Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Στην κορυφή της κυβερνητικής ατζέντας μπαίνει το θέμα της ανακοίνωσης πρόσθετων οικονομικών παροχών αμέσως μετά το Πάσχα. Λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση του υπερπλεονάσματος από την Ελληνική Στατιστική Αρχή -το οποίο έφτασε τελικώς στο 1,45 δισ. ευρώ πολύ πάνω από το ποσό των 889 εκατ. ευρώ που είχε προβλεφθεί- ο υπουργός Οικονομικών συναντήθηκε με τον πρωθυπουργό στο Μέγαρο Μαξίμου.
Η οριστικοποίηση της ελληνικής πρότασης αξιοποίησης του «δημοσιονομικού χώρου» αποτελεί προτεραιότητα, καθώς αμέσως μετά το Πάσχα τα ακριβή μέτρα θα πρέπει να παρουσιαστούν στους θεσμούς και να ποσοτικοποιηθούν προκειμένου να προχωρήσει και η αναθεώρηση των στόχων που θα αναγραφούν στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής στρατηγικής. Το τελευταίο θα πρέπει να κατατεθεί στη Βουλή μέσα στον Μάιο και σε κάθε περίπτωση πριν από τις ευρωεκλογές.
Με βάση τον μέχρι τώρα σχεδιασμό, τα μέτρα θα ταξινομηθούν σε δύο ομάδες:
1. Στα μέτρα μόνιμου χαρακτήρα τα οποία θα ενεργοποιηθούν αμέσως μετά το Πάσχα, αλλά θα εφαρμοστούν και τα επόμενα χρόνια. Μεταξύ των προτάσεων που έχουν κατατεθεί σε αυτό το πλαίσιο, είναι η μείωση των συντελεστών ΦΠΑ (από το επίπεδο του 24% και του 13% που είναι σήμερα), η μετάταξη προϊόντων και υπηρεσιών από τον υψηλό συντελεστή στον χαμηλό συντελεστή (σ.σ.: σε αυτό το πεδίο κυριαρχεί η υπηρεσία της εστίασης αλλά και βασικών αγαθών πρώτης ανάγκης τα οποία μεταφέρθηκαν στον υψηλό συντελεστή το 2016), η μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα, αλλά και η επίσπευση της μείωσης του κατώτατου συντελεστή της φορολογικής κλίμακας από το 22% που είναι σήμερα (σ.σ.: η μείωση του κατώτατου συντελεστή είναι ψηφισμένη να ισχύσει από το 2020 ως αντίμετρο για τη μείωση της έκπτωσης φόρου).
Στη χθεσινή συνάντηση του υπουργού Οικονομικών με τον πρωθυπουργό, συζητήθηκε και η επαναφορά της έκπτωσης φόρου για όσους πληρώνουν εμπρόθεσμα τις βεβαιωμένες οφειλές τους στην εφορία. Το συγκεκριμένο μέτρο ίσχυσε μέχρι και το 2015 και προέβλεπε έκπτωση 2% για τους συνεπείς. Το συγκεκριμένο μέτρο αναμένεται να προχωρήσει προκειμένου να περιοριστεί και η κριτική που ασκείται στην κυβέρνηση για την «πριμοδότηση» όσων συσσωρεύουν ληξιπρόθεσμες οφειλές είτε μέσω των επιδοτήσεων (σ.σ.: όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με το θέμα των «κόκκινων» δανείων) είτε μέσω των ρυθμίσεων ληξιπρόθεσμων οφειλών.
2. Στα μέτρα εφάπαξ χαρακτήρα. Είναι παρεμβάσεις που θα επηρεάσουν τον προϋπολογισμό του 2019 όχι όμως και τους επόμενους προϋπολογισμούς. Στον κατάλογο των μέτρων με εφάπαξ χαρακτήρα περιλαμβάνεται η καταβολή ενός 15νθημέρου στους μισθωτούς του Δημοσίου και στους συνταξιούχους (ως καθυστερημένο δώρο Πάσχα).
Επίσης, έχει συζητηθεί η καταβολή των αναδρομικών στους συνταξιούχους για την περίοδο από τον Ιούνιο του 2015 (οπότε και κρίθηκαν ως αντισυνταγματικές από το ΣτΕ σειρά μειώσεων που έγιναν στους συνταξιούχους) μέχρι και τον Μάιο του 2016.
Αυτή η «παροχή» θα έχει διπλό όφελος για το οικονομικό επιτελείο, καθώς θα εμφανιστεί να προχωρεί σε μια άμεση εισοδηματική ενίσχυση εκατοντάδων χιλιάδων συνταξιούχων και ταυτόχρονα να κλείνει μια μεγάλη δημοσιονομική εκκρεμότητα (αν και οι συνταξιούχοι διεκδικούν αναδρομικά δώρα και περικοπές όχι μέχρι τον Μάιο του 2016, οπότε και ενεργοποιήθηκε ο νόμος Κατρούγκαλου, αλλά μέχρι τον Ιανουάριο του 2019, που πρακτικά άλλαξε ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων).
Η οριστικοποίηση των ευνοϊκών μέτρων που θέλει να ανακοινώσει η κυβέρνηση αμέσως μετά το Πάσχα προϋποθέτει ότι τα στοιχεία κοστολόγησης θα παρουσιαστούν και θα συμφωνηθούν με τους θεσμούς. Έτσι, το θέμα αναμένεται να απασχολήσει τις πρώτες συναντήσεις που θα γίνουν στην Αθήνα με τους επικεφαλής των κλιμακίων.
Η άφιξή τους αναμένεται στις 6 Μαΐου λίγες ημέρες μετά τη συνεδρίαση του Euro Working Group.
Οι δύο ομάδες των μέτρων
Μέτρα μόνιμου χαρακτήρα
- Μείωση των συντελεστών ΦΠΑ από το επίπεδο του 24% (πιθανόν 22%) και 13% (πιθανόν 12%) που είναι σήμερα
- Μετάταξη κάποιων υπηρεσιών και αγαθών από το υψηλό συντελεστή στον χαμηλό συντελεστή
- Μείωση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στα καύσιμα
- Επίσπευση της μείωσης του κατώτατου συντελεστή της φορολογικής κλίμακας
Μέτρα με εφάπαξ χαρακτήρα
- Καταβολή ενός 15θημέρου σε Δημόσιο, συνταξιούχους
- Καταβολή αναδρομικών στους συνταξιούχους για την περίοδο από τον Ιούνιο του 2015 έως τον Μάιο του 2016
«Δομικό πρόβλημα» τα υπερπλεονάσματα
Όπως έλεγε χθες αρμόδια κυβερνητική πηγή, το γεγονός ότι επί τέσσερα χρόνια παράγονται υπερπλεονάσματα πέραν των προβλέψεων έχει εξελιχθεί σε δομικό πρόβλημα για την ελληνική οικονομία.
Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι επιβάλλονται περισσότερα μέτρα απ’ όσα χρειάζονται και στο τέλος του έτους η κυβέρνηση καταφεύγει στις λύσεις των έκτακτων κοινωνικών μερισμάτων για να εξισορροπήσει την κατάσταση. Όμως, τα μέτρα με εφάπαξ χαρακτήρα δεν έχουν την ίδια απόδοση για την ελληνική οικονομία όπως οι μόνιμες παρεμβάσεις, καθώς δεν επιτρέπουν στις οικονομικές δυνάμεις της χώρας να κάνουν σωστό σχεδιασμό.
Βήματα στην κατεύθυνση αντιμετώπισης αυτού του δομικού προβλήματος έγιναν στο τέλος του 2018, καθώς ο προϋπολογισμός του 2019 σχεδιάστηκε με μόνιμες παρεμβάσεις, όπως το επίδομα ενοικίου, η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για τους αυτοαπασχολούμενους, η μείωση του ΕΝΦΙΑ και η επιδότηση των επιχειρήσεων για την πρόσληψη νέων εργαζόμενων.
Ωστόσο, μετά την εμφάνιση της υπεραπόδοσης στον προϋπολογισμό του 2018, η ελληνική κυβέρνηση θα υποστηρίξει ότι και το 2019, αν δεν ληφθούν επιπλέον μέτρα «εδώ και τώρα», θα κλείσει και πάλι με πολύ μεγάλο υπερπλεόνασμα το οποίο δεν έχει καταγραφεί στον προϋπολογισμό (σ.σ.: ο φετινός προϋπολογισμός προβλέπει ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα διαμορφωθεί στο 3,6%, δηλαδή περίπου 200 εκατ. ευρώ πάνω από τον συμφωνημένο στόχο).
Με αυτή τη λογική, το οικονομικό επιτελείο θέλει να ενεργοποιήσει αμέσως μετά το Πάσχα παρεμβάσεις με δημοσιονομικό κόστος της τάξεως των 800-900 εκατ. ευρώ τουλάχιστον. Με αυτό το ποσό, εκτιμάται ότι θα δοθεί πρόσθετη αναπτυξιακή ώθηση, χωρίς όμως να θιγεί ο βασικός δημοσιονομικός στόχος για παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ.
«Ελαφρύνσεις που θα δώσουν μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη»
«Η έξοδος από το μνημόνιο έχει προσδώσει νέα δυναμική στην ελληνική οικονομία και μας δίνει πλέον τη δυνατότητα να εμβαθύνουμε τη νέα οικονομική πολιτική που εγκαινιάσαμε τον Σεπτέμβριο του 2018». Αυτό δήλωσε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας μετά τη σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου με τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, αλλά και τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Γιώργο Χουλιαράκη. Ο κ. Τσίπρας έκανε λόγο για σχεδιασμό τετραετίας, παραπέμποντας ουσιαστικά στον προγραμματισμό αξιοποίησης των πρωτογενών πλεονασμάτων για όλη την περίοδο μέχρι και το 2023: «Μπορούμε τώρα να καταστρώσουμε ένα συνολικό σχέδιο προσανατολισμένο όχι στην τρέχουσα συγκυρία, αλλά στην επόμενη τετραετία, με στόχο μόνιμες ελαφρύνσεις που θα δώσουν μεγάλη ώθηση στην ανάπτυξη και θα ενισχύσουν περαιτέρω τον ενάρετο κύκλο στον οποίο έχει μπει η οικονομία χάρη στις θυσίες του ελληνικού λαού».
Μέχρι το 2023
Πρακτικά ο πρωθυπουργός προαναγγέλλει την εξειδίκευση αμέσως μετά το Πάσχα του τρόπου διάθεσης των πρωτογενών υπερπλεονασμάτων όχι μόνο για το 2019 αλλά και για όλη την περίοδο μέχρι το 2023. Το συγκεκριμένο έτος έχει την εξής ιδιαιτερότητα: είναι η πρώτη χρονιά που δεν χρειάζεται να παραχθεί πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει αυτομάτως εκτίναξη του υπερπλεονάσματος. Θεωρητικά, το πρόγραμμα παροχών της κυβέρνησης, αν επεκταθεί χρονικά μέχρι το 2023, μπορεί να έχει προϋπολογισμό ακόμη και άνω των 6 δισ. ευρώ.
Σε σχετική ενημέρωση από το Μέγαρο Μαξίμου αναφέρεται ότι η τελική εκτίμηση για τον διαθέσιμο δημοσιονομικό χώρο αλλά και οι οριστικές αποφάσεις για τα μόνιμα μέτρα που πρόκειται να εφαρμοστούν άμεσα (θα αφορούν και το 2019) θα ληφθούν σε νέα σύσκεψη που θα πραγματοποιηθεί μετά την επιστροφή του πρωθυπουργού από το Πεκίνο.
