από το ελληνικό Δημόσιο ώστε να ξεπεραστεί η «κακή» πιστοληπτική ικανότητα χιλιάδων μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αλλά και το πρόγραμμα επιδότησης τόκων που ενεργοποίησε το υπουργείο Ανάπτυξης αξιοποιώντας πόρους του ΕΣΠΑ- έχουν πλέον χάσει τη... δυναμική τους. Ωστόσο, οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν τους μηδενικούς ή εξαιρετικά μειωμένους τζίρους που προκαλεί το lockdown, με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά αμφίβολο το κατά πόσο θα καταφέρουν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους από τις επόμενες εβδομάδες. Οι τράπεζες ενεργοποιούν τη μοναδική δυνατότητα που τους παρέχει αυτή τη στιγμή ο Ευρωπαϊκός Εποπτικός Μηχανισμός των Τραπεζών (SSM), που είναι ένα πρόγραμμα σταδιακής επαναφοράς στο κανονικό ύψος της δόσης. Δηλαδή, αν μια επιχείρηση έχει «παγώσει» τη δόση δανείου 1.000 ευρώ τους τελευταίους 9 μήνες, δεν θα της ζητηθεί αμέσως να επιστρέψει τα 1.000 ευρώ, αλλά να προχωρεί σε μικρότερες καταβολές για ένα διάστημα που μπορεί να ξεπερνά και το ένα δωδεκάμηνο, ώστε να υπάρξει ο χρόνος αποκατάστασης των συνθηκών ομαλότητας στην αγορά.
Ακόμη και αυτή η λύση όμως δεν εκτιμάται ότι θα βοηθήσει πλήρως στο να αποφευχθεί το «κοκκίνισμα» δανείων συνολικού ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ. Έτσι, εξετάζονται δύο άμεσες λύσεις, ενώ -ταυτόχρονα- τα βλέμματα στρέφονται και προς τον εποπτικό μηχανισμό των τραπεζών προκειμένου να εγκριθεί η παράταση -έστω 3μηνη ή 4μηνη- της περιόδου αναστολής των δανείων.
1. Η πρώτη λύση έχει να κάνει με την ενεργοποίηση -και μάλιστα άμεσα- ενός νέου εγγυοδοτικού προγράμματος από το υπουργείο Ανάπτυξης, το οποίο μάλιστα θα έχει καλύτερους όρους και προϋποθέσεις συγκριτικά με αυτό που θεσμοθετήθηκε την άνοιξη. Τα ποσοστά κρατικών εγγυήσεων θα φτάνουν στο 80% (από 60% στον προηγούμενο κύκλο), προκειμένου να διευρυνθεί ο αριθμός των δανειοληπτών που θα μπορέσουν να κάνουν χρήση του προγράμματος. Οι ανακοινώσεις για τον νέο γύρο του εγγυοδοτικού αναμένονται άμεσα, ενδεχομένως και μέσα στην εβδομάδα.
2. Η δεύτερη λύση έχει να κάνει με ένα πρόγραμμα επιδότησης τόκων για τα δάνεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, αντίστοιχο με αυτό που «έτρεξε» την άνοιξη. Το δημοσιονομικό κόστος είναι σημαντικό, καθώς ανέρχεται στα 400-500 εκατ. ευρώ, αλλά οι πόροι εκτιμάται ότι μπορούν να εξασφαλιστούν μέσω ΕΣΠΑ.
Ακόμη και αυτά τα δύο προγράμματα όμως δεν μπορούν να προσφέρουν λύση για όλες τις επιχειρήσεις που ενδεχομένως θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα με τα δάνειά τους. Γι' αυτό και έχει ήδη συζητηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο το ενδεχόμενο να υπάρξει μια νέα ολιγόμηνη παράταση στα προγράμματα αναστολής πληρωμής των δόσεων δανείων. Η αναστολή μπορεί να βοηθήσει όχι μόνο στο να μην κοκκινίσουν τα επιχειρηματικά δάνεια, αλλά να βοηθηθούν και οι δανειολήπτες στεγαστικών δανείων, τουλάχιστον αυτοί που για κάποιο λόγο δεν έχουν καταφέρει να ενταχθούν στο πρόγραμμα «Γέφυρα».
Επιχειρηματική «Γέφυρα»: Το αίτημα της Ελλάδας προς τους θεσμούς για να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα «Γέφυρα» για επιχειρηματικά δάνεια αναμένεται να υποβληθεί στις 18 Ιανουαρίου, καθώς για τότε είναι προγραμματισμένη η συνάντηση στο πλαίσιο της νέας μεταμνημονιακής αξιολόγησης, η οποία θα γίνει και πάλι μέσω τηλεδιασκέψεων. Ακόμη και αν οι θεσμοί συμφωνήσουν αμέσως στην αναγκαιότητα του να υπάρξει ένα τέτοιο πρόγραμμα, μόνο για να θεσπιστούν τα κριτήρια, να δημιουργηθεί η ηλεκτρονική πλατφόρμα μέσω της οποίας θα υποβληθούν οι αιτήσεις και να ξεκινήσει η αξιολόγηση των αιτούντων, θα περάσουν μήνες. Κυβερνητικά στελέχη έλεγαν στη «Ν» ότι μια «Γέφυρα» για επιχειρηματικά δάνεια δεν θα μπορεί να χρηματοδοτήσει επιχειρήσεις πριν από τον Μάιο ή τον Ιούνιο. Και αυτό διότι εκτός από τα κριτήρια που θα θέσει το ίδιο το Δημόσιο (μείωση εσόδων, ύπαρξη ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων, συνολικό ύψος επιδοτήσεων από άλλα προγράμματα κ.λπ.) θα πρέπει να γίνει έλεγχος και από τις ίδιες τις τράπεζες για το ύψος των καταθέσεων, τη συνολική έκθεση στον τραπεζικό δανεισμό, τα περιουσιακά στοιχεία, αλλά και το τραπεζικό προφίλ της κάθε επιχείρησης (σ.σ.: προφανώς θα αποκλειστούν προβληματικές επιχειρήσεις με οικονομικά προβλήματα που προϋπήρχαν της πανδημίας).
Ενοίκια: Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει ότι για τον Ιανουάριο δεν θα υπάρχει υποχρέωση καταβολής ενοικίου για τις επιχειρήσεις που θα παραμείνουν υποχρεωτικά κλειστές μέχρι τις 11 Ιανουαρίου (σ.σ.: ή μέχρι τις 18 Ιανουαρίου, διότι από τότε που έγινε η εξαγγελία έχει ανακοινωθεί και η παράταση του lockdown για ακόμη μία εβδομάδα). Ωστόσο, το ποιοι ακριβώς θα είναι οι δικαιούχοι αυτής της ρύθμισης δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως. Μέσα στην εβδομάδα αναμένεται να ξεκαθαρίσει το τοπίο και για τον Ιανουάριο και για τον Φεβρουάριο, ενώ είναι πιθανό ότι θα χρειαστεί και νέα νομοθετική ρύθμιση, καθώς πρέπει να προβλεφθεί το κονδύλι για την αποζημίωση των ιδιοκτητών ακινήτων (θα εισπράξουν ως αντάλλαγμα το 80% του ενοικίου για τον Ιανουάριο και το 60% του ενοικίου για τον Φεβρουάριο αν είναι φυσικά πρόσωπα, ενώ αν είναι νομικά πρόσωπα θα λάβουν αποζημίωση του 60% και του 40% αντίστοιχα). Υπουργική απόφαση θα καθορίσει βάσει ποιου ΚΑΔ θα δικαιούνται οι ενοικιαστές να μην καταβάλουν καθόλου ενοίκιο. Είναι προφανές ότι θα είναι οι επιχειρήσεις λιανεμπορίου (πλην καταστημάτων τροφίμων ή άλλων που έμειναν ανοικτά), τα κομμωτήρια, τα εστιατόρια, τα γυμναστήρια, τα θέατρα, οι κινηματογράφοι κ.λπ. Επίσης, θα αποσαφηνιστεί το τι θα γίνει με τις επιχειρήσεις που ήταν πληττόμενες, αλλά δεν έκλεισαν υποχρεωτικά, καθώς και με τους εργαζόμενους σε καθεστώς αναστολής. Το πιθανότερο είναι ότι για τους τελευταίους θα ισχύσει η δυνατότητα κουρέματος του ενοικίου κατά 40%, με τους ιδιοκτήτες να εισπράττουν ως αποζημίωση το 50% του ποσού που κουρεύτηκε.
Φορολογικές υποχρεώσεις: Ο Ιανουάριος έχει φόρο εισοδήματος (την προτελευταία δόση), ΕΝΦΙΑ (επίσης την προτελευταία δόση), ΦΠΑ (Δεκεμβρίου για τις εταιρείες με διπλογραφικά βιβλία, αλλά και δ' τριμήνου για τις εταιρείες με απλογραφικά βιβλία) και φυσικά τις δόσεις των ρυθμίσεων. Αναστολές φορολογικών υποχρεώσεων είναι δεδομένο ότι θα υπάρξουν, αλλά το ζήτημα είναι πόσο «βαθιά» θα αποφασίσει αυτή τη φορά να πάει το υπουργείο Οικονομικών. Η αναστολή των ρυθμίσεων είναι δεδομένη. Επίσης, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα ζητηθεί από πληττόμενους και μη να καταβάλλουν κανονικά τη δόση του φόρου εισοδήματος και του ΕΝΦΙΑ. Αυτό που «παίζεται» είναι το τι θα γίνει με τον ΦΠΑ. Η όποια αναστολή εγκριθεί θα είναι και πάλι μέχρι τον Απρίλιο. Βέβαια, πλέον έχουν συσσωρευτεί πολλές υποχρεώσεις για τον Απρίλιο, οι οποίες στην πράξη θα αποδειχτεί ότι δεν θα μπορούν να εξυπηρετηθούν με τις 12 άτοκες ή τις 24 έντοκες δόσεις που έχει ανακοινώσει το υπουργείο Οικονομικών, ειδικά αν έχουν παράταση των περιοριστικών μέτρων μέχρι τότε. Το πιθανότερο είναι ότι θα υπάρξει γενική παράταση της αναστολής για ένα τρίμηνο (ώστε οι δόσεις να ξεκινήσουν από τον Ιούνιο), αλλά και αύξηση του αριθμού των δόσεων, σε συνάρτηση, όμως, με την απώλεια εσόδων και τη ζημιά που έχει υποστεί η κάθε επιχείρηση. Αυτή όμως είναι μια απόφαση που θα ανακοινωθεί αργότερα. Όχι όμως την τελευταία στιγμή, καθώς, όπως αναφέρει και αρμόδιος κυβερνητικός παράγοντας, οι επιχειρήσεις πρέπει να έχουν ξεκάθαρη εικόνα για το τι θα γίνει προκειμένου να κάνουν τον οικονομικό τους σχεδιασμό.
