Από την έντυπη έκδοση
Των Σοφίας Εμμανουήλ και Φάνη Ζώη
Σφοδρή κριτική ασκούν θεσμικοί φορείς και εκπρόσωποι μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο μοντέλο λειτουργίας της εορταστικής αγοράς με click away -μέτρο που ισχύει για όλα τα εμπορικά καταστήματα ακόμη και αυτά εντός εμπορικών κέντρων- θεωρώντας ότι προκαλεί αθέμιτο ανταγωνισμό, σε μια συγκυρία που μεγάλος αριθμός, κυρίως μικρών επιχειρήσεων, δεν διαθέτει τις υποδομές να το υποστηρίξει.
Ας σημειωθεί ότι στο σύνολο της αγοράς μόνο το 17% διαθέτει e-shop και μονοψήφιο είναι το ποσοστό αυτών με πλήρως λειτουργική πλατφόρμα, σύμφωνα με τον Γιώργο Καββαθά, πρόεδρο της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΓΣΕΒΕΕ) και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΣΕ). Προειδοποιεί ότι το μοντέλο με το οποίο λειτουργεί η αγορά στο lockdown αναδύει φαινόμενα αθέμιτου ανταγωνισμού και τονίζει ότι οι επιχειρήσεις, με πτώση τζίρου 40- 50% στο εννεάμηνο, πριν από το δεύτερο lockdown, είναι αδύναμες να διαχειριστούν συσσωρευμένες υποχρεώσεις, λειτουργικά έξοδα αλλά και το Δώρο στους εργαζομένους, που πρέπει να καταβληθεί μέχρι 21 Δεκεμβρίου.
Το επιτελείο της κυβέρνησης έχει ξεκαθαρίσει ότι το click away, που θα είναι σε ισχύ μέχρι τις 7 Ιανουαρίου του 2021, δεν είναι ο ιδανικός τρόπος να λειτουργήσει η αγορά, αλλά είναι ένα μέσο στο πλαίσιο μιας ύστατης προσπάθειας να σωθεί μέρος του χαμένου τζίρου του λιανεμπορίου από το παρατεταμένο lockdown. Από την άλλη πλευρά, οι επιχειρήσεις, κυρίως οι μικρότερες, βλέπουν ότι πρόκειται για άλλο ένα εργαλείο στα χέρια των μεγάλων εταιρειών του κλάδου να αποσπάσουν μερίδια από τους μικρούς «παίκτες». Πρακτικά, με βάση το συγκεκριμένο μοντέλο, οι καταναλωτές θα κάνουν τις παραγγελίες τους ηλεκτρονικά ή τηλεφωνικά και η πληρωμή θα γίνεται είτε μέσω του συστήματος πληρωμών του eshop, είτε μέσω ασύρματου POS όταν ο πελάτης θα πηγαίνει στο κατάστημα να παραλάβει την παραγγελία του.
Κατά τη διαδικασία παραλαβής τίθενται κανόνες, όπως ότι οι συναλλαγές θα γίνονται έξω από το κατάστημα, όπου επίσης θα απαγορεύονται οι ατελείωτες ουρές. Η αναμονή επιτρέπεται για μέχρι 9 άτομα, ενώ κάθε πελάτης πρέπει να είναι μόνος του, να μη συνοδεύεται δηλαδή, να έχει στείλει νωρίτερα sms στο 13033 με τον κωδικό 2 και να διαθέτει απόδειξη προαγοράς/προεπιλογής.
Υπερφόρτωση και logistics
Το μέτρο, με το οποίο σημειωτέον δεν συμφωνεί και η μεγάλη μερίδα των λοιμωξιολόγων, κρίνοντας επίσης επικίνδυνο το άνοιγμα, από σήμερα, Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου, των κομμωτηρίων -από την ίδια ημερομηνία θα λειτουργούν και τα βιβλιοπωλεία- στοχεύει σχεδόν αποκλειστικά στην αποφόρτιση του όγκου εργασίας των couriers. Αν και οι εταιρείες ταχυμεταφορών επένδυσαν σε αναβάθμιση των υποδομών τους μετά το πρώτο lockdown, φαίνεται ότι δεν έκαναν αρκετά ή δεν υπολόγισαν την εκθετική ανάπτυξη του e-commerce. Παραγγελίες από το εξωτερικό φτάνουν συχνά γρηγορότερα.
Εξαιτίας αυτών των δυσλειτουργιών, πολλές εταιρείες του λιανεμπορίου έχουν κατεβάσει ήδη ρολά στα e-shops τους ή ενημερώνουν ότι οι παραγγελίες μπορεί να διεκπεραιωθούν με το νέο έτος, όπως για παράδειγμα ενημέρωνε σχετικά τους πελάτες της η Max Stores.
Το click away φαίνεται ότι δημιουργεί προβλήματα στον ανταγωνισμό, ο οποίος σημειωτέον έχει επηρεαστεί και με το άνοιγμα του λιανεμπορίου στους έχοντες επαγγελματικό ΑΦΜ. Νωρίτερα εξυπηρετούσαν μόνο εταιρείες οικοδομικών υλικών και DIY όπως οι Praktiker, Leroy Merlin κ.ά., αλλά πλέον μπήκαν στο μέτρο και άλλα σήματα της αγοράς, όπως Πλαίσιο, Public, Media Markt, Kωτσόβολος κ.ά.
Πάντως, υπάρχουν και μεγάλοι παίκτες που ανακοίνωσαν ότι δεν θα υποστηρίξουν το click away. Ειδικά στην αγορά παιχνιδιού, που είναι στο επίκεντρο αυτές τις ημέρες, ενώ κάποια μικρά μαγαζιά και αλυσίδες παιχνιδιών, όπως π.χ. ο Μουστάκας, θα υιοθετήσουν την υπηρεσία, κάποιοι άλλοι παίκτες και μάλιστα με ηγετικό μερίδιο στην αγορά, όπως η Jumbo, δεν θα το πράξουν. Σημειώνεται ότι η Jumbo έθεσε για δεύτερη φορά εκτός αγοράς το ηλεκτρονικό της κατάστημα στις 4 Δεκεμβρίου (είχε προηγηθεί σχετική απόφαση στις 18 Νοεμβρίου για το διάστημα μέχρι την Black Friday 27 Νοεμβρίου), λόγω αδυναμίας διαχείρισης του μεγάλου όγκου παραγγελιών. Η εταιρεία διαθέτει ένα ευρύ χαρτοφυλάκιο εποχιακών ειδών κι ως εκ τούτου οι πελάτες της υπερφόρτωσαν την πλατφόρμα e-jumbo, μιας και τα φυσικά καταστήματα της αλυσίδας θα παρέμεναν κλειστά, σε συνέχεια και της απόφασης της κυβέρνησης πριν από περίπου μία εβδομάδα να άρει τους περιορισμούς για τη λειτουργία των αμιγώς εποχιακών καταστημάτων. Πληροφορίες θέλουν τον όμιλο να καθυστερεί τον εκτελωνισμό εμπορευματοκιβωτίων λόγω αδυναμίας διαχείρισης των όγκων που ήδη διαθέτει στις αποθήκες του και τα οποία θα μείνουν αδιάθετα αφού τα καταστήματα στην Ελλάδα είναι κλειστά και το e-shop έχει αναστείλει προσωρινά τη λειτουργία του. Η εταιρεία ενημερώνει την πελατεία της με μήνυμα ότι: ...τα φυσικά καταστήματα στην Ελλάδα με κρατική εντολή θα παραμείνουν κλειστά μέχρι νεωτέρας και η υπηρεσία «Click Away» δεν υφίσταται, καθώς δεν υπάρχουν οι ανάλογες υποδομές.
Υπενθυμίζεται ότι τα παρατράγουδα στη λειτουργία του ecommerce άρχισαν με τις παραγγελίες της Black Friday και κλιμακώθηκαν σταδιακά κατά τη διάρκεια του δεύτερου lockdown, περίοδο κατά την οποία η διακίνηση δεμάτων εμφανίζεται αυξημένη τουλάχιστον κατά 50% συγκριτικά με το lockdown της άνοιξης.
Όμως ακόμη κι αν εταιρείες όπως η Jumbo υιοθετήσουν το μοντέλο click away, χρειάζονται υποδομές για να επιτηρηθούν τα μέτρα. Όπως σημειώνουν παράγοντες της αγοράς, το click away δεν εξυπηρετεί μεγάλες εταιρείες, που δέχονται μεγάλο αριθμό πελατών ημερησίως. Είναι πιθανό, όπως εξηγούν, να αντιμετωπίσουν προβλήματα με ουρές καταναλωτών έξω από τα καταστήματά τους.
Ο κ. Ιωάννης Παπαδόπουλος, πρόεδρος του ΣΕΒΠΠΑ (Συνδέσμου Ελλήνων Βιοτεχνών Παιδικών Παιχνιδιών και Αμαξών), αναφέρει ότι το click away είναι απαγορευτικό για μεγάλα καταστήματα, παρ’ όλα αυτά φαίνεται να διευκολύνει κάποιες άλλες εταιρείες. Το ερώτημα βέβαια που θέτει είναι πόσοι από τους μικρούς παίκτες της αγοράς διαθέτουν υποδομές να υποστηρίξουν ηλεκτρονικές παραγγελίες και πωλήσεις. Έτσι, προβλέπει ότι θα υπάρξουν δυσκολίες τις επόμενες ημέρες.
Δράσεις για τους «μικρούς»
Πάντως η Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή δίνει τη δυνατότητα χρήσης της πλατφόρμας e-katanalotis για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ καταστήματος και καταναλωτή, ώστε να λειτουργήσει το μοντέλο click away για επιχειρήσεις που δεν έχουν e-shop. Μπορούν να χρησιμοποιούν την ειδική πλατφόρμα e-katanalotis που θα είναι σε ισχύ από σήμερα, Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου, με δωρεάν ανταλλαγή sms. Ο καταναλωτής καθώς και ο έμπορος θα στέλνουν μήνυμα με τον αριθμό παραγγελίας, στοιχεία που θα διασταυρώνει και θα ταυτοποιεί η πλατφόρμα, από την οποία θα φεύγει μήνυμα προς τον καταναλωτή για να μετακινηθεί προκειμένου να παραλάβει την παραγγελία του.
Επίσης από την πλευρά του ο Εμπορικός Σύλλογος Πειραιώς (ΕΣΠ) από τα μεσάνυχτα της Παρασκευής 11 Δεκεμβρίου έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο «Ηλεκτρονικό Εμπόριο εντός 24 ωρών» σε στρατηγική συνεργασία με τις πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου (marketplaces) Public.gr & Skroutz.gr, υπό τον σχεδιασμό και τον συντονισμό της συμβουλευτικής ομάδας ηλεκτρονικού επιχειρείν της Convert Group. Η δράση, που εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, έχει στόχο να δώσει σε μικρές επιχειρήσεις με γρήγορες και απλές διαδικασίες ψηφιακό ράφι εντός 24 ωρών, ώστε να ανταποκριθούν άμεσα σε online παραγγελίες των καταναλωτών.
Το πλαίσιο λειτουργίας
Η απόφαση που δημοσιεύθηκε προχθές σε ΦΕΚ για τη δυνατότητα εξ αποστάσεως προαγοράς/προεπιλογής αγαθών μέσω ηλεκτρονικής ή τηλεφωνικής παραγγελίας (click away) αφορά όλες τις επιχειρήσεις του λιανεμπορίου. Η επιχείρηση είναι υποχρεωμένη αφού καταχωρίσει την παραγγελία να στείλει sms ή ηλεκτρονικό αποδεικτικό της αγοράς (προπληρωμένη παραγγελία) με επωνυμία, διεύθυνση, ΑΦΜ, καθώς και χρόνο παράδοσης, που δεν μπορεί να υπερβαίνει τις δύο ώρες συνολικά. Η παραλαβή θα γίνεται από ένα άτομο και μόνο από ειδικά διαμορφωμένο εξωτερικό χώρο των καταστημάτων, όπου και θα γίνεται η πληρωμή μέσω ασύρματου POS στην περίπτωση που το προϊόν δεν έχει πληρωθεί μέσω της πλατφόρμας συναλλαγών του e-shop της επιχείρησης. Κατά την παραλαβή δεν μπορούν να περιμένουν πάνω από 9 άτομα στην ουρά, πρέπει να διατηρούν αποστάσεις δύο μέτρων μεταξύ τους και ο μέγιστος χρόνος παραμονής στο σημείο παραλαβής είναι δέκα λεπτά.
Οι επιχειρήσεις που βρίσκονται σε κλειστού τύπου εμπορικά κέντρα και malls και τα shops in shop μπορούν να αναπτύξουν τη διαδικασία click away σε ανοιχτό εξωτερικό χώρο.
Ειδικά για τα super market δίνεται η δυνατότητα λειτουργίας τις Κυριακές 13, 20 και 27 Δεκεμβρίου 2020, με 4 άτομα ανά 100 τ.μ. και ένα άτομο για κάθε 10 τ.μ. επιπλέον και όλα τα υπόλοιπα μέτρα σε σχέση με την υγιεινή που ίσχυαν μέχρι σήμερα. Το ωράριο προσδιορίζεται έως τις 21.00. Τα super market απαγορεύεται να πωλούν, με εξαίρεση το ηλεκτρονικό εμπόριο, ηλεκτρονικά και ηλεκτρονικά είδη, ρούχα και άλλα είδη ένδυσης, είδη οικιακού εξοπλισμού, παιχνίδια και εποχιακά είδη. Δεν διευκρινίζεται στη συγκεκριμένη απόφαση εάν μπορούν να διαθέτουν π.χ. παιχνίδια με τη μέθοδο click away, αλλά υποθέτουμε ότι συνεχίζεται το προηγούμενο καθεστώς, δηλαδή μπορούν να διαθέτουν τα παραπάνω είδη μέσω των e-shops τους, είτε μέσω courier και παραλαβή στο σπίτι, είτε μέσω click away και παραλαβή από το κατάστημα.
Για το υπόλοιπο λιανεμπόριο σημειώνεται ότι, εκτός από τα καταστήματα εποχιακών ειδών, που παραμένουν ανοιχτά, όπως και τα περίπτερα, ανοίγουν και βιβλιοπωλεία, καθώς και κομμωτήρια, με τα μέτρα υγιεινής και τους περιορισμούς ατόμων ανά τ.μ. που ισχύουν στα καταστήματα τροφίμων.
