Από την έντυπη έκδοση
Της Τέτης Ηγουμενίδη
[email protected]
Ο παράγοντας της ζήτησης είναι αυτός που τελικά θα καθορίσει το οικονομικό αποτύπωμα στην αγορά των ακινήτων και γενικότερα στην οικονομία από την αναστολή του ΦΠΑ 24% στα νεόδμητα ακίνητα.
Βεβαίως, η σχετική εξαγγελία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη αποτιμάται θετικά από όλους τους εμπλεκομένους στην αλυσίδα των κατασκευών. Η εκτίμηση που κυριαρχεί είναι ότι θα βοηθήσει στο να πουληθούν όλα τα αδιάθετα ακίνητα που έχουν παραμείνει κλειστά ή ημιτελή, θα αρχίσουν καινούργιες κατασκευές, που σημαίνει πολλαπλό όφελος για την οικονομία, ενώ θα συμβάλει στην εξισορρόπηση των μισθωμάτων που έχουν πάρει την ανηφόρα, λόγω αυξημένης ζήτησης και μειωμένης προσφοράς. Ιδιαίτερα ωφελημένες είναι οι μεγάλες εταιρείες που οργανωμένα δύνανται να κατασκευάσουν σημαντικό αριθμό κατοικιών, ειδικά εφόσον στοχεύσουν σε αγορές με μεγάλες ελλείψεις, όπως είναι οι φοιτητικές κατοικίες ή οι τουριστικές σε δημοφιλείς προορισμούς.
Άμεση νομοθέτηση
Σύμφωνα με όσα δήλωσε χθες ο υφυπουργός Οικονομικών Απόστολος Βεσυρόπουλος, έπειτα από τη συνάντηση εργασίας που είχε με τον πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΤΕΕ) Γιώργο Στασινό, η κυβέρνηση αποφάσισε στο εξής να απαλλάσσονται από τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας όλες οι καινούργιες κατασκευές, όπως και τα ακίνητα που κατασκευάστηκαν τα τελευταία 14 χρόνια και δεν έχουν πωληθεί ακόμη. Το νέο μέτρο θα ισχύσει, μάλιστα, και για τις περιπτώσεις αντιπαροχής.
Δηλαδή o ιδιοκτήτης του οικοπέδου θα απαλλάσσεται από την καταβολή ΦΠΑ για τα διαμερίσματα που θα λαμβάνει ως αντιπαροχή. Η κυβέρνηση ετοιμάζεται για την άμεση νομοθέτηση του μέτρου, τόνισε ο κ. Βεσυρόπουλος, προσθέτοντας πως εντός εξαμήνου η απαλλαγή θα γίνεται από κάθε ενδιαφερόμενο με μία απλή αίτηση. Ο κ. Στασινός συμπλήρωσε πως «η αναστολή επιβολής ΦΠΑ 24% για όλα τα νέα ακίνητα αποτελεί χρήσιμο και αναγκαίο μέτρο για την αναθέρμανση της οικονομίας και την άμεση δυναμική επανεκκίνηση του κατασκευαστικού κλάδου, ιδίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που ασχολούνται με την ανέγερση κατοικιών. Η απόφαση της κυβέρνησης είναι προϊόν τεκμηριωμένων προτάσεων, οι οποίες σχεδιάστηκαν από την κυβέρνηση σε συνεργασία με την αγορά και το ΤΕΕ».
Το οικονομικό αποτύπωμα
Στην όλη εξίσωση για το όφελος, ωστόσο, εισέρχεται και ο παράγοντας ζήτηση για αγορά ακινήτου σε συνδυασμό με την αύξηση της προσφοράς νεόδμητων χωρίς ΦΠΑ (ο όρος νεόδμητα είναι καταχρηστικός και ουσιαστικά εκφράζει το γεγονός ότι τα σπίτια αυτά δεν έχουν κατοικηθεί, διαφορετικά μπορεί να έχουν κατασκευαστεί από το 2006), αλλά και την προσφορά σπιτιών που θα προκύψει όταν οι τράπεζες ή τα επενδυτικά κεφάλαια αρχίσουν να διαθέτουν μαζικά τα ακίνητα που είναι συνδεδεμένα με τα κόκκινα δάνεια.
Στο μεταξύ, η ανάκαμψη που παρατηρείται στην αγορά κατοικίας τα τελευταία δύο χρόνια αποδίδεται κυρίως στους ξένους αγοραστές. Τα χαμηλά εισοδήματα, η δυσκολία εξασφάλισης τραπεζικού δανεισμού, αλλά και παράγοντες όπως η υπογεννητικότητα, διατηρούν σήμερα περιορισμένο τον αριθμό των Ελλήνων που είναι σε θέση να αγοράσουν ακίνητο.
Ως προς τις τιμές, υπό κανονικές συνθήκες, η μείωση του ΦΠΑ θα έχει ως άμεση συνέπεια να βγουν στην αγορά φθηνότερες κατοικίες. Σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα του ΙΟΒΕ (Οκτώβριος 2018) για την επίπτωση της φορολογίας στα ακίνητα, η μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στις νέες οικοδομές από 24% σε 13% θα έδινε στους κατασκευαστές τη δυνατότητα να μειώσουν τις τιμές αυτών των ακινήτων περίπου 9%.
Τι λένε οι ειδικοί
Ο κ. Μπάμπης Χαραλαμπόπουλος, τέως πρόεδρος του Ινστιτούτου Εκτιμητικής (ΕΛΙΕ) και επιστημονικός σύμβουλος της Solum Property Solutions, μιλώντας στη «Ν» υπογράμμισε ότι αναμφισβήτητα πρόκειται για ένα θετικό μέτρο, που θα ευνοήσει τον κλάδο των κατασκευών. Υπάρχει, όμως, και η δύσκολη πραγματικότητα στα νοικοκυριά, με αποτέλεσμα την περιορισμένη ζήτηση.
Ο κ. Δημήτρης Καψιμάλης, πρόεδρος των κατασκευαστών κτηρίων, σημειώνει στη «Ν» ότι το αδιάθετο απόθεμα σε κατοικίες (γίνεται λόγος για 100.000, ωστόσο πρόκειται μόνον για εκτίμηση, καθώς το νούμερο μπορεί τελικά να είναι μικρότερο) θα πουληθεί σχετικά σύντομα και αυτό θα έχει ως συνέπεια τη συγκράτηση ή και μείωση των τιμών, καθώς και τον εξορθολογισμό των ενοικίων. Εκτιμά, επίσης, ότι η αγορά θα συνεχίσει να κινείται κυρίως από τους ξένους αγοραστές και μόνον αν υπάρξει γενναία αύξηση των εισοδημάτων οι Έλληνες θα στραφούν και πάλι μαζικά στα ακίνητα. Όπως λέει, από την πλευρά των Ελλήνων θα γίνουν αγορές μόνον για την κάλυψη αναγκών.
Επισημαίνει, παράλληλα, ότι «θα πρέπει να υπάρξει αυτοσυγκράτηση» από τους επιχειρηματίες κατασκευαστές και τους μεσίτες, γιατί, καθώς δεν αναμένεται να αλλάξει δραματικά το εισόδημα των Ελλήνων, ελλοχεύει ο κίνδυνος να γίνουν ξανά οικοδομές που θα μείνουν στα αζήτητα.
Η κ. Ναταλί Λεονταράκη, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος της Engel & Volkers στην Ελλάδα, χαρακτήρισε την αναστολή του ΦΠΑ ως «τα καλύτερα νέα που έχει ακούσει η αγορά τα τελευταία χρόνια» και πρόσθεσε ότι τους τελευταίους μήνες δειλά δειλά έχουν αρχίσει να εμφανίζονται και Έλληνες αγοραστές. Σύμφωνα με την ίδια, όλο το προηγούμενο διάστημα η αγορά κινήθηκε κυρίως από τους ξένους, με τους Έλληνες να αποτελούν περίπου το 10% των ενδιαφερόμενων να αγοράσουν κατοικία.
«Φρένο» στις πωλήσεις παλαιότερων κατοικιών
Ο κ. Άγις Φικιώρης, αντιπρόεδρος του Συλλόγου Μεσιτών Αττικής, θεωρεί ότι η αξιολόγηση του μέτρου της αναστολής του ΦΠΑ στα νεόδμητα ακίνητα θα μπορεί να γίνει έπειτα από έναν χρόνο. Προσθέτει ότι σαφώς και ο κλάδος χαιρετίζει την εξέλιξη αυτή, η οποία θα έχει ως συνέπεια να διατεθούν τα κλειστά ακίνητα και στη συνέχεια να κατασκευαστούν νέα, συμπληρώνοντας ότι αρνητικά θα επηρεαστούν οι αγοραπωλησίες των παλαιότερων ακινήτων.
Τι δείχνουν οι αριθμοί
Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας του ΙΟΒΕ που παρουσιάστηκε τον περασμένο Ιούνιο, για κάθε ένα ευρώ που δαπανάται στον τομέα των κατασκευών προστίθεται 1,8 ευρώ στο ΑΕΠ της χώρας, εκ του οποίου 0,4 ευρώ καταλήγει στα ταμεία του κράτους. Αντίστοιχα, για κάθε 1 εκατ. αξίας που παράγουν οι κατασκευές, δημιουργούνται 44,5 θέσεις εργασίας στην οικονομία, εκ των οποίων οι 18 αφορούν άμεσα τον κλάδο των κατασκευών. Τα χρόνια της οικονομικής κρίσης υποχώρησαν ραγδαία οι ετήσιες επενδύσεις σε κατοικίες. Το 2017 διαμορφώθηκαν σε 1 δισ. ευρώ, έναντι 25,2 δισ. το 2007, ήτοι μείωση 95,1%. Με άλλα λόγια, σχεδόν το σύνολο της πτώσης των συνολικών επενδύσεων για κατασκευαστικά έργα (από 34,1 δισ. το 2007 σε 9,6 δισ. το 2017) οφείλεται στη συρρίκνωση των επενδύσεων σε κατοικίες. Στις λοιπές, πλην κατοικιών, επενδύσεις σε κατασκευές από ιδιώτες σημειώθηκε ηπιότερη πτώση από το υψηλό που κατέγραψαν το 2009.
Βάσει επίσης των στοιχείων του ΙΟΒΕ, οι επενδύσεις σε κατοικίες αντιστοιχούσαν το 2017 στο 0,6% του ΑΕΠ (μέσος όρος Ε.Ε.-28: 4,9%), έναντι 10,8% το 2007. Στους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας που έχουν το μεγαλύτερο όφελος σε όρους προστιθέμενης αξίας, λόγω της έμμεσης επίδρασης από τη δραστηριότητα των κατασκευών στην Ελλάδα, περιλαμβάνονται οι κλάδοι που τις προμηθεύουν με αγαθά και υπηρεσίες (μεταποίηση, εμπόριο, αρχιτεκτονικές υπηρεσίες, υπηρεσίες διαχείρισης ακινήτων, νομικές / συμβουλευτικές υπηρεσίες κ.ά.). Σε όρους απασχόλησης, οι περισσότερες θέσεις εργασίας λόγω της έμμεσης επίδρασης των κατασκευών καταγράφονται στο εμπόριο, στη μεταποίηση και στις υπηρεσίες. Όταν συνυπολογιστούν οι επιδράσεις από την ιδιωτική κατανάλωση (προκαλούμενες επιδράσεις), αλλά και η άμεση επίδραση από τη δραστηριότητα των κατασκευών, οι κλάδοι που ευνοούνται περισσότερο σε όρους προστιθέμενης αξίας είναι οι υπηρεσίες, η μεταποίηση και το εμπόριο.
