Όταν η παγκόσμια οικονομία ξεπεράσει την πανδημία θα είναι εμφανώς αλλαγμένη και σίγουρα λιγότερο παγκοσμιοποιημένη. Οι φωνές κατά της παγκοσμιοποίησης είχαν ενταθεί και πριν την εμφάνιση του νέου κορωνοϊού τα τελευταία χρόνια. Αλλά η νέα αυτή κρίση έρχεται να τους δώσει ακόμη περισσότερα στηρίγματα. Κυβερνήσεις και επιχειρήσεις, ακόμη και εκείνες που έως πρόσφατα δήλωναν ένθερμοι υποστηρικτές του ελεύθερου εμπορίου, ορθώνουν τώρα εμπόδια στις εισαγωγές και επαναφέρουν γραμμές παραγωγής εντός συνόρων. Η τάση αυτή αλλάζει και τον παγκόσμιο εμπορικό χάρτη.
Όπως εξηγεί σε αναλυτικό ρεπορτάζ η Wall Street Journal οι αλλαγές στη ρητορική και ειδικά στην πρακτική είναι εμφανείς. Η Ιαπωνία για παράδειγμα τώρα πληρώνει τις επιχειρήσεις της για να επαναφέρουν σε ιαπωνικό έδαφος εργοστάσιά τους που είχαν εγκαταστήσει στην Κίνα. Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, δεσμεύεται για «πλήρη αυτάρκεια και ανεξαρτησία» στον καθοριστικής σημασίας ιατρικό εξοπλισμό έως τα τέλη του έτους. Στις ΗΠΑ τόσο οι Ρεπουμπλικάνοι όσο και οι Δημοκρατικόι στηρίζουν στα νέα νομοσχέδια τις ρήτρες «Buy American» (αγοράστε αμερικανικά), που ουσιαστικά παρέχουν κίνητρα στις επιχειρήσεις να επιλέγουν εγχώριους προμηθευτές (ή αντικίνητρα για το αντίθετο).
Την ίδια ώρα στο επιχειρείν από τους κατασκευαστές ημιαγωγών έως εκείνους των χειρουργικών εργαλείων, όλοι επανεξετάζουν τα δίκτα πολυεθνικής παραγωγής που αποδείχθηκαν εξαιρετικά ευάλωτα σε διακοπές την περίοδο της πανδημίας. «Αυτό που έκανε η πανδημία ήταν να υπογραμμίσει τους τρόπους με τους οποίους η παγκοσμιοποίηση είχε ξεφύγει» σχολιάζει στη WSJ o Πίτερ Άντερσον, αντιπρόεδρος εφοδιαστικής αλυσίδας της κατασκευάστριας κινητήρων Cummins, που διαθέτει 125 εργοστάσια σε 27 χώρες. Μία δεκαετία επιδημιών, φυσικών καταστροφών και εμπορικών πολέμων έχει δείξει στις επιχειρήσεις σήμερα «πως εκτέθηκαν υπερβολικά στο ρίσκο των παγκόσμων αλυσίδων εφοδιασμού» προσθέτει.
Επιπλεόν στον μετά- Covid19 κόσμο ολένα και περισσότερες οικονομικές δραστηριότητες θα θεωρούνται ότι είναι άμεσα συνδεδεμένες με την εθνική ασφάλεια και επομένως θα επιδιώκεται σε αυτές αυτάρκεια και ανεξαρτησία της κάθε χώρας, ενώ θα υψώνονται τείχη σε επιχειρήσεις του εξωτερικού. Εάν οι κυβερνήσεις επιχειρήσουν να θωρακίσουν κρίσιμους τομείς των οικονομιών τους τότε είναι βέβαιο πως η ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου, αλλα και το παγκόσμιο ΑΕΠ θα επιβραδυνθούν. Το πλήγμα πιθανότατα θα είναι μεγαλύτερο για τις αναδυόμενες οικονομίες που ήταν οι μεγάλοι κερδισμένοι της παγκοσμιοποίησης και του ελεύθερου εμπορίου.
«Ο παγκόσμιος καπιταλισμός θα πρέπει να βρει μία νέα ισορροπία» επισημαίνει ο Πασκάλ Λαμί, πρώην γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. «Θα αλλάξουν οι ισορροπίες ισχύος και θα αλλάξουν και οι παίχτες με την μεγαλύτερη ανθεκτικότητα» εξηγεί.
Φέτος το εξωτερικό εμπόριο προβλέπεται να κάνει βουτιά έως και 33%, ενώ οι ξένες άμεσες επενδύσεις αναμένεται να συρρικνωθούν κατά περισσότερο από 40%. Οι διεθνείς επενδυτές απέσυραν 83 δισ. δολάρια από τις αναδυόμενες αγορές μόνο τον Μάρτιο. Πρόκειται για εκροές-ρεκόρ σε μηνιαίοα επίπεδο.
Σχεδόν 90 κυβερνήσεις έχουν μπλοκάρει τις εξαγωγές ιατρικού εξοπλισμού, ενώ 29 έχουν κάνει το ίδιο με τρόφιμα, σύμφωνα με το παρατηρητήριο Global Trade Alert. H εικόνα βεβαίως είχε αρχίσει να αλλάζει πριν από το 2020. Η εκλογή του Τραμπ στις ΗΠΑ, το Brexit, η άνοδος κομμάτων που ήθελαν φρένο στην απελεύθερωση του εμπορίου ή ακόμη και κλειστά εντελώς σύνορα είχαν δείξει πού κινούνται τα πράγματα. Έτσι ήδη από το 2019 οι παγκόσμιες ξένες άμεσες επενδύσεις ήταν 25% χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2015. Η διεθνής μετανάστευση κινήθηκε επίσης με βραδύτερους ρυθμούς την τελευταία δεκαετία (παρά την αίσθηση που έδωσε η προσφυγική κρίση του 2015) ύστερα από ραγδαία αύξηση από το 1990 έως και το 2010.
Ο ΠΟΕ έχει δύο σενάρια για την κατάσταση μετά την πανδημία. Το αισιόδοξο δείχνει ότι το 2021 το παγκόσμιο εμπόριο θα ανακάμψει κοντά στα επίπεδα που ήταν το 2019. Το απαισιόδοξο το θέλει να παραμένει 20% χαμηλότερα από τα προ κρίσεως κοροωνοϊού επίπεδα. Η τάση δείχνει ότι ίσως το απαισιόδοξο σενάριο να συγκεντρώνει περισσότερες πιθανότητες.
naftemporiki.gr με πληροφορίες από Wall Street Journal
