Από την έντυπη έκδοση
Τον διαχωρισμό της διαχείρισης δικτύων διανομής φυσικού αερίου από τις δραστηριότητες παραγωγής, προμήθειας και εμπορίας φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας θεσπίζει το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Έρευνα, εκμετάλλευση και διαχείριση του γεωθερμικού δυναμικού της χώρας, σύσταση Ελληνικής Αρχής Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, ιδιοκτησιακός διαχωρισμός δικτύων διανομής φυσικού αερίου και άλλες διατάξεις», το οποίο θα κατατεθεί αύριο στη Βουλή. Παράλληλα, το νομοσχέδιο προβλέπει τον τρόπο διάσπασης της ΔΕΠΑ σε ΔΕΠΑ Εμπορίας και ΔΕΠΑ Υποδομών, στο πλαίσιο ιδιωτικοποίησης της επιχείρησης.
Για τον διαχωρισμό των δραστηριοτήτων διανομής φυσικού αερίου και εμπορίας ενεργειακών προϊόντων, η ίδια εταιρική οντότητα δεν θα μπορεί να ελέγχει μια επιχείρηση παραγωγής ή προμήθειας φυσικού αερίου ή και ηλεκτρικής ενέργειας ή εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας και, ταυτοχρόνως, να ασκεί έλεγχο ή δικαιώματα σε διαχειριστή δικτύου διανομής.
Αντίστροφα, όποιος ελέγχει δίκτυο διανομής ή διαχειριστή δικτύου διανομής δεν μπορεί να ασκεί έλεγχο ή δικαιώματα σε επιχείρηση που εκτελεί στην Ελλάδα οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας ή εμπορίας (είτε φυσικού αερίου είτε ηλεκτρικής ενέργειας).
Ωστόσο, μια επιχείρηση παραγωγής ή προμήθειας ή εμπορίας στην Ελλάδα θα μπορεί να έχει μειοψηφική συμμετοχή σε διαχειριστή δικτύου διανομής φυσικού αερίου.
Από την άλλη πλευρά, η «διχοτόμηση» της ΔΕΠΑ θα γίνει με τη διάσπαση του κλάδου υποδομών και την εισφορά του σε μία νέα εταιρεία με την επωνυμία ΔΕΠΑ Υποδομών, καθώς και τη μετεξέλιξη της υφιστάμενης εταιρείας σε ΔΕΠΑ Εμπορίας (καθώς σε αυτήν θα παραμείνουν οι εμπορικές δραστηριότητες της ΔΕΠΑ). Όπως είναι ήδη γνωστό, στην περίπτωση της ΔΕΠΑ Εμπορίας θα πωληθεί στη συνέχεια το 50% συν μία μετοχή, μέσω διαγωνισμού που θα διενεργήσει το ΤΑΙΠΕΔ. Αντίθετα σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, θα υπάρχει ρητή μνεία πως το ποσοστό του ελληνικού Δημοσίου στη ΔΕΠΑ Υποδομών δεν μπορεί να μειωθεί κάτω από 51%.
Η ΔΕΠΑ Υποδομών θα απορροφήσει τις θυγατρικές διαχείρισης δικτύων στις οποίες η ΔΕΠΑ διατηρεί το 100% των μετοχών (δηλαδή της ΕΔΑ Αττικής και της ΔΕΔΑ), ενώ σε αυτήν θα διαβιβασθεί και το 51% που κατέχει στην ΕΔΑ Θεσσαλονίκης-Θεσσαλίας. Επίσης, σε αυτήν θα υπαχθούν τα διεθνή έργα στα οποία συμμετέχει η ΔΕΠΑ και τα οποία βρίσκονται είτε υπό υλοποίηση είτε σε στάδιο σχεδίασης (IGB, EastMed, IGI). Ωστόσο, σε ένα τρίμηνο από την ολοκλήρωση της διάσπασης θα πρέπει να ιδρύσει νέα εταιρεία, 100% θυγατρική της, στην οποία θα εισφερθούν οι συμμετοχές στα διακρατικά projects.Από την άλλη πλευρά, η ΔΕΠΑ Εμπορίας θα απορροφήσει το 100% ΕΠΑ Αττικής, δραστηριοποιούμενη έτσι και στην εισαγωγή, προμήθεια και εμπορία ηλεκτρικής ενέργειας. Όπως είναι φυσικό, στην εταιρεία θα παραμείνουν τα μακροχρόνια συμβόλαια προμήθειας της υφιστάμενης ΔΕΠΑ για την εισαγωγή φυσικού αερίου στη χώρα, καθώς και η προμήθεια τελικών πελατών με καύσιμο. Επίσης, θα διατηρήσει τη δραστηριοποίηση στην αεριοκίνηση και τη χρήση του εμπορικού σήματος «FISIKON».
Όσον αφορά τον επιμερισμό του προσωπικού της υφιστάμενης εταιρείας και των θυγατρικών, στη ΔΕΠΑ Υποδομών θα «περάσουν» οι εργαζόμενοι της ΕΔΑ Αττικής και της ΔΕΔΑ καθώς και το προσωπικό της υφιστάμενης εταιρείας το οποίο ασχολείται με τα δίκτυα, έπειτα από σχετική απόφαση του Δ.Σ. της ΔΕΠΑ. Για το προσωπικό θα συνεχίσουν να ισχύουν οι όροι των ατομικών συμβάσεων εργασίας ή των επιχειρησιακών συλλογικών σύμβασης εργασίας, μέχρι νεότερη τροποποίησή τους, η οποία θα ρυθμίζει ενιαία τα ζητήματα του προσωπικού της ΔΕΠΑ Υποδομών. Υπενθυμίζεται, πάντως, ότι πρόθεση του ΥΠΕΝ είναι να προσληφθούν με συμβάσεις αορίστου χρόνου οι εργολαβικοί εργαζόμενοι που καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες στην υφιστάμενη επιχείρηση και τις θυγατρικές της. Από την άλλη πλευρά, το προσωπικό της ΔΕΠΑ Εμπορίας δεν θα μπορεί να απολυθεί για τρία έτη μετά την ολοκλήρωση της διάσπασης.
Πιο αυστηρό το πλαίσιο για τα αυθαίρετα
Με άμεση κατεδάφιση απειλούνται τα αυθαίρετα τα οποία δεν θα υπαχθούν στον ισχύ- οντα νόμο περί αυθαιρέτων (ν. 4495/2017) που λήγει στις 9/11/2019. Με ρύθμιση που περιλαμβάνεται στο νέο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος, δίδεται παράταση στους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που επιθυμούν να προβούν οικειοθελώς σε κατεδάφιση των αυθαιρέτων κτισμάτων τους έως τη λήξη της προθεσμίας για υπαγωγή στις διατάξεις του ν. 4495/2017.
Με τη λήξη του νόμου για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων, όποια αυθαίρετα κτίσματα ή κατασκευές εντοπίζονται από τους ελεγκτές θα κατεδαφίζονται άμεσα (είτε την ώρα που κατασκευάζονται, είτε έχουν ολοκληρωθεί).
Στο ίδιο νομοσχέδιο επιλύονται δυσχέρειες που είχαν δημιουργηθεί κατά την εκτέλεση πράξεων κατεδάφισης και καθίσταται πιο αποτελεσματικό το έργο των αρμόδιων υπηρεσιών. Ειδικότερα, διευκολύνεται η διαδικασία κατεδάφισης, καθώς συχνά παρατηρούνταν διαφοροποιήσεις στις κατασκευές που έχουν περιληφθεί στις αποφάσεις κατεδάφισης και υποχρέωναν τη διοίκηση σε αναστολή της κατεδάφισης λόγω ανάγκης επικαιροποίησης του πρωτοκόλλου.
Με άλλη ρύθμιση προβλέπειται η απαλλαγή των πολιτών από τέλη για τα απαιτούμενα κτηματολογικά έγγραφα σχετικά με τις μεταβολές επί δικαιωμάτων που έχουν ήδη καταχωρηθεί με τις αρχικές δηλώσεις, καθώς και για διόρθωση σφαλμάτων που αφορούν σε γεωμετρικά στοιχεία των εγγραφών κατά τη διενέργεια της κτηματογράφησης. Επιπλέον εισάγεται νέα απλοποιημένη διαδικασία εξέτασης των αιτήσεων διόρθωσης, ειδικά για υπό κτηματογράφηση περιοχές όπου διενεργείται στάδιο προανάρτησης προσωρινών κτηματολογικών πινάκων. Ακόμη, εισάγεται ρύθμιση για την υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου αυθαίρετων κατασκευών που βρίσκονται μεταξύ της οριογραμμής και της οικοδομικής γραμμής. Περαιτέρω, εισάγεται ρύθμιση για την προσωρινή οριοθέτηση ρεμάτων που δεν έχουν οριοθετηθεί ή στα οποία ελλείπουν οι προσωρινές οριογραμμές.
Αναβάθμιση του ΙΓΜΕ σε ΕΑΓΜΕ
Σε Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ) μετεξελίσσεται το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ), το οποίο καταργείται, σύμφωνα με το ενημερωτικό σημείωμα του σχετικού σχεδίου νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ).
Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΑΓΜΕ αναλαμβάνει, για λογαριασμό του κράτους, ρυθμιστικό και εποπτικό ρόλο σε ζητήματα γεωλογικών κινδύνων από πλημμύρες, κατολισθήσεις κ.ά., προστασίας του περιβάλλοντος μέσω π.χ. ελέγχων ποιότητας υπεδάφους και υπόγειων υδάτων και στον έλεγχο των επιτρεπόμενων δραστηριοτήτων στο υπέδαφος της Ελλάδας. Ενδεικτικά, νέες αρμοδιότητες που απονέμονται στην Αρχή είναι ο έλεγχος γεωθερμικών πεδίων όχι μόνο στην έρευνα, αλλά και κατά τη λειτουργία τους, η αποτύπωση σταδιακά όλων των υδρευτικών γεωτρήσεων της χώρας, ο έλεγχος μεταλλείων και λατομείων, τον οποίο θα παρέχει δωρεάν προς το ΥΠΕΝ που είναι η αδειοδοτούσα αρχή κ.ά. Η νέα αρχή αναλαμβάνει ακόμη την αρμοδιότητα όχι μόνο για αποτύπωση, αλλά και για ανάπτυξη της γεωπληροφορίας του κράτους σε ορυκτά και μέταλλα.
Στη νέα Αρχή συστήνεται η νέα Διεύθυνση Διαχείρισης Φυσικών και Τεχνολογικών Κινδύνων, η οποία έχει ως σκοπό την έρευνα και την καταγραφή γεωλογικών κινδύνων σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και τις αρμόδιες αρχές. Η Διεύθυνση αυτή αποτελείται από τα Τμήματα Διαχείρισης, Πρόληψης και Αντιμετώπισης Φυσικών Κινδύνων. Επίσης αναλαμβάνει την αξιοποίηση του δημόσιου πλούτου που ανήκε στο ΙΓΜΕ και τη δημιουργία ειδικού ερευνητικού λογαριασμού για τη χρηματοδότηση της έρευνας και των σχετικών έργων δημόσιας ωφέλειας. Η νέα Αρχή θα έχει έξι Διευθύνσεις έναντι των είκοσι Διευθύνσεων του ΙΓΜΕ και προβλέπονται ακόμη οριζόντιες μορφές ευέλικτης οργάνωσης με σύσταση ομάδων έργων με παράλληλα καθήκοντα.
Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι εργαζόμενοι του ΙΓΜΕ διασφαλίζονται πλήρως με διατήρηση των θέσεων εργασίας τους με την ίδια έννομη σχέση και την ένταξή τους σε τακτικές οργανικές θέσεις της νέας αρχής.
Ταχύτερα η αξιοποίηση των γεωθερμικών πεδίων
Την απλούστευση των διαδικασιών έκδοσης αδειών για την αξιοποίηση των γεωθερμικών πεδίων προβλέπει το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ, δίνοντας παράλληλα έμφαση στην ανάπτυξη των πεδίων με θερμοκρασία έως 90 βαθμών Κελσίου. Αυτά τα γεωθερμικά πεδία μπορούν να καλύψουν μια σειρά από ενεργειακές ανάγκες (π.χ. θέρμανση ιχθυοκαλλιεργειών, θέρμανση θερμοκηπιακών καλλιεργειών, ξήρανση αγροτικών προϊόντων, θέρμανση και ψύξη κατοικιών, αφαλάτωση νερού, θέρμανση κολυμβητηρίων, λειτουργία λουτροθεραπευτικών εγκαταστάσεων) και να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην ενεργειακή αυτονομία των περιοχών.
Με το νομοσχέδιο γίνεται πιο απλή η κατηγοριοποίηση των γεωθερμικών πεδίων. Συγκεκριμένα, τα γεωθερμικά πεδία θα διακρίνονται σε τοπικού (θερμοκρασία ρευστού 30-90°C) και εθνικού ενδιαφέροντος (θερμοκρασία ρευστού άνω των 90°C). Επιπρόσθετα, οι ευρύτεροι χώροι μέσα στους οποίους υπάρχουν ενδείξεις παρουσίας γεωθερμικού δυναμικού και δεν έχουν ακόμη χαρακτηριστεί με ΦΕΚ ονομάζονται περιοχές γεωθερμικού ενδιαφέροντος. Παράλληλα, αυξάνεται η ελάχιστη θερμοκρασία καθορισμού γεωθερμικού δυναμικού κατά 5°C, δηλαδή από τους 25°C αναπροσαρμόζεται στους 30°C, παρέχοντας τη δυνατότητα αξιοποίησης αρκετών αγροτικών γεωτρήσεων για άρδευση. Επιπλέον, θεσμοθετείται η σύσταση Επιτροπών Αντιμετώπισης Προβλημάτων, με σκοπό την εξέταση σχετικών προκλήσεων.
Στα εθνικού ενδιαφέροντος γεωθερμικά πεδία (θερμοκρασία ρευστού άνω των 90°C), η αρμοδιότητα προκήρυξης διαγωνισμού και σύναψης σύμβασης μίσθωσης ανήκει στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Στον αντίποδα, ως φορέας διαχείρισης των τοπικών γεωθερμικών πεδίων (θερμοκρασία ρευστού 30-90°C) ορίζεται η οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση, αναλαμβάνοντας ρυθμιστικό και συντονιστικό ρόλο σε ό,τι αφορά τη διενέργεια της διαγωνιστικής διαδικασίας για την παραχώρηση δικαιώματος μίσθωσης στους ενδιαφερόμενους. Στα τοπικού ενδιαφέροντος πεδία, η διαδικασία διαγωνισμού προκαλείται πλέον με αίτηση του ενδιαφερομένου και η Αποκεντρωμένη Διοίκηση προχωρεί σε δημόσια πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, διάρκειας 30 ημερών, από την ημέρα που εκδηλώνεται ενδιαφέρον.
Με το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο, ειδικά για τις περιοχές γεωθερμικού ενδιαφέροντος, περνούσαν αρκετά χρόνια μέχρι τον χαρακτηρισμό του πεδίου. Το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) έκανε τις απαιτούμενες έρευνες με σκοπό την αναγνώριση της περιοχής ως γεωθερμικό πεδίο με ΦΕΚ και έπειτα ήταν στη διακριτική ευχέρεια της Αποκεντρωμένης Διοίκησης εάν και πότε θα διενεργούσε διαγωνισμούς.
Το πλαίσιο διαχείρισης
Την ίδια στιγμή, με το νέο θεσμικό πλαίσιο, δίνεται έμφαση στη διαχείριση των γεωθερμικών πεδίων, που πλέον ορίζεται ως το σύνολο των δραστηριοτήτων που ρυθμίζουν την εκμετάλλευση του γεωθερμικού ρευστού από τα υπόγεια γεωθερμικά συστήματα, με σκοπό τη βιώσιμη, ορθολογική και ολοκληρωμένη αξιοποίησή του και αναφέρεται στο σύνολο του πεδίου. Επίσης, θεσπίζονται ανταποδοτικά οφέλη, από τα μισθώματα, για τις τοπικές κοινωνίες στις οποίες αναπτύσσεται η γεωθερμία. Ποσοστό 10% του ποσού των ετήσιων αναλογικών μισθωμάτων θα διατίθεται στους δήμους. Την παρακολούθηση και τον έλεγχο σε επιστημονικό επίπεδο σε όλα τα γεωθερμικά πεδία της χώρας αναλαμβάνει η νεοσύστατη Ελληνική Αρχή Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΕΑΓΜΕ). Οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις πέραν της ΕΑΓΜΕ, μπορούν να επιλέξουν επιστημονικούς συμβούλους από οποιοδήποτε επιστημονικό, ερευνητικό ή ακαδημαϊκό φορέα, ΝΠΔΔ ή ΝΠΙΔ, είτε ακόμη και μεμονωμένους επιστήμονες προκειμένου να τις βοηθηθούν στο έργο τους. Επιπλέον, συντάσσεται Εθνικό Μητρώο Σημείων Αξιοποίησης Γεωθερμίας και συνοδή διαδικτυακή πύλη στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Στο Μητρώο αυτό θα καταγραφεί το σύνολο των γεωτρήσεων και των εγκαταστάσεων άντλησης και επανεισαγωγής, οι οποίες έχουν κατασκευαστεί με σκοπό την αξιοποίηση γεωθερμικού δυναμικού στη χώρα. Τέλος, συντάσσεται Εθνικό Μητρώο Καταγραφής και Παρακολούθησης Γεωθερμικών Σημείων και συνοδός διαδικτυακή πύλη στην ΕΑΓΜΕ. Στο μητρώο αυτό θα καταγραφεί το σύνολο των θερμών πηγών της χώρας, καθώς και των σταθμών παρακολούθησης των γεωθερμικών πεδίων.Σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, η αξιοποίηση της γεωθερμίας μπορεί να συμβάλει σημαντικά και ποικιλοτρόπως στην οικονομική ανάπτυξη ευρύτερων περιοχών και στη δημιουργία πυρήνων οικονομικής δραστηριότητας. Έως σήμερα, σε 30 περιοχές σε όλη τη χώρα έχουν εντοπιστεί γεωθερμικά πεδία, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν για άμεσες χρήσεις, σε διάφορους παραγωγικούς τομείς. Ωστόσο, σήμερα αξιοποιείται μόνο ένα μικρό μέρος του διαθέσιμου δυναμικού, κυρίως για ιαματικό τουρισμό, εξαιτίας των εμποδίων που θέτει το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο.
