Ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας θέτει τελεσίγραφο πέντε εβδομάδων στην ΕΕ να αποδεχθεί τους όρους του για την σύναψη συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου. Σε κίνδυνο και το κρίσιμο πρωτόκολλο για τη Βόρεια Ιρλανδία.
Οι τόνοι στη βρετανική κυβέρνηση για το Brexit ανεβαίνουν και πάλι. Μέσα στο Σαββατοκύριακο ο διαπραγματευτής του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Φροστ δήλωσε ότι δεν φοβάται να τερματίσει τις συνομιλίες για εμπορική συμφωνία με την ΕΕ. Και αυτό ήταν μόνο η αρχή. Ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον θέτει ως όριο στην ΕΕ τα μέσα Οκτωβρίου, διαφορετικά προτίθεται να προετοιμάσει τη χώρα του για ένα μέλλον χωρίς συμφωνία με τις Βρυξέλλες. Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί διαπραγματευτικός ελιγμός, εάν δεν αποκαλύπτονταν από την εφημερίδα Financial Times κυβερνητικά σχέδια για παράκαμψη του πρωτοκόλλου που αφορά τη Βόρεια Ιρλανδία. Η παραβίαση των όρων της ισχύουσας συμφωνίας αποχώρησης της Μ. Βρετανίας αποτελούν για την ΕΕ την απόλυτη κόκκινη γραμμή.
«Ευημερία και χωρίς συμφωνία»;
Ακόμη και η «μη συμφωνία» θα θεωρούνταν «καλό αποτέλεσμα» για τη Μ. Βρετανία, υποστηρίζει ο Μπόρις Τζόνσον σε πρόσφατη δήλωσή του. Η χώρα του «θα μπορούσε να ευημερεί και μάλιστα έντονα» ακόμη και χωρίς συμφωνία με την ΕΕ το 2021. Τότε θα συναλλάσσεται με την ΕΕ όπως τώρα με την Αυστραλία, σύμφωνα με τον Τζόνσον. Στην πραγματικότητα, αυτό σημαίνει ότι οι δασμοί και οι κανόνες θα ισχύουν βάσει των κανόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Σύμφωνα με τους κανονισμούς του ΠΟΕ, τα αυτοκίνητα υπόκεινται σε δασμούς 10%, ενώ για εισαγωγές γαλακτομικών προϊόντων στην ΕΕ ισχύουν δασμοί έως και 35%. «Η κυβέρνησή μας προετοιμάζεται, στα σύνορα και στα λιμάνια μας. Θα έχουμε τον πλήρη έλεγχο των νόμων, των κανόνων και της αλιείας στα ύδατά μας», δήλωσε ο Τζόνσον. Η αναφορά στον «πλήρη έλεγχο» αφορά ένα από τα βασικά σημεία της κόντρας Βρυξελλών-Λονδίνου: η ΕΕ ζητά από τη Μ. Βρετανία να αποδεχτεί τους κανόνες για κρατικές ενισχύσεις για εταιρείες, κάτι που το Λονδίνο απορρίπτει.
«Δεν θα είμαστε κράτος-πελάτης της ΕΕ», διαμηνύει ο διαπραγματευτής του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο πολιτικός στόχος του φαίνεται να είναι η υλοποίηση της βασικής υπόσχεσης του Βrexit, «να ανακτήσει η χώρα τον έλεγχο». Ωστόσο, κάθε εμπορική συμφωνία συνεπάγεται περιορισμούς και αναγνώριση κοινών κανόνων και για τις δύο πλευρές. Όσο η βρετανική πλευρά επιμένει συνεχώς στην κυριαρχία της, τόσο η ΕΕ θα επιμένει στους κανόνες πρόσβασης στην ενιαία αγορά.
Έντονη ανησυχία σε Μπέλφαστ και Δουβλίνο
Οι διαπραγματεύσεις ΕΕ και Μ. Βρετανίας θα συνεχιστούν την Τρίτη στο Λονδίνο. Ωστόσο η ανακοίνωση ότι ένας «νόμος για την ενιαία αγορά» πρόκειται να παρουσιαστεί στη Βουλή των Κοινοτήτων την Τετάρτη, ο οποίος θέτει εν αμφιβόλω τη συμφωνία για τη Βόρεια Ιρλανδία, θεωρείται από πολλούς ως «δήλωση πολέμου» προς την ΕΕ. Οι Βρυξέλλες έχουν επανειλημμένα τονίσει ότι συμφωνία ελεύθερου εμπορίου θα υπάρξει μόνο εάν το Λονδίνο συμμορφωθεί με τους όρους της συμφωνίας αποχώρησης. Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στην Ευρωβουλή, Μάνφρεντ Βέμπερ διερωτάται: «Μπορούμε να εμπιστευτούμε τον Μπόρις Τζόνσον ότι θα τηρήσει τον λόγο του;». Το πρωτόκολλο που αφορά τη Β. Ιρλανδία αποτελεί κομβικό μέρος της συμφωνίας αποχώρησης της Μ. Βρετανίας, η οποία συνομολογήθηκε το περασμένο φθινόπωρο μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις.
Μετά το τέλος της μεταβατικής περιόδου, στόχος είναι η Ιρλανδία στο σύνολό της, να μπορεί να αντιμετωπίζεται ως ενιαίος οικονομικός χώρος. Το σημείο αυτό ταλάνισε έντονα τις διαπραγματεύσεις. Στόχος ήταν εξαρχής να διατηρηθεί η Συμφωνία της Μεγάλης Παρακευής που διασφαλίζει την ειρήνη μεταξύ Β. Ιρλανδίας και Δημοκρατίας της Ιρλανδίας και να μην εισαχθούν νέα σύνορα με τη δεύτερη, η οποία εξακολουθεί να είναι κράτος-μέλος της ΕΕ. Ο υπ. Εξωτερικών της Ιρλανδίας Σάιμον Κόβενεϊ χαρακτήρισε «παράλογη» μια ενδεχόμενη παραβίαση της συμφωνίας για τη Β. Ιρλανδία από τη βρετανική κυβέρνηση. Η Μισέλ Ο Νιλ, ανιπρόεδρος της τοπικής κυβέρνησης στο Μπέλφαστ έκανε λόγο για «μια ύπουλη προδοσία που θα προκαλούσε μη αναστρέψιμη ζημιά στην ιρλανδική οικονομία και την ειρηνευτική Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής».
Τι λένε οι Βρυξέλλες
Διπλωμάτες στις Βρυξέλλες χαρακτηρίζουν τις κινήσεις της κυβέρνησης Τζόνσον ως «στρατηγική αυτοτραυματισμού», θεωρώντας ότι ένας βρετανικός νόμος για ζητήματα εσωτερικής αγοράς θα μπορούσε να τερματίσει την εμπορική συμφωνία με την ΕΕ. Ωστόσο οι Βρυξέλλες περιμένουν να δουν τις τελικές διατυπώσεις. Αναλυτές πάντως εκτιμούν ότι πολιτικά ο Μπόρις Τζόνσον παίζει το τελευταίο του χαρτι προσπαθώντας να εκβιάσει την ΕΕ και θέτοντας το ιρλανδικό ζήτημα. Παρατηρητές και στις δύο χώρες δεν είναι σίγουροι πάντως για το πώς θα πρέπει να αξιολογηθούν οι κινήσεις του Λονδίνου: Είναι μέρος μιας στρατηγικής διαπραγμάτευσης ή απλώς σπασμωδικές κινήσεις; Μήπως ο Τζόνσον θέλει να κατευνάσει του σκληροπυρηνικούς του Βrexit, οι οποίοι μάχονται κατά της συμφωνίας αποχώρησης από την ΕΕ; Η μήπως προετοιμάζει όντως τη χώρα του για ένα σκληρό Brexit χωρίς συμφωνία στο τέλος του έτους; Σε κάθε περίπτωση το κλίμα στις διαπραγματεύσεις αυτής της εβδομάδας είναι ήδη δηλητηριασμένο.
Mπάρμπαρα Βέζελ
