Μπορούν να συγκεραστούν τα πολλά και αντικρουόμενα συμφέροντα στην υπόθεση του North Stream 2; Κρίσιμες αποφάσεις αύριο Παρασκευή που θα καθορίσουν το μέλλον του αμφιλεγόμενου στην Ευρώπη αγωγού.
Σημαντικές διαφωνίες μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας στην ενεργειακή πολιτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναδεικνύει η υπόθεση κατασκευής του αγωγού North Stream 2. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της Süddeutsche Zeitung, στη διαμάχη για την κατασκευή του αγωγού η γαλλική κυβέρνηση εναντιώνεται στη θέση της Γερμανίας που, ως γνωστόν, συγκαταλέγεται στους πιο ένθερμους υποστηρικτές του πρότζεκτ.
Συγκεκριμένα, η γερμανική εφημερίδα και επικαλούμενη γαλλικούς κυβερνητικούς κύκλους αναφέρει ότι σε αυριανή ψηφοφορία στις Βρυξέλλες, η Γαλλία θα ψηφίσει υπέρ της αναθεώρησης ευρωπαϊκής οδηγίας, ώστε να προβλέπονται οι ίδιοι αυστηροί κανόνες που ισχύουν εντός της ευρωπαϊκής επικράτειας και για την κατασκευή αγωγών στο εξωτερικό. Έτσι θα πρέπει, για παράδειγμα, να υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ του διαχειριστή και του παρόχου του φυσικού αερίου. Στην περίπτωση του North Stream 2 όμως τόσο η διαχείριση όσο και η προμήθεια φυσικού αερίου βρίσκεται στα χέρια μιας και μοναδικής εταιρίας, της ρωσικής Gazprom. Εάν περάσουν οι προτεινόμενες από την Κομισιόν αλλαγές, τότε δεν θα μπορεί να προχωρήσει η κατασκευή του αγωγού. Τουλάχιστον όχι υπό τις νυν συνθήκες.
Μέχρι πρότινος το Βερολίνο θεωρούσε δεδομένη τη στήριξη του Παρισιού για την υλοποίηση του πρότζεκτ. Κατά τη νέα γαλλική ανάγνωση όμως, ο North Stream μεγαλώνει την ευρωπαϊκή εξάρτηση από τη Ρωσία και βλάπτει τα συμφέροντα χωρών μελών, όπως της Πολωνίας και της Σλοβακίας. Ο γαλλική αυτή «μεταγραφή» θα ενίσχυε σημαντικά το στρατόπεδο των αντιπάλων του North Stream στην ΕΕ.
Αμερικανικές ιδιοτελείς πιέσεις
Στους αντιπάλους του αγωγού συγκαταλέγεται και η κυβέρνηση του Ντ. Τραμπ. Σε κοινή τους δήλωση προς τη DW, οι πρέσβεις των ΗΠΑ σε Βερολίνο, Κοπεγχάγη και της ΕΕ στις Βρυξέλλες υπογραμμίζουν τις αμερικανικές ενστάσεις, σημειώνοντας ότι «ο North Stream 2 θα καθιστούσε την Ευρώπη πιο ευάλωτη σε ρωσικούς εκβιασμούς». Πρόσφατα μάλιστα ο αμερικανός πρέσβης στη Γερμανία απείλησε τις συμμετέχουσες γερμανικές επιχειρήσεις με κυρώσεις σε περίπτωση που δεν αποχωρήσουν από το πρότζεκτ.
Ο αγωγός συνολικού μήκους 1.200 χλμ. πρόκειται να μεταφέρει ρωσικό αέριο στη Γερμανία μέσω Βαλτικής. Οι χώρες της Βαλτικής και η Πολωνία θεωρούν τον North Stream 2 κίνδυνο για την ασφάλειά τους. Η σχετική διαμάχη για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του κρατά εδώ και χρόνια στην Ευρώπη και γίνεται όλο και πιο έντονη. Οι αντίπαλοι του εγχειρήματος χαρακτηρίζουν τον αγωγό «όπλο στα χέρια της Ρωσίας» ενώ οι υποστηρικτές του εκτιμούν ότι με τον αγωγό διασφαλίζεται η ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης.
Μέχρι και τα τέλη Ιανουαρίου πάντως οι υπεύθυνοι διατείνονταν ότι η κατασκευή του προχωρά κανονικά και πως οι εργασίες βρίσκονται εντός του προβλεπόμενου χρονοδιαγράμματος. «Πάνω από το 20% του αγωγού είναι έτοιμο», είπε την προπερασμένη εβδομάδα στη Βιέννη η Έλενα Μπουρμίστροβα, υπεύθυνη εξαγωγών της Gazprom. Ο αγωγός προβλέπεται να έχει ολοκληρωθεί το 2020.
Πολλά και αντικρουόμενα συμφέροντα
Στην περίπτωση του North Stream συγκρούονται πολλά και διαφορετικά συμφέροντα. Στη χρηματοδότησή του, με συνολικό προϋπολογισμό ύψους 10 δις δολαρίων, συμμετέχουν οι γερμανικές Wintershall και Uniper, η αυστριακή ΟΜV αλλά και άλλες ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Επικεφαλής του εποπτικού συμβουλίου της North Stream αλλά και της ρωσικής Rosneft είναι ο πρώην γερμανός καγκελάριος Σρέντερ.
Στην αρχή οι πρώτες αντιδράσεις για την κατασκευή του αγωγού προήλθαν από την Ουκρανία και την Πολωνία. Το πρότζεκτ «σκοτώνει την Ουκρανία», είπε πρόσφατα ο πολωνός ΥΠΕΞ. Τα συμφέροντα της Ρωσίας είναι αμιγώς πολιτικά και όχι οικονομικά, ισχυρίζεται από την πλευρά του ο ουκρανός ΥΠΕΞ ενώ στο ίδιο μήκος κύματος και η λιθουανή πρωθυπουργός Γκριμπαουσκάιτε που δήλωσε από το Νταβός ότι «ανέκαθεν η Ρωσία εκμεταλλεύονταν την ενέργεια ως μέσο επιρροής και άσκησης πιέσεων».
Η Γερμανία αδιαφορούσε για μεγάλο διάστημα για την κριτική αυτή που ασκούν τόσο οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης όσο και οι ΗΠΑ. Σύμφωνα με τη γερμανική ανάγνωση, οι αμερικανικές ενστάσεις υπαγορεύονται από ιδία συμφέροντα. Οι ΗΠΑ θέλουν να πουλάνε το δικό τους υγροποιημένο αέριο στη Γερμανία, όπως το κάνουν ήδη στην Πολωνία, υποστηρίζουν αναλυτές στο Βερολίνο.
Τα πολλά και διαφορετικά αυτά συμφέροντα θα πρέπει να συγκεράσει τώρα η Κομισιόν η οποία θα πρέπει να βρει έναν κοινό ευρωπαϊκό παρονομαστή που θα διασφαλίζει και τις δέουσες οικονομικές και πολιτικές ισορροπίες. Ήδη το 2016 πάντως ο αρμόδιος για το κλίμα και την ενέργεια ευρωπαίος Επίτροπος Κανιέτε είχε εκτιμήσει ανοιχτά ότι ο North Stream δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα όλης της ΕΕ. Πρόσφατα 60 ευρωβουλευτές έστειλαν επιστολή στο Βερολίνο, καλώντας τη γερμανική κυβέρνηση να βάλει τίτλους τέλους στο πρότζεκτ. Η Κομισιόν από την πλευρά της δεν θέλει να αποτρέψει την κατασκευή του αγωγού, εντούτοις επιχειρεί να βάλει σε αυτόν ένα ισχυρό ευρωπαϊκό πρόσημο που θα τον υπαγάγει στους αυστηρούς ευρωπαϊκούς κανόνες.
