Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Δέκα βασικές αλλαγές στη φορολογική νομοθεσία έχει στην ατζέντα της για τη φετινή χρονιά η κυβέρνηση. Οι πρώτες διατάξεις αναμένονται στη Βουλή μέσα στις επόμενες εβδομάδες και θα αφορούν τη θέσπιση ενός νέου πλαισίου ρύθμισης των ληξιπρόθεσμων οφειλών, την υιοθέτηση ενός καινούργιου καθεστώτος αποδέσμευσης των τραπεζικών λογαριασμών για όσους έχουν υποστεί τα αναγκαστικά μέτρα της εφορίας, αλλά και την επιβολή νέων μέτρων για να τονωθούν οι συναλλαγές μέσω καρτών ή τραπεζικών λογαριασμών.
Άμεσα αναμένεται επίσης να εκδοθεί η υπουργική απόφαση για την ανάθεση της επικαιροποίησης των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων σε ορκωτούς εκτιμητές, καθώς η προώθηση της συγκεκριμένης διαδικασίας αποτελεί «μεταμνημονιακή υποχρέωση».
Άμεσα αναμένεται να προχωρήσει και η κατάθεση νομοθετικής ρύθμισης για τον «εμπλουτισμό» του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου με περισσότερα δεδομένα, μεταξύ των οποίων και αυτά των καταθέσεων.
Κατόπιν διαβουλεύσεων με τους θεσμούς θα προχωρήσουν και οι αλλαγές στο πλαίσιο φορολόγησης των ναυτιλιακών εταιρειών, αλλά και η εξαγγελθείσα μείωση του συντελεστή φορολόγησης των διανεμόμενων κερδών των επιχειρήσεων. Το μεγαλύτερο «πακέτο» αλλαγών, όμως, θα ξεκινήσει να συζητείται μετά το καλοκαίρι και θα περιλαμβάνει την ακύρωση της μείωσης του αφορολογήτου και όλων των αλλαγών που έχουν προνομοθετηθεί για το 2020 στους φορολογικούς συντελεστές, αλλά και την ψήφιση της δεύτερης μείωσης στους συντελεστές του ΕΝΦΙΑ.
1 Επικαιροποίηση αντικειμενικών αξιών.
Είναι βασική μεταμνημονιακή υποχρέωση της χώρας, ενώ ήδη έχει ψηφιστεί η διάταξη που επιβάλλει τον επανακαθορισμό των τιμών ζώνης ύστερα από σχετική εισήγηση ορκωτών εκτιμητών. Μέχρι το τέλος του μήνα ή στις αρχές Φεβρουαρίου αναμένεται να εκδοθεί και η υπουργική απόφαση με την οποία θα ανατίθεται το έργο της επικαιροποίησης των αξιών σε συγκεκριμένους εκτιμητές ανά τη χώρα. Οι νέες αξίες θα πρέπει να είναι έτοιμες τον Ιούνιο, ενώ δύο είναι τα βασικά ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν:
- Αν φέτος εκτός από τις τιμές ζώνης θα επικαιροποιηθούν και οι συντελεστές εμπορικότητας των ακινήτων.
- Αν οι νέες τιμές ζώνης θα χρησιμοποιηθούν και για τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ του 2018. Το πιθανότερο είναι ότι για τους φόρους μεταβίβασης (αγοραπωλησίες, γονικές παροχές κ.λπ.) θα ισχύσει η περσινή συνταγή και οι νέες τιμές θα τεθούν σε εφαρμογή από την 1/1/2020 ώστε οι ιδιοκτήτες ακινήτων να μπορούν να κάνουν τον προγραμματισμό τους.
2 Δεύτερη μείωση συντελεστών ΕΝΦΙΑ
Η φετινή μείωση του ΕΝΦΙΑ, η οποία έχει ήδη νομοθετηθεί και θα αποτυπωθεί στα εκκαθαριστικά του 2018, έχει ημερομηνία λήξης στο τέλος του έτους. Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι θα ψηφίσει διάταξη που θα φέρνει μεγαλύτερη έκπτωση στον ΕΝΦΙΑ του 2020. Έτσι:
- Φέτος η μεγαλύτερη έκπτωση μπορεί να φτάσει στο 30% για τους έχοντες περιουσία έως 60.000 ευρώ, το μέγιστο ποσό έκπτωσης μπορεί να ανέλθει στα 100 ευρώ, ενώ ελάφρυνση εξασφαλίζουν οι έχοντες ατομική περιουσία έως και 200.000 ευρώ περίπου.
- Το 2020 η έκπτωση θα φτάνει στο 50% για τις περιουσίες έως 60.000 ευρώ, η μέγιστη έκπτωση εκτιμάται ότι θα ανέρχεται στα 170 ή 200 ευρώ, ενώ ελάφρυνση θα έχουν -έστω και οριακή- ακόμη και οι ιδιοκτήτες ακινήτων με περιουσία έως και 500.000 ευρώ.
3 Ψήφιση των χαμηλότερων συντελεστών στα διανεμόμενα κέρδη
Η Βουλή έχει ψηφίσει τη σταδιακή μείωση συντελεστών για τα αδιανέμητα κέρδη των επιχειρήσεων και -ως γνωστόν- η πρώτη μείωση θα αποτυπωθεί στις φορολογικές δηλώσεις του 2020.
Εκκρεμεί η ψήφιση της μείωσης των συντελεστών στα διανεμόμενα κέρδη των επιχειρήσεων από το 15%, που είναι σήμερα, σταδιακά στο 10%. Είναι πιθανό η σχετική συζήτηση να γίνει και μέσα στην εβδομάδα με τους εκπροσώπους των θεσμών, ενώ το επιχείρημα της άμεσης νομοθέτησης -εφόσον αποφασιστεί- είναι το να ξεκαθαρίσει το τοπίο για τους υποψήφιους επενδυτές όσον αφορά την πολιτική φορολόγησης των νομικών προσώπων μέχρι και το 2022 ή το 2023.
4 Φόρος στις ναυτιλιακές επιχειρήσεις
Μία ακόμη εκκρεμότητα που θα πρέπει να κλείσει μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα αφορά τη χρονική επέκταση της εθελοντικής εισφοράς της ναυτιλιακής κοινότητας ενδεχομένως και μέχρι το 2022 (τελευταίο έτος κατά το οποίο η Ελλάδα υποχρεούται να εμφανίσει τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα του 3,5%), αλλά και την αντιμετώπιση του θέματος της φορολόγησης των κερδών από μερίσματα που επαναπατρίζονται (σ.σ.: εξετάζεται το ενδεχόμενο φορολόγησής τους με έναν συντελεστή της τάξεως του 10%-15%).
5 Αύξηση ελάχιστου ορίου ηλεκτρονικών πληρωμών
Από την επεξεργασία των ηλεκτρονικών πληρωμών που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του 2018 προκύπτει κατακόρυφη αύξηση σε ποσοστό άνω του 25%. Με την αύξηση αυτή η συνολική αξία των συναλλαγών έχει ξεπεράσει τα 31 δισ. ευρώ έναντι περίπου 25 δισ. ευρώ το 2017. Το υπουργείο Οικονομικών, λόγω και της ουσιαστικής άρσης των capital controls στο εσωτερικό της χώρας, θέλει να αυξήσει το ελάχιστο όριο των ηλεκτρονικών πληρωμών κατά τουλάχιστον πέντε ποσοστιαίες μονάδες. Έτσι, οι συντελεστές που σήμερα κυμαίνονται από 10%-20% σχεδιάζεται να αυξηθούν στο 15%-25%. Η αύξηση θα αφορά τις ηλεκτρονικές συναλλαγές του 2019. Στο πλαίσιο της ενίσχυσης των ηλεκτρονικών πληρωμών σχεδιάζεται και η μείωση του επιτρεπόμενου ορίου πραγματοποίησης συναλλαγών με μετρητά. Το όριο διαμορφώνεται σήμερα στα 500 ευρώ και σχεδιάζεται να μειωθεί στα 300 ή στα 200 ευρώ.
6 Νέα ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών
Η μοναδική διέξοδος που έχουν αυτή τη στιγμή όσοι εκ των 4,2 εκατομμυρίων οφειλετών της εφορίας δεν έχουν επαγγελματική ιδιότητα -κάτι που τους επιτρέπει να ενταχθούν στον εξωδικαστικό συμβιβασμό- είναι η πάγια ρύθμιση των 12 δόσεων, η οποία δεν αποτελεί όμως λύση τουλάχιστον όχι για τους τουλάχιστον 1.800.000 οφειλέτες που έχουν φτάσει να χρωστούν ποσά άνω των 500 ευρώ έκαστος. Η νέα ρύθμιση θα μπει απ’ αυτή την εβδομάδα στο τραπέζι των διαβουλεύσεων με τους θεσμούς, ενώ θα προσφέρει έως και 120 δόσεις. Το πιθανότερο είναι ότι η ρύθμιση δεν θα αφορά τις οφειλές του 2018 και ότι θα υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις ένταξης για όσους έχουν αποκλειστικά οφειλές προς την εφορία.
7 Θέσπιση πλαισίου για την αποδέσμευση τραπεζικών λογαριασμών
Η δέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών από την εφορία έχει εξελιχθεί σε μείζον πρόβλημα, καθώς ήδη σε αυτή την κατάσταση έχουν βρεθεί περίπου 1,2 εκατ. φορολογούμενοι. Το υφιστάμενο πλαίσιο δεν επιτρέπει στους επικεφαλής των τμημάτων δικαστικού των ΔΟΥ να προχωρούν σε αποδέσμευση παρά μόνο για πολύ συγκεκριμένους λόγους (σ.σ.: λόγους υγείας, καταβολή μισθοδοσίας στους εργαζόμενους του οφειλέτη κ.λπ.) ή μόνο αν έχει εξοφληθεί πολύ μεγάλο ποσοστό της οφειλής.
Εδώ και αρκετούς μήνες, η ΑΑΔΕ σε συνεργασία με τις τράπεζες εξετάζει ένα νέο πλαίσιο σταδιακής αποδέσμευσης των τραπεζικών λογαριασμών ανάλογα με την πορεία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Αυτό το νέο πλαίσιο αναμένεται ότι θα συνδυαστεί με τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών ώστε να δοθεί η ευκαιρία επανένταξης των οφειλετών στην αγορά.
8 Αλλαγές στην εκκαθάριση των φορολογικών δηλώσεων
Εκτός από τη δυνατότητα υποβολής ξεχωριστών φορολογικών δηλώσεων από τους παντρεμένους, το υπουργείο Οικονομικών και η ΑΑΔΕ εξετάζουν μια ακόμη μεγάλη αλλαγή στη φετινή διαδικασία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων. Αυτή προβλέπει ότι ατομικό εκκαθαριστικό θα λαμβάνουν όχι μόνο οι παντρεμένοι που θα δηλώσουν ότι επιθυμούν ξεχωριστή υποβολή φορολογικών δηλώσεων μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου (σ.σ.: η ηλεκτρονική πλατφόρμα έχει ήδη ενεργοποιηθεί), αλλά όλοι οι παντρεμένοι ανεξαιρέτως. Αυτή η αλλαγή θα αυξήσει τον αριθμό των εκκαθαριστικών στα 8,8 εκατομμύρια περίπου, κάτι που σημαίνει ότι θα εκδοθούν και περισσότερα χρεωστικά, αλλά και περισσότερα πιστωτικά ειδοποιητήρια. Η μεγάλη ανατροπή σε σχέση με τα ισχύοντα που θα επιφέρει αυτή η αλλαγή είναι ότι το τυχόν πιστωτικό υπόλοιπο από την εκκαθάριση της δήλωσης του ενός συζύγου δεν θα συμψηφίζεται με το χρεωστικό υπόλοιπο από την εκκαθάριση του εισοδήματος του άλλου συζύγου.
9 Νέο νομοθετικό πλαίσιο για το περιουσιολόγιο
Το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο εξαιρεί από το ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο μια σειρά από περιουσιακά στοιχεία, μεταξύ των οποίων και τις καταθέσεις στις τράπεζες. Ναι μεν έχει αρθεί πλήρως το τραπεζικό απόρρητο όσον αφορά τον φοροελεγκτικό μηχανισμό, αλλά απαιτείται τροποποίηση του νόμου ώστε να επιτραπεί η δημιουργία μιας «ατομικής μερίδας» για κάθε φορολογούμενο, στην οποία θα εμφανίζονται ακίνητα, εισοδήματα, μετοχές καταθέσεις και όλα τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία. Η διάταξη αυτή σχεδιάζεται να κατατεθεί άμεσα ώστε το περιουσιολόγιο, ύστερα από χρόνια συζητήσεων, να μπει σε τροχιά υλοποίησης μέσα στο τρέχον έτος.
10 Κατάργηση μείωσης αφορολογήτου
Η συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση θα έρθει στη Βουλή ύστερα από εξαντλητική διαπραγμάτευση με τους εκπροσώπους των θεσμών, η οποία θα ξεκινήσει από το τέλος Αυγούστου. Το θέμα συνδέεται ευθέως και με τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα.
Η μείωση της έκπτωσης φόρου από την 1η/1/2020 αποτελεί δομικό στοιχείο του προϋπολογισμού του 2020, καθώς το μέτρο συνοδεύεται και από ένα πακέτο μειώσεων στους συντελεστές φορολόγησης των φυσικών προσώπων (σ.σ.: μείωση του βασικού συντελεστή της φορολογικής κλίμακας από το 22% που είναι σήμερα στο 20%, αλλά και θέσπιση νέας κλίμακας υπολογισμού της εισφοράς αλληλεγγύης, που επιφέρει τον μηδενισμό της επιβάρυνσης για τους έχοντες εισοδήματα έως και 30.000 ευρώ).
Η σημερινή κυβέρνηση θέλει να ακολουθήσει την ίδια στρατηγική που εφάρμοσε και με το θέμα της μείωσης των συντάξεων. Δηλαδή να αναιρέσει τη μείωση του αφορολογήτου και ταυτόχρονα να καταργήσει τις ψηφισμένες μειώσεις φορολογικών συντελεστών πέραν αυτών που έχουν εξαγγελθεί για την επόμενη χρονιά και οι οποίες θα χρηματοδοτηθούν με το υπερ-πλεόνασμα του 2020.
Μεταξύ αυτών, είναι η μείωση στους συντελεστές φορολόγησης των επιχειρήσεων (αδιανέμητα και διανεμόμενα κέρδη και η δεύτερη φάση της μείωσης του ΕΝΦΙΑ). Αν και το θέμα θα αντιμετωπιστεί με την κατάρτιση του προϋπολογισμού του 2020 (η οποία θα γίνει μετά τις βουλευτικές εκλογές σε κάθε περίπτωση), η κυβέρνηση θα βρει μπροστά της το ζήτημα μέσα στους επόμενους μήνες καθώς εκκρεμεί και η επικαιροποίηση του μεσοπρόθεσμου σχεδίου για την περίοδο 2019-2022.
Η ακύρωση της μείωσης των συντάξεων δημιούργησε ένα «προηγούμενο» και πλέον το βασικό κριτήριο και για την ακύρωση της μείωσης του αφορολογήτου το 2020 θα είναι το να «βγαίνει» με πειστικό τρόπο το πρωτογενές πλεόνασμα του 3,5% στον προϋπολογισμό του 2020.
Η εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού θα είναι καθοριστικής σημασίας και για τη φορολόγηση των φυσικών προσώπων την επόμενη χρονιά.
