Από την έντυπη έκδοση
Της Ιουλίας Ζαφόλια
[email protected]
Τις διαδικασίες διαχείρισης κινδύνου στο Σύστημα Αξιών αλλά και τις παραμέτρους υπολογισμού του περιθωρίου ασφάλισης περιγράφει αναλυτικά πρόσφατη απόφαση του Χρηματιστηρίου Αθηνών.
Η απαίτηση περιθωρίου ασφάλισης υπολογίζεται ανά Λογαριασμό Εκκαθάρισης μετά την οριστικοποίηση των θέσεων με σκοπό τον έλεγχο της επάρκειας των ασφαλειών του σχετικού λογαριασμού και την απόδοση των σχετικών πιστωτικών ορίων.
Η απαίτηση περιθωρίου ασφάλισης βασίζεται στον υπολογισμό της ζημίας που θα προκληθεί από δυσμενή μεταβολή της αξίας των θέσεων, που αντιστοιχούν σε έναν Λογαριασμό Εκκαθάρισης, μέσα στο χρονικό διάστημα που θα απαιτηθεί για να κλείσει η θέση αυτή κάτω από το χειρότερο πιθανό σενάριο με δεδομένο επίπεδο εμπιστοσύνης.
Πέραν των παραπάνω, σε ειδική απαίτηση περιθωρίου ασφάλισης υπάγονται και οι μη οριστικοποιημένες θέσεις από συναλλαγές προαγοράς. Οι μη οριστικοποιημένες θέσεις από συναλλαγές προαγοράς αναφέρονται στις συμψηφισμένες θέσεις που προκύπτουν από τις συναλλαγές προαγοράς οι οποίες διενεργούνται εντός της σχετικής περιόδου διαπραγμάτευσης μέσω προαγοράς, μέχρι αυτές να καταστούν οριστικές με την έγκριση της εισαγωγής και την έναρξη της διαπραγμάτευσης των σχετικών υπό εισαγωγή κινητών αξιών στην αγορά.
Η Εταιρεία Εκκαθάρισης (ΕΤ.ΕΚ.) δικαιούται οποτεδήποτε να μεταβάλλει τις μεθόδους υπολογισμού και αποτίμησης οποιασδήποτε μεταβλητής για τον καθορισμό του περιθωρίου ασφάλισης για λόγους προστασίας της αγοράς. Η ΕΤ.ΕΚ. δικαιούται επίσης να αυξάνει οποτεδήποτε τις απαιτήσεις περιθωρίου ασφάλισης, τόσο για το σύνολο των Λογαριασμών Εκκαθάρισης όσο και για μεμονωμένους λογαριασμούς, και να θέτει προθεσμία για την κάλυψη αυτών, συνεκτιμώντας ιδίως τους τυχόν επερχόμενους κινδύνους.
Οι παράμετροι που χρησιμοποιεί το μοντέλο για τον υπολογισμό του κινδύνου και κατά συνέπεια του απαιτούμενου περιθωρίου ασφάλισης, είναι:
- Ο Συντελεστής Ειδικού Κινδύνου μίας κινητής αξίας.
- Ο Συντελεστής Γενικού Κινδύνου μίας κινητής αξίας.
- Οι ομάδες συσχέτισης που αποτελούνται από κινητές αξίες για τις οποίες θα εφαρμόζεται συμψηφισμός του γενικού κινδύνου.
Οι Συντελεστές Ειδικού και Γενικού Κινδύνου των ομολόγων ορίζονται με βάση την κατηγορία στην οποία ανήκουν όπως αυτές ανακοινώνονται από την ΕΤ.ΕΚ.
Επιτήρηση - Αναστολή
Για τις κινητές αξίες που ανήκουν στην Κατηγορία Επιτήρησης ο Συντελεστής Ειδικού Κινδύνου καθορίζεται ίσος με 100% και ο Συντελεστής Γενικού Κινδύνου ίσος με 0%. Σε περίπτωση ένταξης κινητής αξίας στην Κατηγορία Επιτήρησης, οι Συντελεστές θα καθορίζονται στις παραπάνω τιμές. Για κινητές αξίες που παύουν να ανήκουν στην Κατηγορία Επιτήρησης, οι Συντελεστές θα καθορίζονται από το αρμόδιο τμήμα της ΕΤ.ΕΚ.
Ειδικά για τις κινητές αξίες που τίθενται σε καθεστώς αναστολής διαπραγμάτευσης, ο Συντελεστής Ειδικού Κινδύνου καθορίζεται ίσος με 100% και ο Συντελεστής Γενικού Κινδύνου ίσος με 0%, εκτός από τις περιπτώσεις:
Α) προσωρινής αναστολής λόγω διενέργειας εταιρικών πράξεων και
Β) αναστολής λόγω μη έγκαιρης αποστολής ενημέρωσης από την εκδότρια των κινητών αξιών στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Στην περίπτωση αυτή οι Συντελεστές θα καθορίζονται στις παραπάνω τιμές, εφόσον η αναστολή διαρκέσει για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των δύο εργάσιμων ημερών.
Για άρση της αναστολής διαπραγμάτευσης, οι Συντελεστές θα καθορίζονται από το αρμόδιο τμήμα της ΕΤ.ΕΚ. κατά περίπτωση. Για την εισαγωγή προς διαπραγμάτευση νέας κινητής αξίας, οι Συντελεστές θα καθορίζονται επίσης από το αρμόδιο τμήμα της ΕΤ.ΕΚ κατά περίπτωση.
Δικαίωμα προτίμησης
Σε ό,τι αφορά την εισαγωγή προς διαπραγμάτευση δικαιώματος προτίμησης επί μετοχών, ο Συντελεστής Ειδικού Κινδύνου θα καθορίζεται ίσος με το άθροισμα των Συντελεστών Ειδικού και Γενικού Κινδύνου της υποκείμενης μετοχής πολλαπλασιασμένος με ένα συντελεστή μόχλευσης σύμφωνα με τις ειδικότερες διαδικασίες της ΕΤ.ΕΚ., ενώ ο Συντελεστής Γενικού Κινδύνου θα καθορίζεται ίσος με 0.
Για τις υπό εισαγωγή κινητές αξίες για τις οποίες διενεργείται διαδικασία προαγοράς, ο Συντελεστής Γενικού Κινδύνου είναι ίσος με 0%, ενώ ο Συντελεστής Ειδικού Κινδύνου καθορίζεται από το αρμόδιο τμήμα της ΕΤ.ΕΚ.
Τριμηνιαία επανεξέταση
Οι παράμετροι υπολογισμού περιθωρίου ασφάλισης επανεξετάζονται και αναπροσαρμόζονται τακτικά σε τριμηνιαία βάση εντός προθεσμίας δέκα εργάσιμων ημερών από την έναρξη κάθε ημερολογιακού τριμήνου ή σε άλλη έκτακτη βάση, με εφαρμογή της μεθοδολογίας υπολογισμού και των ειδικότερων διαδικασιών της ΕΤ.ΕΚ. Σε κάθε αναπροσαρμογή, η ΕΤ.ΕΚ. θα ανακοινώνει τις νέες τιμές τους και τον χρόνο εφαρμογής τους.
Η ΕΤ.ΕΚ. διενεργεί επίσης σε ημερήσια βάση απολογιστικούς ελέγχους (back testing) της επάρκειας του περιθωρίου ασφάλισης και σε μηνιαία ή και συχνότερη βάση ανάλυση ευαισθησίας (sensitivity analysis) του μοντέλου υπολογισμού περιθωρίου ασφάλισης, και σε περίπτωση ανεπαρκούς κάλυψης, σύμφωνα με τις ειδικότερες διαδικασίες της, θα προχωρά σε έκτακτη αναπροσαρμογή των τιμών των παραμέτρων ή και αναπροσαρμογή της μεθοδολογίας υπολογισμού τους, ανακοινώνοντας κάθε φορά τον χρόνο εφαρμογής των αλλαγών.
Μεθοδολογία
Η μεθοδολογία υπολογισμού των τιμών των παραμέτρων που λαμβάνονται υπόψη στο μοντέλο υπολογισμού περιθωρίου ασφάλισης βασίζεται στα εξής στοιχεία:
α) Επίπεδο Εμπιστοσύνης: Πρόκειται για το Επίπεδο Εμπιστοσύνης βάσει του οποίου με τη χρήση στατιστικών ελέγχων θα πρέπει το υπολογισμένο περιθώριο ασφάλισης να καλύπτει τα σχετικά ανοίγματα.
β) Χρονικός Ορίζοντας της Περιόδου Εκκαθάρισης: Πρόκειται για το χρονικό διάστημα που εκτιμάται ότι θα μεσολαβήσει από την τελευταία δέσμευση και αποτίμηση ασφαλειών και διασφάλιση του κινδύνου της θέσης μέχρι και το τελικό κλείσιμό της.
Ειδικότερα: 1) Οι παράμετροι διαχείρισης κινδύνου υπολογίζονται αρχικά και αναθεωρούνται σε τακτική βάση έτσι ώστε βάσει ιστορικών στοιχείων να καλύπτουν μεταβολές δύο ημερών με το παραπάνω επίπεδο εμπιστοσύνης. 2) Για την αντιμετώπιση περίπτωσης αυξημένης συγκέντρωσης που μπορεί να αυξήσει περαιτέρω το χρονικό διάστημα που θα μεσολαβήσει από την τελευταία δέσμευση και αποτίμηση ασφαλειών και διασφάλιση του κινδύνου των θέσεων μέχρι και το τελικό κλείσιμό τους, εφαρμόζεται μηχανισμός συνεχούς ελέγχου και έκτακτης αναπροσαρμογής του Συντελεστή Ειδικού Κινδύνου μίας κινητής αξίας για ένα μεμονωμένο Λογαριασμό Εκκαθάρισης ή και για το σύνολο της αγοράς.
Ειδικότερα, εφαρμόζονται οι παρακάτω έλεγχοι και έκτακτες αναπροσαρμογές:
- Έκτακτη αναπροσαρμογή Συντελεστή Ειδικού Κινδύνου μίας κινητής αξίας για μεμονωμένο Λογαριασμό Εκκαθάρισης. Η ΕΤ.ΕΚ. αυξάνει σε ημερήσια αλλά και σε ενδοσυνεδριακή βάση τον Συντελεστή Ειδικού Κινδύνου μίας κινητής αξίας για μεμονωμένο Λογαριασμό Εκκαθάρισης, βάσει συντελεστή προσαύξησης, όταν συντρέχουν σωρευτικά τα παρακάτω δύο κριτήρια:
i. ο καθαρός (μη συμψηφιζόμενος) όγκος συναλλαγών επί της κινητής αξίας που εκκαθαρίζονται μέσω του σχετικού λογαριασμού είναι μεγαλύτερος βάσει ορισμένης ποσοστιαίας κλίμακας, του μέσου ημερήσιου όγκου συναλλαγών των τελευταίων 30 ημερών που προηγούνται της ημέρας υπολογισμού, και
ii. η αξία του ως άνω καθαρού όγκου υπερβαίνει ορισμένο ποσό.
- Έκτακτη αναπροσαρμογή Συντελεστή Ειδικού Κινδύνου μίας κινητής αξίας για όλους τους Λογαριασμούς Εκκαθάρισης. Η ΕΤ.ΕΚ. αυξάνει σε ημερήσια αλλά και σε ενδοσυνεδριακή βάση τον Συντελεστή Ειδικού Κινδύνου μίας κινητής αξίας για όλους τους Λογαριασμούς Εκκαθάρισης, βάσει συντελεστή προσαύξησης, όταν συντρέχουν σωρευτικά τα παρακάτω δύο κριτήρια:
i. το άθροισμα των καθαρών όγκων αγοράς των συναλλαγών όλων των Λογαριασμών Εκκαθάρισης επί της κινητής αξίας είναι μεγαλύτερο βάσει ορισμένης ποσοστιαίας κλίμακας, του μέσου ημερήσιου όγκου συναλλαγών των τελευταίων 30 ημερών που προηγούνται της ημέρας υπολογισμού, και
ii. η αξία συναλλαγών της κινητής αξίας υπερβαίνει ορισμένο ποσό.
