Η δυναμική πορεία ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας αναμένεται να συνεχιστεί για αρκετό διάστημα, όπως επισημαίνεται στα αρχικά συμπεράσματα της αποστολής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) στη χώρα μας.
Ο διεθνής Οργανισμός κάνει, ωστόσο, λόγο για μέσο-μακροπρόθεσμους κίνδυνους στις προοπτικές της ανάπτυξης και της απασχόλησης λόγω σημαντικών οικονομικών ανισορροπιών.
Στις ανισορροπίες αυτές περιλαμβάνονται η σταθερή μείωση της ανταγωνιστικότητας, όπως αυτή εκδηλώνεται μέσω της διεύρυνσης του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, ακαμψίες στις αγορές προϊόντων και εργασίας, οι οποίες συνεισφέρουν στη διατήρηση του υψηλότερου πληθωρισμού σε σχέση με την ευρωζώνη, και το υψηλό επίπεδο δημοσίου χρέους.
Σε ό,τι αφορά το ασφαλιστικό, το ΔΝΤ θεωρεί ότι τα προτεινόμενα μέτρα αποτελούν βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο θεωρεί ότι δεν είναι σαφής ο βαθμός στον οποίο επαρκούν για την αποκατάσταση της οικονομικής βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος, ελλείψει εκτίμησης για την εξοικονόμηση δαπανών.
Αναλυτικά, τα αρχικά συμπεράσματα της αποστολής του ΔΝΤ είναι τα εξής:
1. Η Ελληνική οικονομία παρουσιάζει υψηλό ρυθμό ανάπτυξης εδώ και αρκετά χρόνια και η διαφορά του κατά κεφαλήν πραγματικού εισοδήματος της Ελλάδας με αυτό της Ε.Ε.-15 έχει μειωθεί σημαντικά. Η ανάπτυξη βασίζεται κατά κύριο λόγο στην εγχώρια ζήτηση – και υποστηρίζεται από σταθερή βελτίωση της απασχόλησης, σημαντική αύξηση των πραγματικών μισθών, χαμηλά επιτόκια και ταχεία πιστωτική επέκταση – ενώ ο εξωτερικός τομέας είναι ανασταλτικός παράγοντας. Η δυναμική αυτή πορεία ανάπτυξης της Ελληνικής οικονομίας φαίνεται πιθανό ότι θα συνεχιστεί για αρκετό διάστημα.
2. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν μέσο-μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι για τις προοπτικές της ανάπτυξης και της απασχόλησης λόγω σημαντικών οικονομικών ανισορροπιών. Σε αυτές περιλαμβάνονται: (α) η σταθερή μείωση της ανταγωνιστικότητας όπως αυτή εκδηλώνεται μέσω της διεύρυνσης του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, (β) ακαμψίες στις αγορές προϊόντων και εργασίας οι οποίες συνεισφέρουν στη διατήρηση του υψηλότερου πληθωρισμού σε σχέση με την ευρωζώνη, (γ) υψηλό επίπεδο δημοσίου χρέους, το οποίο αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω λόγω των αυξανόμενων δαπανών για συντάξεις και περίθαλψη που σχετίζονται με το πρόβλημα της γήρανσης του πληθυσμού. Οι αρχές αναγνωρίζουν αυτές τις αδυναμίες και προσπαθούν να τις αντιμετωπίσουν, ειδικότερα όσον αφορά στο δημοσιονομικό πεδίο. Παρά ταύτα θα χρειαστεί να επιμείνουν αλλά και να διευρύνουν τις μεταρρυθμιστικές τους προσπάθειες. Το ευνοϊκό οικονομικό περιβάλλον που υπάρχει σε αυτή τη συγκυρία μπορεί να δημιουργεί ένα αίσθημα εφησυχασμού σχετικά με την ανάγκη προώθησης μεταρρυθμίσεων, αλλά δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για να επιδιωχθεί σημαντική πρόοδος και να αποφευχθούν επίπονες προσαρμογές αργότερα. Όσο περισσότερο διατηρούνται αυτές οι ανισορροπίες τόσο πιο δύσκολη θα είναι η διόρθωσή τους.
Οι προοπτικές για την Ανάπτυξη
3. Η οικονομική ανάπτυξη θα συνεχίσει να βασίζεται στην εγχώρια ζήτηση τα προσεχή χρόνια. Οι προοπτικές για τις επενδύσεις είναι και αυτές θετικές λόγω της επιτάχυνσης της απορρόφησης κονδυλίων από την Ε.Ε., της αναμενόμενης ολοκλήρωσης μεγάλου αριθμού έργων υποδομής, της πραγματοποίησης επενδύσεων που επωφελούνται από τα κίνητρα που δίνει η κυβέρνηση, και της παραμένουσας υπερβάλλουσας ζήτησης για κατοικίες. Επίσης, αναμένεται διατήρηση της ισχυρής καταναλωτικής ζήτησης. Οι αρχές πιστεύουν πως μακροπρόθεσμα υπάρχει χώρος για προώθηση του εμπορίου προϊόντων και υπηρεσιών και αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης της Ελλάδας. Παρόλα αυτά, όμως, η εκμετάλλευση του δυναμικού αυτού προϋποθέτει την ύπαρξη του κατάλληλου οικονομικού περιβάλλοντος. Η αποστολή του ΔΝΤ θα ήθελε επίσης να επισημάνει πως υπάρχουν κίνδυνοι για την βραχυπρόθεσμη ανάπτυξη λόγω του πιθανού περιορισμού του ρυθμού επέκτασης των διατιθέμενων πιστώσεων από τις τράπεζες, των υψηλών τιμών του πετρελαίου, και του αρνητικού αντίκτυπου στις εξαγωγές που θα επέλθει από την πιθανολογούμενη επιβράδυνση της ανάπτυξης της ευρωζώνης και την ισχυροποίηση του ευρώ. Η αποστολή του ΔΝΤ θα προετοιμάσει μια ολοκληρωμένη μακροοικονομική ανάλυση, μόλις είναι διαθέσιμες οι λεπτομέρειες των αναθεωρημένων στοιχείων των εθνικών λογαριασμών.
Ανταγωνιστικότητα
4. Η ανταγωνιστικότητα είναι ένα από τα σημεία που απαιτούν προσοχή, παρά την πρόσφατη αύξηση των εξαγωγών. Μια σειρά καθιερωμένων δεικτών εμφανίζουν μια σταθερή επιδείνωση της ανταγωνιστικότητας, αντανακλώντας την αύξηση του σχετικού μοναδιαίου κόστους εργασίας και τη διατήρηση του υψηλότερου πληθωρισμού σε σχέση με τους βασικούς εμπορικούς εταίρους. Εκτιμήσεις της πραγματικής ισοτιμίας, με βάση τις μεθοδολογίες CGER παρουσιάζουν ένα μεγάλο κενό ανταγωνιστικότητας της τάξεως του 10-30% κατά το 2006. Η βελτίωση στην πορεία των εξαγωγών αντικατοπτρίζει την άνοδο στην τεχνολογική κλίμακα των εξαγωγών προς τις χώρες της Ε.Ε. και την αύξηση της διαφοροποίησης του εμπορίου προς τις ταχέως αναπτυσσόμενες χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και άλλες αναδυόμενες αγορές. Παρόλα αυτά, όμως, υπάρχουν κίνδυνοι στη συνέχεια ότι οι ευνοϊκές εξελίξεις στις εξαγωγές μπορεί να μην διατηρηθούν, καθώς η Ελλάδα φαίνεται ότι χάνει μερίδια αγοράς στις υφιστάμενες αγορές των γειτονικών της χωρών και οι μεταποιητικές εξαγωγικές επιχειρήσεις εντάσεως εργασίας όλο και περισσότερο χρησιμοποιούν εξωτερικές υπηρεσίες (outsourcing). Επιπρόσθετα, το αυξανόμενο κόστος εργασίας επηρεάζει αρνητικά την κερδοφορία του τουριστικού κλάδου που είναι εκτεθειμένος σε έντονο ανταγωνισμό τιμών. Οι βασικές προκλήσεις είναι να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα κόστους μέσω συγκρατημένων μισθολογικών αυξήσεων και να γίνουν επενδύσεις για την αναβάθμιση της ποιότητας τόσο των προϊόντων όσο και των υπηρεσιών.
Δημοσιονομική πολιτική
5. Οι δημοσιονομικές ανισορροπίες έχουν μειωθεί σημαντικά από το 2004 σε συμμόρφωση με τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος της ΕΕ, και οι αρχές ακολουθούν την κατάλληλη πολιτική περαιτέρω δημοσιονομικής εξυγίανσης με στόχο την επίτευξη ισοσκελισμένου προϋπολογισμού ως το 2010. Πράγματι, το κλιμάκιο του ΔΝΤ πιστεύει ότι είναι αναγκαία περαιτέρω προσαρμογή για την επίτευξη πλεονασμάτων μετά το 2010, δεδομένων των αναμενόμενων υψηλών δαπανών από τη γήρανση του πληθυσμού. Αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση η σταδιακή βελτίωση της δημοσιονομικής θέσης της χώρας. Ο προϋπολογισμός του 2008 προβλέπει σημαντική αύξηση των εσόδων από διεύρυνση της φορολογικής βάσης στη φορολογία ακινήτων και προσπάθειες αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής μέσω διοικητικών μέτρων, κινήτρων και αναδιάρθρωσης της φορολογίας καυσίμων. Το κλιμάκιο θεωρεί ότι ο στόχος για τα έσοδα είναι φιλόδοξος και οι αρχές θα πρέπει να καταβάλουν σημαντική προσπάθεια για να τον επιτύχουν. Οι αρχές πρέπει να διασφαλίσουν ότι η υλοποίηση του Προϋπολογισμού στη διάρκεια του έτους είναι συνεπής με το στόχο για τη μείωση του ελλείμματος. Το κλιμάκιο επίσης προβληματίζεται για την ποιότητα της προσαρμογής στην πλευρά των δαπανών στον προϋπολογισμό του 2008, καθώς υπολείπεται αυτού που χρειάζεται για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα της δημοσιονομικής προσαρμογής. Η εξοικονόμηση δαπανών προέρχεται κυρίως από την εξάλειψη των έκτακτων δαπανών που πραγματοποιήθηκαν το 2007. Στο μεταξύ, οι κοινωνικές μεταβιβάσεις θα συνεχίσουν να αυξάνονται ως ποσοστό του ΑΕΠ και οι μισθοί στο δημόσιο τομέα επίσης προγραμματίζεται να αυξηθούν, καθιστώντας τη διάρθρωση των δαπανών πιο ανελαστική. Κατά τη γνώμη του κλιμακίου, η επίτευξη ισοσκελισμένου προϋπολογισμού ως το 2010 θα απαιτήσει περισσότερα μέτρα ενίσχυσης των εσόδων και αποφασιστικές προσπάθειες για καλύτερο έλεγχο των πρωτογενών τρεχουσών δαπανών.
6. Δεδομένου ότι το ποσοστό φορολογικών εσόδων επί του ΑΕΠ στην Ελλάδα είναι σχετικά χαμηλό για τα ευρωπαϊκά δεδομένα και ότι η φοροδιαφυγή είναι ισχυρά εδραιωμένη, βασική προτεραιότητα είναι η συνέχιση των προσπαθειών για απλοποίηση του φορολογικού συστήματος, διεύρυνση της φορολογικής βάσης και ενίσχυση της φορολογικής διοίκησης. Το κλιμάκιο θα ενθάρρυνε τις αρχές να καταργήσουν σταδιακά τις στρεβλωτικές απαλλαγές για όλους τους σημαντικούς φόρους και να απλοποιήσουν τη διάρθρωση των συντελεστών της φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων και του ΦΠΑ. Στο θέμα της φορολογικής διοίκησης, η πρόσφατη ενίσχυση των διαδικασιών - συγκεκριμένα οι πιο εντατικοί έλεγχοι και διασταυρώσεις – έχει φέρει θετικά αποτελέσματα, αλλά πρέπει να γίνουν ακόμα πολλά. Το κλιμάκιο πιστεύει ότι τα κίνητρα που προσφέρονται στους φορολογούμενους με το νέο νόμο για τη φοροδιαφυγή, θα έχουν μικρή επίδραση στη συνολική προσπάθεια συμμόρφωσης. Το κλιμάκιο θα πρότεινε το Εθνικό Συμβούλιο να επικεντρώσει την προσοχή του στην ενίσχυση της φορολογικής συμμόρφωσης μέσω απλοποίησης της φορολογικής νομοθεσίας και των κανονισμών, βελτίωσης των υπηρεσιών προς τους φορολογούμενους, εκσυγχρονισμού βασικών φορολογικών διαδικασιών, προσαρμογής της οργανωτικής δομής στις επιχειρηματικές ανάγκες, περαιτέρω ενίσχυσης των ελέγχων με κριτήρια κινδύνου και παροχής κατάλληλης εκπαίδευσης στα στελέχη της φορολογικής διοίκησης.
7. Οι προσπάθειες για τη βελτίωση της διαχείρισης των δαπανών θα πρέπει να συνεχισθούν και να διευρυνθεί η κλίμακα εφαρμογής τους. Επιπλέον μεταρρυθμίσεις χρειάζονται για την επέκταση της κάλυψης του προϋπολογισμού, την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του ελέγχου των δαπανών, τη βελτίωση της ταμιακής διαχείρισης, και την εισαγωγή ενός κατάλληλου πληροφοριακού συστήματος για την οικονομική διαχείριση. Η ανάπτυξη ενός μεσοπρόθεσμου δημοσιονομικού πλαισίου θα βοηθούσε στην ιεράρχηση των στόχων πολιτικής και την προώθηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Ο πιλοτικός προϋπολογισμός προγραμμάτων θα πρέπει να επεκταθεί σε όλα τα υπουργεία και η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να ενσωματωθεί πλήρως στη διαδικασία κατάρτισης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού. Επίσης θα μπορούσε να υπάρξει εξοικονόμηση δαπανών από τον περιορισμό των υπεράριθμων υπαλλήλων και τη θέσπιση πιο αυστηρών διαδικασιών προσλήψεων στο πλαίσιο του προϋπολογισμού.
8. Η αποστολή του ΔΝΤ υποστηρίζει θερμά το κυβερνητικό σχέδιο για μεγαλύτερη διαφάνεια και υπευθυνότητα στις συναλλαγές και στη χρηματοδότηση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των δημόσιων νοσοκομείων και των ασφαλιστικών ταμείων μέσω της θέσπισης καθιερωμένων προτύπων προϋπολογισμού και ελεγκτικών πλαισίων. Η αποδοτικότητα των δαπανών υγείας στην Ελλάδα κατατάσσεται μεταξύ των χαμηλότερων στις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ. Κατά συνέπεια, απαιτούνται έγκαιρες προσπάθειες για τη βελτίωση των μηχανισμών κοστολόγησης και τιμολόγησης, την εισαγωγή καλύτερων ελέγχων στις προμήθειες, και την αναβάθμιση της διαχείρισης των δημόσιων νοσοκομείων. Ωστόσο, δεν επαρκούν μόνο νομοθετικές και διοικητικές πρωτοβουλίες. Είναι απαραίτητο να δοθεί έμφαση στην αποτελεσματική εφαρμογή. Οι πρωτοβουλίες για την αναμόρφωση των ΔΕΚΟ δεν έχουν επιφέρει ακόμη ορατά αποτελέσματα όσον αφορά την επιχειρηματική τους απόδοση. Το λειτουργία αποτέλεσμα των δημόσιων επιχειρήσεων υπολογίζεται ότι επιδεινώθηκε περαιτέρω το 2007. Είναι απαραίτητο να γίνουν αποφασιστικά βήματα για την μείωση αυτών των ζημιών.
Ασφαλιστικό
9. Οι Ελληνικές αρχές δίνουν δικαιολογημένα υψηλή προτεραιότητα στη μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Εάν δεν αναμορφωθεί ριζικά το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, οι μακροχρόνιες δαπάνες από την πληθυσμιακή γήρανση αναμένεται να απειλήσουν τη βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών. Οι αρχές εστιάζουν σε αυξημένη αποδοτικότητα μέσω συγχωνεύσεων συνταξιοδοτικών ταμείων, αυστηρότερων όρων για πρόωρη συνταξιοδότηση (ο κατάλογος «βαρέων και ανθυγιεινών» επαγγελμάτων και ο κώδικας αναπηρικών συντάξεων θα αναμορφωθούν προς αυτήν την κατεύθυνση), αυξημένα κίνητρα για επέκταση του εργασιακού βίου και αντιμετώπιση της εισφοροδιαφυγής. Ενώ αυτά αποτελούν βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, δεν είναι σαφής ο βαθμός στον οποίο επαρκούν για την αποκατάσταση της οικονομικής βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος, ελλείψει εκτίμησης για την εξοικονόμηση δαπανών. Η αντίληψη της αποστολής του ΔΝΤ είναι ότι οι αρχές ακολουθούν μια σταδιακή προσέγγιση όσον αφορά την μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού και θα συστήναμε μια πιο φιλόδοξη και ευρεία στρατηγική. Μια σταδιακή προσέγγιση θα χρειαστεί βαθύτερες και πιο επίπονες ρυθμίσεις αργότερα, θα στρέψει τη φορολογική επιβάρυνση προς τις μελλοντικές γενεές και θα απαιτήσει μεγαλύτερα δημοσιονομικά πλεονάσματα για την διασφάλιση της διατηρησιμότητας του χρέους. Η προώθηση του δημόσιου διαλόγου είναι απαραίτητη για τη διαμόρφωση κοινωνικής και πολιτικής συναίνεσης. Για αυτόν τον σκοπό, οι αρχές θα πρέπει να προετοιμάσουν και να δημοσιεύσουν αναλυτικές και ρεαλιστικές προβολές του δημοσιονομικού κόστους της πληθυσμιακής γήρανσης, σύμφωνα με την μεθοδολογία της Ε.Ε. και να εξηγήσουν πώς οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις θα καλύψουν το έλλειμμα. Η αποστολή του ΔΝΤ αναγνωρίζει πως οι ελλείψεις σε ανθρώπινο δυναμικό και οι γραφειοκρατικές διαδικασίες είναι βασικά εμπόδια στη συλλογή και ανάλυση των δεδομένων. Αυτά τα προβλήματα πρέπει να αντιμετωπιστούν επειγόντως.
10. Ευρύτερες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας είναι απαραίτητες για την επανάκτηση της ανταγωνιστικότητας και την περαιτέρω μείωση του ποσοστού ανεργίας (που παραμένει ακόμα μεταξύ των υψηλότερων μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ). Παρά τις πρόσφατες πρωτοβουλίες – άρση των περιορισμών στις υπερωρίες, μείωση των αντικινήτρων για πρόσληψη εργαζομένων, και πιο στοχευμένων πολιτικών απασχόλησης – η ελληνική αγορά εργασίας παραμένει σχετικά δύσκαμπτη σε διεθνή σύγκριση. Στην πιο πρόσφατη έκθεση Doing Business της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ελλάδα κατατάσσεται 142η μεταξύ 178 χωρών όσον αφορά την εργασιακή νομοθεσία, και ο δείκτης δυσκαμψίας της απασχόλησης, είναι σχεδόν δύο φορές υψηλότερος από το μέσο όρο του ΟΟΣΑ. Επομένως, οι αρχές πρέπει να αναθεωρήσουν τη νομοθεσία προστασίας της απασχόλησης, ειδικά για την προσωρινή απασχόληση, με στόχο τη χαλάρωση των περιορισμών. Παρά την αξιέπαινη συγκράτηση του ρυθμού αύξησης των μισθών στο δημόσιο τομέα, οι πραγματικές αυξήσεις των μισθών στον ιδιωτικό τομέα υπήρξαν πολύ υψηλές, υπερβαίνοντας την αύξηση της παραγωγικότητας, με δυσμενείς επιπτώσεις στη διεθνή ανταγωνιστικότητα κόστους. Η αποστολή επομένως θα προέτρεπε τους κοινωνικούς εταίρους να ενισχύσουν την ευελιξία των μηχανισμών διαμόρφωσης των μισθών και να επιδιώξουν συγκράτηση των αμοιβών. Συγκεκριμένα, πρέπει να δοθεί προσοχή στην αποσύνδεση του βασικού μισθού από τις αυξήσεις των μέσων μισθών και στην εξάλειψη της επέκτασης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας στις επιχειρήσεις που δεν αντιπροσωπεύονται στις διαπραγματεύσεις. Κάτω από τις παρούσες συνθήκες, με τον πληθωρισμό να αυξάνεται λόγω των υψηλών τιμών ενέργειας, θα ήταν σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι οι αμοιβές που θα προκύψουν από τον επόμενο κύκλο των συλλογικών διαπραγματεύσεων δεν θα οδηγήσουν σε έναν δεύτερο κύκλο αυξήσεων των τιμών.
11. Οι μεταρρυθμίσεις στις αγορές προϊόντων είναι βασικές για τη μείωση της δυσκαμψίας των τιμών και την ενίσχυση της αύξησης της παραγωγικότητας. Η Ελλάδα δεν παρέχει ιδιαίτερα ευνοϊκές συνθήκες για τη λειτουργία των επιχειρήσεων και κατατάσσεται 100η μεταξύ 178 χωρών. Αυτό είναι επίσης ευδιάκριτο από τη χρόνια αδυναμία στις εισροές ¶μεσων Ξένων Επενδύσεων. Η αποστολή του ΔΝΤ επομένως χαιρετίζει το νέο πτωχευτικό κώδικα και το σχέδιο για την θέσπιση νομοθεσίας στις αρχές του 2008 που θα στοχεύει στη μείωση της γραφειοκρατίας σχετικά με την ίδρυση επιχειρήσεων και θα οδηγεί σε μεγάλη μείωση του χρόνου ίδρυσης μιας επιχείρησης. Μια σημαντική πρόκληση είναι η ενίσχυση του ανταγωνισμού στους κλάδους δικτύων και στον τομέα των μεταφορών. Ο διαχωρισμός των λειτουργιών των επιχειρήσεων με δεσπόζουσα θέση στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου και το άνοιγμα της αγοράς μεταφορών σε νεοεισερχόμενους θα βοηθούσαν προς αυτήν την κατεύθυνση. Οι αρχές θα πρέπει επίσης να εξασφαλίσουν ότι η Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού οργανώνεται και στελεχώνεται αποτελεσματικά για να αντιμετωπίσει τις ακαμψίες τιμών στην αγορά προϊόντων.
Σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος
12. Το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα παραμένει υγιές, με επαρκή κεφαλαιοποίηση και υψηλή κερδοφορία αν και πρέπει να υπάρξει στενή παρακολούθηση ορισμένων εξελίξεων. Η συνεχιζόμενη ταχεία πιστωτική επέκταση έχει αυξήσει την έκθεση των τραπεζών στον πιστωτικό κίνδυνο και την ευαισθησία τους στις διακυμάνσεις του οικονομικού κύκλου. Η αυξανόμενη, επίσης, επέκταση στις αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενώ ενέχει σημαντικά οφέλη, έχει και συναλλαγματικό κίνδυνο, πιστωτικό κίνδυνο αλλά και κίνδυνο ανάλογα με την κάθε χώρα. Οι συνέπειες από την αναταραχή στις ώριμες χρηματοπιστωτικές αγορές ήταν περιορισμένες μέχρι τώρα. Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας δείχνουν ότι η εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από τη χρηματοδότηση από το εξωτερικό είναι σχετικά μικρή. Ωστόσο, στην περίπτωση μιας παρατεταμένης πιστωτικής κρίσης στις ώριμες αγορές, μια αυξημένη τέτοια χρηματοδότηση θα ενίσχυε τη σημασία αυστηρότερης εποπτείας. Αν και οι σχετικές δοκιμές αντοχής δείχνουν μία καλή αντίδραση των τραπεζών σε μία σειρά ενδεχόμενων αρνητικών κραδασμών, η Τράπεζα της Ελλάδος έχει λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την ενίσχυση της εποπτείας μέσω της αύξησης των απαιτούμενων προβλέψεων, των αυστηρότερων κανόνων για δανειοδοτήσεις και της αναβάθμισης των δοκιμών αντοχής ώστε να λαμβάνουν υπόψη τη συσχέτιση των κινδύνων. Είναι επίσης ευπρόσδεκτο το γεγονός ότι η Τράπεζα της Ελλάδος πήρε πρωτοβουλία να ενισχύσει τη συνεργασία με τις εποπτεύουσες αρχές στη νοτιοανατολική Ευρώπη σχετικά με την εφαρμογή της Βασιλείας ΙΙ, τη διαχείριση κρίσεων και το ξέπλυμα χρήματος αλλά και την εναρμόνιση των εποπτικών και ρυθμιστικών πρακτικών.
13. Είναι ευπρόσδεκτο το γεγονός ότι η Αρχή Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης θα αρχίσει να λειτουργεί τον Ιανουάριο του 2008. Θα ήταν σημαντικό να ολοκληρωθούν γρήγορα οι διαδικασίες σε ότι αφορά το προσωπικό της Αρχής και τις νομοθετικές μεταβολές ώστε να μην υπάρξει κενό εποπτείας. Η αποστολή του ΔΝΤ πληροφορήθηκε με ευχαρίστηση ότι θα η εποπτείας του ασφαλιστικού τομέα θα εφαρμοστεί με βάση την προσέγγιση του κινδύνου. Η αποστολή του ΔΝΤ θα προέτρεπε τις αρχές να εντατικοποιήσουν τις προσπάθειές τους ώστε να αντιμετωπίσουν πλήρως τις αδυναμίες που εντοπίστηκαν κατά την αξιολόγηση από το FATF και που σχετίζονται με το νομοθετικό, ρυθμιστικό / εποπτικό πλαίσιο για την καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.
