Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Την εισαγωγή προαιρετικών πανευρωπαϊκών ατομικών συνταξιοδοτικών προϊόντων (ΠΕΣΠ), τα οποία θα επιτρέπουν στους πολίτες να αποταμιεύουν χρήματα οπουδήποτε στην Ευρώπη, ώστε να έχουν πρόσβαση σε συμπληρωματική σύνταξη, ενέκριναν χθες οι μόνιμοι αντιπρόσωποι των χωρών-μελών.
Ο νέος κοινοτικός κανονισμός βασίζεται σε πρόταση της Κομισιόν, η οποία εντάσσεται στο πλαίσιο της προώθησης της ένωσης κεφαλαιαγορών, ενώ έχει διπλό στόχο, αφενός μεν να μπορούν οι πολίτες που το επιθυμούν να συμπληρώσουν το εισόδημά τους όταν φτάνουν σε ηλικία συνταξιοδότησης και αφετέρου να απελευθερωθούν ιδιωτικά κεφάλαια σε μακροχρόνιο ορίζοντα για επενδύσεις στις υποδομές και στην πραγματική οικονομία.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, το 2060 εξαιτίας της γήρανσης του πληθυσμού θα αναλογούν δύο εργαζόμενοι για έναν συνταξιούχο έναντι τεσσάρων εργαζόμενων ανά συνταξιούχο σήμερα.
Με την εισαγωγή των ΠΕΣΠ θα αυξηθούν οι επιλογές σε όσους επιθυμούν να αποταμιεύσουν για τη σύνταξή τους και, ταυτόχρονα, θα υπάρξει τόνωση της αγοράς όσον αφορά τις ατομικές συντάξεις. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σήμερα μόνο το 27% των Ευρωπαίων ηλικίας μεταξύ 25 και 59 ετών έχουν εγγραφεί σε συνταξιοδοτικό προϊόν.
Στην Ευρώπη, η αγορά ατομικών συντάξεων είναι σήμερα κατακερματισμένη, καθώς υπάρχει ένα συνονθύλευμα κανόνων που εμποδίζει την ανάπτυξη της αγοράς σε επίπεδο Ε.Ε. Σε ορισμένα κράτη-μέλη, η αγορά είναι σχεδόν ανύπαρκτη.
Για προϊόντα που βασίζονται σε μέσα κεφαλαιαγοράς, η επιλογή είναι συνήθως περιορισμένη. Αυτό συνεπάγεται υψηλότερο κόστος για τους αποταμιευτές και έλλειμμα ρευστότητας στις αγορές.
Τα νεοσύστατα ΠΕΣΠ θα δώσουν στους πολίτες μια νέα δυνατότητα εξοικονόμησης σε επίπεδο Ε.Ε. που θα συμπληρώσει τα κρατικά, επαγγελματικά και εθνικά ατομικά συνταξιοδοτικά καθεστώτα.
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες, τα ΠΕΣΠ θα έχουν τα ίδια τυποποιημένα χαρακτηριστικά σε οποιοδήποτε σημείο πωλούνται. Θα προσφέρονται από ένα ευρύ φάσμα παρόχων, κυρίως από ασφαλιστικές εταιρείες, τράπεζες, ιδρύματα επαγγελματικών συνταξιοδοτικών παροχών, επενδυτικές εταιρείες και διαχειριστές στοιχείων ενεργητικού.
Τα πλεονεκτήματα
Τα ΠΕΣΠ θα έχουν τα ακόλουθα πλεονεκτήματα για τους αποταμιευτές:
- Περισσότερες επιλογές: Οι αποταμιευτές θα επιλέγουν από ένα ευρύ φάσμα παρόχων ΠΕΣΠ σε ένα πιο ανταγωνιστικό περιβάλλον. Θα μπορούν να επιλέγουν μεταξύ μιας ασφαλούς βασικής επενδυτικής επιλογής και επιλογών με διαφορετικά χαρακτηριστικά κινδύνου-απόδοσης.
- Προστασία των καταναλωτών: Ο κανονισμός θα διασφαλίζει ότι οι αποταμιευτές είναι ενημερωμένοι για τα βασικά χαρακτηριστικά κάθε ΠΕΣΠ.
- Αλλαγή παρόχων: Οι αποταμιευτές θα έχουν το δικαίωμα να αλλάζουν παρόχους, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και διασυνοριακά, έπειτα από τουλάχιστον πέντε έτη από τη σύναψη της σύμβασης ή από την πιο πρόσφατη αλλαγή. (Θα μπορούν να αλλάζουν πιο συχνά, εάν το επιτρέπει ο πάροχος του ΠΕΣΠ.) Θα υπάρχει ανώτατο όριο στη χρέωση για την αλλαγή.
- Δυνατότητα μεταφοράς: Οι αποταμιευτές θα μπορούν να συνεχίσουν να καταβάλλουν εισφορές στο οικείο ΠΕΣΠ όταν μετεγκαθίστανται σε άλλο κράτος-μέλος.
Ο κανονισμός θα δώσει στους παρόχους συνταξιοδοτικών προγραμμάτων τις ακόλουθες ευκαιρίες:
- Οικονομίες κλίμακας: Οι πάροχοι θα είναι σε θέση να αναπτύσσουν ΠΕΣΠ σε διάφορα κράτη-μέλη και να συγκεντρώνουν στοιχεία ενεργητικού πιο αποτελεσματικά.
- Ευρύτερη εμβέλεια: Οι δίαυλοι ηλεκτρονικής διανομής θα επιτρέπουν στους παρόχους να προσεγγίζουν τους καταναλωτές σε όλη την Ε.Ε.
- Διασυνοριακή διανομή: Ένα είδος «διαβατηρίου» της Ε.Ε. θα επιτρέπει στους παρόχους να πωλούν ΠΕΣΠ σε διάφορα κράτη-μέλη. Επιπλέον, όταν λήγει ένα προϊόν, οι πάροχοι και οι αποταμιευτές θα έχουν διάφορες εναλλακτικές επιλογές πληρωμής. Αναφορικά με τα επόμενα βήματα, το κείμενο θα εγκριθεί τώρα τυπικά από την ολομέλεια της Ευρωβουλής και στη συνέχεια θα επικυρωθεί από το Συμβούλιο Υπουργών, ώστε να τεθεί σε ισχύ.
Η Κομισιόν ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη να χορηγήσουν στα ΠΕΣΠ την ίδια φορολογική μεταχείριση με εκείνη που εφαρμόζεται επί του παρόντος σε παρεμφερή υφιστάμενα εθνικά προϊόντα, ακόμη και αν το ΠΕΣΠ δεν ανταποκρίνεται πλήρως στα εθνικά κριτήρια για τις φορολογικές ελαφρύνσεις. Τα κράτη-μέλη καλούνται επίσης να ανταλλάσσουν βέλτιστες πρακτικές σχετικά με τη φορολόγηση των υφιστάμενων ατομικών συνταξιοδοτικών προϊόντων τους, οι οποίες αναμένεται να ευνοήσουν τη σύγκλιση των φορολογικών καθεστώτων.
Το δημογραφικό
Σύμφωνα με τη ρουμανική προεδρία, η γήρανση του πληθυσμού της Ευρώπης δημιουργεί νέες προκλήσεις, μια από τις οποίες είναι το πώς μπορεί να εξασφαλιστεί η επαρκής εξοικονόμηση χρημάτων για μια αξιοπρεπή διαβίωση μετά τη συνταξιοδότηση. Όπως τονίζει, τα πανευρωπαϊκά συνταξιοδοτικά προϊόντα θα δημιουργήσουν μια νέα ευκαιρία να διοχετευτούν οι μακροπρόθεσμες αποταμιεύσεις στις κεφαλαιαγορές ώστε να απορροφηθεί η πίεση στην κρατική χρηματοδότηση, ενώ θα έχουν επίσης το τεράστιο πλεονέκτημα της συγκέντρωσης όλων των αποταμιεύσεων, οπουδήποτε στην Ευρώπη έχουν υποβληθεί, σε ένα ενιαίο ατομικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα.
Οι λόγοι για τους οποίους η Κομισιόν προτείνει τα ΠΕΣΠ είναι:
Πρώτον, ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει μία άνευ προηγουμένου δημογραφική πρόκληση η οποία θα αυξήσει τις πιέσεις στα δημοσιονομικά των χωρών-μελών. Την προσεχή 50ετία, το ποσοστό του πληθυσμού σε ηλικία συνταξιοδότησης έναντι του αντίστοιχου σε ηλικία εργασίας προβλέπεται να διπλασιαστεί, γεγονός που καθιστά αναγκαία τη μεταρρύθμιση των εθνικών συνταξιοδοτικών συστημάτων.
Δεύτερον, η ευρωπαϊκή αγορά ατομικών συντάξεων είναι κατακερματισμένη και δεν υπάρχει ποικιλία στην προσφορά. Συνεπώς, τα ΠΕΣΠ θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για τη δημιουργία ενός εθελοντικού ενιαίου ατομικού συνταξιοδοτικού προϊόντος που θα μπορεί να πωλείται σε πανευρωπαϊκή βάση.
Τρίτον, μία πιο ανεπτυγμένη αγορά ατομικών συντάξεων στην Ε.Ε. θα διοχετεύσει περισσότερες αποταμιεύσεις σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις και θα αυξήσει τη ρευστότητα και την αποδοτικότητα των αγορών κεφαλαίου. Αυτό με τη σειρά του θα προωθήσει την ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην Ε.Ε. και θα συμβάλει σημαντικά στο στόχο της Ε.Ε. για τη δημιουργία μιας Ένωσης Αγορών Κεφαλαίου.
Τέταρτον, τα ΠΕΣΠ θα προσφέρουν στους καταναλωτές μια νέα απλή, διαφανή και αποτελεσματική ως προς το κόστος επιλογή αποταμίευσης για την ηλικία συνταξιοδότησης, παράλληλα με την κρατική συνταξιοδότηση.
Οφέλη για τις αγορές κεφαλαίου
Η Κομισιόν έχει εκπονήσει ανάλυση σχετικά με τα δυνητικά οφέλη των ΠΕΣΠ στις αγορές κεφαλαίου. Εκτιμά ότι η σημερινοί πάροχοι ατομικών συντάξεων στην Ε.Ε. διακρατούν ενεργητικό 700 δισ. ευρώ, ενώ τα ΠΕΣΠ έχουν τη δυναμική να διπλασιάσουν τον ρυθμό ανάπτυξης της αγοράς ατομικών συντάξεων: έως το 2030, οι πάροχοι ατομικών συντάξεων θα διακρατούν ενεργητικό ύψους 2,100 τρισ. ευρώ με την ύπαρξη των ΠΕΣΠ και μόνο 1,400 τρισ. ευρώ χωρίς την ύπαρξη των ΠΕΣΠ. Και αυτό, επειδή τα ΠΕΣΠ τυγχάνουν ευνοϊκής φορολογικής μεταχείρισης στις χώρες-μέλη. Η αύξηση αυτή συνιστά επιπλέον επενδύσεις ύψους 231 δισ. ευρώ σε μετοχές και 385 δισ. ευρώ σε χρεόγραφα.
