Από την έντυπη έκδοση
Του Γιώργου Σακκά
[email protected]
Αύξηση καταθέσεων κατά περίπου 8% στα 161 δισ. ευρώ, κερδοφορία 210 εκατ. ευρώ έναντι ζημιών και μείωση NPEs κατά 16 δισ. ευρώ αποτυπώνουν τα αποτελέσματα εννεαμήνου των 4 συστημικών τραπεζικών ομίλων σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2017. Τα στοιχεία αυτά αποδεικνύουν την προσήλωση των τραπεζών αφενός στη μείωση της έκθεσης σε μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα, αφετέρου στην προσπάθεια ενίσχυσης της πραγματικής οικονομίας. Όπως φαίνεται επίσης από την πορεία των τραπεζικών εργασιών και την εμφάνιση σχετικά χαμηλών κερδών, η διαμόρφωση υψηλών αποτελεσμάτων δεν δείχνει να είναι βασικό ζητούμενο.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος προσαρμογής της Ελλάδας τον Αύγουστο του 2018, τη συνεχή χαλάρωση των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων και την επαναφορά της οικονομίας σε αναπτυξιακή πορεία, οι διοικήσεις υποστηρίζουν ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι σε θέση να βελτιώσουν περαιτέρω το προφίλ χρηματοδότησής τους και να ενισχύσουν περισσότερο την καταθετική τους βάση.
Ειδικότερα, η αύξηση των καταθέσεων στο εννεάμηνο δείχνει να κινήθηκε με βελτιωμένο ρυθμό αύξησης έναντι του εξαμήνου, ήτοι κατά 7,94% (έναντι 7,2% στο 6μηνο), φτάνοντας τα 161 δισ. ευρώ. Παράλληλα η συνέχιση της απομόχλευσης αποτυπώνεται στη μείωση δανείων της τάξης του 11,4% (υποχώρηση 9% στο εξάμηνο), φτάνοντας τα 145,62 δισ. ευρώ. Ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η αποκλιμάκωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων κατά 15,9% (12,6% στο εξάμηνο), στα περίπου 84,8 δισ. ευρώ. Εδώ αξίζει να σημειωθεί πως συνολικά οι τράπεζες μείωσαν σε ένα τρίμηνο κατά 2,7 δισ. ευρώ τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα, ενώ τα συνολικά δάνεια μειώθηκαν κατά 1,4 δισ. ευρώ.
Εξέλιξη μεγεθών Με βάση τα συγκεντρωτικά στοιχεία του εννεαμήνου, οι τέσσερις συστημικές τράπεζες εμφανίζουν κερδοφορία (στοιχεία από συνεχιζόμενες δραστηριότητες μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας), η οποία είναι της τάξης των 210 εκατ. ευρώ, έναντι 13 εκατ. ευρώ στο εξάμηνο και έναντι ζημιών 47 εκατ. ευρώ πέρυσι. Η μη επίτευξη σημαντικής κερδοφορίας αποδίδεται στο γεγονός ότι συνολικά στο α’ εξάμηνο του 2018 οι τράπεζες παρουσίασαν μείωση στα έσοδα από τόκους κατά 13,3%, στα 4.276 εκατ. ευρώ, έναντι 4.933 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο περσινό διάστημα, ενώ σημειώθηκε αύξηση 3,72% των εσόδων από προμήθειες, στα 924 εκατ. ευρώ. Συνολικά τα λειτουργικά έσοδα διαμορφώθηκαν στα 5,83 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 5,29%.
Αναβαλλόμενος και ΔΠΧΑ 9
Δύο επίσης σημαντικές παράμετροι οι οποίες παίζουν ιδιαίτερο ρόλο στον υπολογισμό της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών είναι ο αναβαλλόμενος φόρος και η επίπτωση του Διεθνούς Προτύπου Χρηματοοικονομικής Αναφοράς 9 (ΔΠΧΑ 9). Με βάση λοιπόν τις οικονομικές καταστάσεις, το συνολικό ποσό του αναβαλλόμενου φόρου το οποίο ενισχύει σημαντικά την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών διαμορφώθηκε στο εννεάμηνο στα 18,2 δισ. ευρώ, ενώ αντίστοιχα η επίπτωση του ΔΠΧΑ 9 ήταν της τάξης των 8 δισ. ευρώ. Με βάση και τα στοιχεία εξαμήνου όπου τα σχετικά μεγέθη ήταν παραπλήσια, με εξαίρεση την Alpha Bank οι υπόλοιποι τραπεζικοί όμιλοι είχαν ιδιαίτερα υψηλή κεφαλαιακή εξάρτηση από τις δύο αυτές παραμέτρους.
Η μάχη με τα NPΕs Οι αναδιαρθρώσεις δανείων αποδεδειγμένα αποτελούν την αιχμή του δόρατος στη μάχη για την περαιτέρω μείωση μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων των τραπεζών, όπως φαίνεται και από τις κινήσεις που δημοσιοποίησαν οι διοικήσεις με αφορμή τα μεγέθη του εννεαμήνου.
Ειδικότερα, στις 29 Νοεμβρίου 2018 η Alpha Bank ανακοίνωσε τη σύναψη δεσμευτικής συμφωνίας για την πώληση δύο χαρτοφυλακίων Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων, τα οποία αφορούν: πρώτον, χαρτοφυλάκιο μη Εξυπηρετούμενων Δανείων Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων με εξασφαλίσεις σε ακίνητη περιουσία καθώς και χαρτοφυλάκιο μη ιδιοχρησιμοποιούμενων ανακτηθέντων ακινήτων οφειλετών στην Ελλάδα, συνολικής λογιστικής αξίας ύψους περίπου 1 δισ. ευρώ και 56 εκατ. αντιστοίχως («Project Jupiter») και δεύτερον, χαρτοφυλάκιο καταναλωτικών δανείων και δανείων προς Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις άνευ εξασφαλίσεων, συνολικού οφειλόμενου κεφαλαίου, με ημερομηνία αναφοράς την 31.3.2018, περίπου 1,3 δισ. ευρώ («Project Mercury»). Η ολοκλήρωση των συναλλαγών αναμένεται έως το τέλος του 2018. Τα Μη Εξυπηρετούμενα Ανοίγματα στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 4,4 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση ή 2,1 δισ. ευρώ το γ’ τρίμηνο 2018 και διαμορφώθηκαν σε 22,5 δισ. ευρώ στο τέλος Σεπτεμβρίου 2018. Η μείωση το γ’ τρίμηνο οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στη μεταφορά επιλεγμένων μη εξυπηρετούμενων δανειακών χαρτοφυλακίων στα «Στοιχεία Ενεργητικού προς Πώληση», εν όψει αναμενόμενης εκποιήσεώς τους. Στο τέλος Σεπτεμβρίου 2018, ο Δείκτης Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων του Ομίλου διαμορφώθηκε σε 49,9%, μειωμένος κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες σε τριμηνιαία βάση, με τον Δείκτη Καλύψεως Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων να ανέρχεται σε 47,3%. Το γ’ τρίμηνο 2018, τα Δάνεια σε Καθυστέρηση στην Ελλάδα, συνεχίζοντας την καθοδική τους πορεία, μειώθηκαν κατά 1,6 δισ. ευρώ και 3,6 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση και ανήλθαν σε 14,9 δισ. ευρώ. Η διοίκηση επιδιώκει έως το τέλος του 2019 τα NPEs (της μητρικής) να μην ξεπερνούν τα 16,8 δισ. ευρώ.
Για την Εθνική Τράπεζα τα εγχώρια Μη Εξυπηρετούμενα Ανοίγματα (NPEs) έχουν μειωθεί κατά 2,4 δισ. ευρώ τους τελευταίους 12 μήνες. Όπως επισημαίνεται, η συνολική μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων ύψους 5,6 δισ. ευρώ από το τέλος του 2015 αντανακλά τον αρνητικό ρυθμό δημιουργίας νέων επισφαλειών (2,1 δισ. ευρώ), καθώς και διαγραφές πλήρως καλυμμένων από προβλέψεις δανείων (3,5 δισ. ευρώ), εκ των οποίων 2 δισ. ευρώ έχουν ήδη πωληθεί. Στην Ελλάδα, οι δείκτες κάλυψης Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων και δανείων σε καθυστέρηση άνω των 90 ημερών από σωρευμένες προβλέψεις ανήλθαν σε 60% και 84%, αντίστοιχα. Η Εθνική υπέβαλε πρόσφατα στον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό τη νέα στρατηγική της για τη μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων, με την οποία δεσμεύεται σε μείωση της τάξεως των 10 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του 2021.
Η συνολική ετήσια μείωση των NPEs για την Πειραιώς ανήλθε σε 5,2 δισ. ευρώ, με το υπόλοιπό τους να υποχωρεί στα 28,5 δισ. ευρώ στο τέλος του εννεαμήνου 2018. Ο δείκτης κάλυψης NPE από σωρευμένες προβλέψεις στο τέλος Σεπτεμβρίου 2018 παρέμεινε στα επίπεδα του 49%. Η μεταβολή των NPE από την αρχή του έτους έφτασε τα -4,3 δισ. ευρώ και ήταν αποτέλεσμα τόσο οργανικών όσο και μη οργανικών ενεργειών. Η τράπεζα ολοκλήρωσε στις αρχές του δ’ τριμήνου 2018 τις συναλλαγές πώλησης δύο χαρτοφυλακίων NPE συνολικής μικτής λογιστικής αξίας ύψους 1,8 δισ. ευρώ, το πρώτο εξασφαλισμένων επιχειρηματικών δανείων (Amoeba) και το δεύτερο μη εξασφαλισμένων καταναλωτικών (Arctos). Η τράπεζα ήδη εργάζεται στην κατεύθυνση πώλησης δύο νέων χαρτοφυλακίων NPE, μικτής λογιστικής αξίας 1,7 δισ. ευρώ. Ο στόχος για τα NPEs στο τέλος του 2021 έχει οριστεί στα 13 δισ. ευρώ, που υπονοεί μια συνολική μείωσή τους κατά 14 δισ. ευρώ έναντι του Σεπτεμβρίου 2018, τόσο μέσω οργανικών δράσεων όσο και μη οργανικών.
Στη Eurobank ο σχηματισμός των νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων παρέμεινε σε αρνητικό έδαφος και διαμορφώθηκε σε -110 εκατ. ευρώ το γ’ τρίμηνο και -519 εκατ. ευρώ το εννεάμηνο 2018. Λαμβανομένης υπ’ όψιν της πώλησης χαρτοφυλακίου καταναλωτικών δανείων ύψους 1 δισ. ευρώ, ο δείκτης των NPEs μειώθηκε για πρώτη φορά κάτω από 40%, σε 39%. Τα συνολικά NPEs μειώθηκαν κατά 1,3 δισ. ευρώ το γ’ τρίμηνο και 2,4 δισ. ευρώ το εννεάμηνο 2018 και η κάλυψη των NPEs από τις σωρευτικές προβλέψεις διαμορφώθηκε σε 53,7%. Για το 2019 ο στόχος είναι η μείωση των NPEs στα 12,1 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με τη διοίκηση, η διαχείριση των NPEs παραμένει προτεραιότητα, μαζί με την ανάπτυξη των εργασιών της. Με βάση το νέο σχέδιο για την περίοδο 2019-2021, προβλέπεται εμπροσθοβαρή μείωση των NPEs, με στόχο δείκτη NPEs σε επίπεδο ομίλου περίπου στο 15% στο τέλος της περιόδου.
Οι διοικήσεις των τραπεζών υποστηρίζουν ότι τα πιστωτικά ιδρύματα είναιμσε θέση να βελτιώσουν περαιτέρω το προφίλ χρηματοδότησής τους και να ενισχύσουν περισσότερο την καταθετική τους βάση.
