Από την έντυπη έκδοση
Της Σοφίας Εμμανουήλ
[email protected]
Αργή επαγγελματική εξέλιξη ή στασιμότητα έχουν «καθηλώσει» τις καριέρες χιλιάδων στελεχών στην Ελλάδα τα τελευταία 9-10 χρόνια, λόγω των παρενεργειών της οικονομικής κρίσης, ενώ πλέον έχουν να αντιμετωπίσουν προκλήσεις ανάλογα με τον κλάδο ή/τη λειτουργία της επιχείρησης, όπου απασχολούνται.
Πρακτικά, αυτό σημαίνει ακόμη και αποκλεισμό/«κλειστές πόρτες» για ώριμους επαγγελματίες σε ορισμένες εταιρείες τεχνολογίας, ενώ σε εταιρείες με πιο παραδοσιακές δομές, όπως κατασκευαστικές και ναυτιλιακές, μπορεί να υπάρχουν ευκαιρίες/«πόρτες», αν και σε ορισμένες περιπτώσεις θέλουν... κλειδί για ν’ ανοίξουν.
Από τα παραπάνω προκύπτουν εύλογα ερωτήματα τα οποία θα τεθούν στο 5ο Human Capital Summit της ICAP People Solutions με κεντρικό θέμα «Καριέρες: Πού κατευθύνονται και από ποιους;», όπου μεταξύ άλλων αναμένεται η παρουσίαση των αποτελεσμάτων έρευνας για την πορεία της καριέρας στελεχών που διανύουν τη δεύτερη και τρίτη δεκαετία του επαγγελματικού τους βίου. Τα αποτελέσματα της έρευνας επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι η ελληνική αγορά βρέθηκε απροετοίμαστη σε επίπεδο πολιτικών τόσο για την αποκατάσταση των ισορροπιών στην αγορά εργασίας όσο και για την ανακατεύθυνση των ανθρώπων σε ρόλους που να αξιοποιούν τις ικανότητες και τις γνώσεις τους, ανεξαρτήτως ηλικίας.
Στο πλαίσιο της έρευνας, ζητήθηκε από ανώτερα και ανώτατα στελέχη διοίκησης και ανθρώπινου δυναμικού εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά, να καταθέσουν τις εκτιμήσεις τους σχετικά με το τι μπορούν να προσφέρουν σήμερα στις επιχειρήσεις οι εργαζόμενοι ηλικίας άνω των 45 ετών. Εμπειρία και ορθή στρατηγική σκέψη ήταν οι επιλογές που συγκέντρωσαν το υψηλότερο σκορ, για να ακολουθήσει η ρεαλιστική εικόνα των δεδομένων της αγοράς καθώς και ο τομέας training και mentoring.
Οι νέες ιδέες και η αναπτυξιακή προσέγγιση ήταν οι επιλογές που συγκέντρωσαν το χαμηλότερο σκορ, για να ακολουθήσουν η προσαρμοστικότητα, η δεξιότητα της διαχείρισης της αλλαγής, η θέληση και η προσπάθεια για επαγγελματική επιτυχία αλλά και η δυναμική διαχείριση του πελάτη.
Αξιοποίηση εμπειρίας
Όταν οι συμμετέχοντες στην έρευνα ρωτήθηκαν πώς οι εργαζόμενοι που είναι σήμερα σε ηλικία 50-65 ετών αξιοποίησαν την επαγγελματική τους εμπειρία την περίοδο 2010-2018, πάνω από έξι στους δέκα (60,9%) είπαν ότι αξιοποίησαν την εμπειρία τους προς όφελος της επιχείρησης, ενώ σχεδόν τρεις στους δέκα (27,6%) είπαν ότι το έκαναν προς όφελος των ιδίων. Κι εδώ έχει σημασία να αναφερθεί ότι σχεδόν επτά στους δέκα που έδωσαν τις παραπάνω απαντήσεις είναι ηλικίας 35 έως 54 ετών (39,2% ηλικίας 45 έως 54 ετών και 29,1% ηλικίας 35 έως 44 ετών). Σύμφωνα με τις απαντήσεις των συμμετεχόντων, υπάρχει κι ένα 6,9% που είπε ότι οι σημερινοί πενηντάρηδες και εξηντάρηδες αξιοποίησαν την επαγγελματική τους εμπειρία στην κρίση προς όφελος της αγοράς κι ένα ποσοστό 4,6% είπε ότι το έκαναν προς όφελος της κοινωνίας.
Διαφοροποιήσεις ανά κλάδο
Εν όψει του 5th Human Capital Summit της ICAP People Solutions, το οποίο θα πραγματοποιηθεί σε λίγες ημέρες, στις 6 Ιουνίου, στο Divani Caravel Hotel, με την υποστήριξη της «Ναυτεμπορικής» και του naftemporiki.gr, ο Σεραφείμ Καραΐσκος, διευθυντής στο Τμήμα Εξεύρεσης και Επιλογής Στελεχών της ICAP People Solutions, απαντά στο ερώτημα: ποια μπορεί να είναι η μελλοντική πορεία των επαγγελματιών που σήμερα διανύουν τη δεύτερη ή τρίτη δεκαετία της καριέρας τους, έπειτα από μια πολυετή περίοδο στασιμότητας;
Μιλώντας στη «N», εξηγεί ότι «μπορεί στο σύνολο της αγοράς η εικόνα να είναι ότι οι έμπειροι και, άρα, ηλικιακά μεγαλύτεροι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν περιορισμένες επιλογές, αλλά η αλήθεια είναι ότι, αυτή τη στιγμή, υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις».
Αναλύοντας το θέμα σε επίπεδο ενδεικτικών κλάδων, σημειώνει ότι στον κλάδο της τεχνολογίας η εμπειρία επιβεβαιώνει ότι οι επιλογές πράγματι περιορίζονται, κάτι που φαίνεται λογικό, καθώς η τεχνολογία προχωράει με ταχείς ρυθμούς και αποδεδειγμένα οι νέοι επαγγελματίες είναι πιο εξοικειωμένοι με αυτήν και μπορούν πολύ πιο γρήγορα να μάθουν τις τάσεις. Διερευνώντας εάν ισχύει το ίδιο και για τον κλάδο των κατασκευών, της ναυτιλίας, της εκπαίδευσης, της βιομηχανικής παραγωγής ή του αυτοκινήτου, σημειώνει ότι εκεί που οι δομές είναι πιο παραδοσιακές, οι εργαζόμενοι που έχουν πολυετή εμπειρία εξακολουθούν να κρατούν θέσεις ευθύνης και να γίνονται αποδεκτοί από το σύνολο του κλάδου τους, όχι μόνο από συγκεκριμένες εταιρείες.
«Με την ανάκαμψή τους, αυτοί οι κλάδοι λογικά θα αναβαθμίσουν τους ώριμους και έμπειρους επαγγελματίες και θα απορροφήσουν και πολλούς από αυτούς που τώρα βρίσκονται εκτός αγοράς ή και εκτός χώρας, στην Κύπρο ή και σε αραβικές χώρες», προσθέτει χαρακτηριστικά ο κ. Καραΐσκος.
Σε επίπεδο λειτουργιών, τα δεδομένα διαφοροποιούνται ανά εταιρεία κι αυτό που μεταφέρει ο κ. Καραΐσκος είναι ότι όπου εμπλέκεται η τεχνολογία (παραγωγή, logistics, προώθηση, marketing) και, άρα, διαταράσσει με δραστικές αλλαγές (disruption) το παραδοσιακό μοντέλο λειτουργίας, το προβάδισμα δίνεται σε επαγγελματίες που διαθέτουν τέτοιες ικανότητες, συνήθως νέους σε ηλικία. Από την άλλη, ανώτερες και ανώτατες διοικητικές θέσεις σε μια εταιρεία, όπως διοίκηση πωλήσεων, παραγωγής, χρηματοοικονομικών, ανθρωπίνου δυναμικού μεγάλης κλίμακας ή μέλη Διοικητικών Συμβουλίων απαιτούν εξειδίκευση, εμπειρία και διαχρονικές σχέσεις με το εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον. Το ίδιο συμβαίνει και με αντικείμενα όπως η συμβουλευτική ή η νομική επιστήμη.
Σε κάθε περίπτωση, όπως μας εξηγεί ο κ. Καραΐσκος, σε επίπεδο ανώτερης διοίκησης, η ικανότητα ενός μάνατζερ να αντιλαμβάνεται την επίδραση αυτών των αλλαγών και να προετοιμάζεται για αυτές είναι κρίσιμης σημασίας. Το να συμμετέχει στη νέα πραγματικότητα, χρησιμοποιώντας, για παράδειγμα, τεχνολογικά σύγχρονα εργαλεία για την ενημέρωσή του, είναι απαραίτητο για την ολοκληρωμένη πληροφόρησή του και την επακόλουθη σωστή λήψη αποφάσεων.
Με την ίδια λογική, η εμπειρία δείχνει ότι το να αξιοποιεί κάποιος το ψηφιακό κανάλι αντί να επαφίεται στις -περισσότερο οικείες- παραδοσιακές μορφές marketing δείχνει ότι αντιλαμβάνεται τις τάσεις και το πού πάει η αγορά την επόμενη μέρα, κι αυτό είναι απαραίτητο ανεξάρτητα από την ηλικία του.
Νέες ικανότητες
Συμπερασματικά, στους παραδοσιακούς κλάδους όπου η εξέλιξη της τεχνολογίας δεν έχει προχωρήσει τόσο πολύ, αν αυξηθεί η δραστηριότητα οι επαγγελματίες θα εξελιχθούν και θα αναπτυχθούν, ενώ σε κλάδους που υφίστανται δραστικές αλλαγές από την τεχνολογία, όχι μόνο της πληροφορικής ή των τηλεπικοινωνιών, αλλά και των τραπεζών, με τις τράπεζες χρηματοοικονομικής τεχνολογίας (Fintech), ή, σε κάποια χρόνια, και του αυτοκινήτου, με την έλευση των αυτοκινούμενων οχημάτων, οι επαγγελματίες θα χρειαστεί να αναπτύξουν νέες ικανότητες και να καλλιεργήσουν μια νέα αντίληψη της αγοράς προκειμένου να προχωρήσουν επαγγελματικά.
Ο κ. Καραΐσκος προσθέτει εν κατακλείδι: «Η επανεκπαίδευση (reskilling) θα πρέπει να είναι η πρώτη επιλογή, εφόσον, βέβαια, αυτό είναι εφικτό, γιατί το βασικό, αν όχι το μόνο, εμπόδιο στην ανάπτυξη των ώριμων επαγγελματιών σήμερα είναι η περιορισμένη κατανόηση για τα θέματα που σχετίζονται με την τεχνολογία και την αλλαγή.
Κι αυτό γιατί, σε ό,τι αφορά τις αξίες της ευσυνειδησίας, της εργατικότητας, της αφοσίωσης, οι ώριμοι επαγγελματίες ξεχωρίζουν μακράν, ενώ οι δεξιότητές τους (soft skills) στη διαχείριση ανθρώπων, κρίσιμων καταστάσεων, πελατών κ.ά. είναι πολύ ανεπτυγμένες μετά από χρόνια εκτεταμένης εμπειρίας και, συνήθως, επαγγελματικής εκπαίδευσης που, συχνά, οι εργοδότες παρείχαν».
