Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Σε μια σειρά από αισιόδοξες παραδοχές έχει στηρίξει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης τις προβλέψεις του για την πορεία των βασικών δημοσιονομικών και μακροοικονομικών μεγεθών του 2019.
Το σχέδιο προϋπολογισμού που κατατέθηκε τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες στηρίζεται στην εκτίμηση ότι οι τράπεζες θα επιτύχουν τον στόχο μείωσης των «κόκκινων» δανείων κατά 16,9 δισ. ευρώ μέσα στο 2019 και θα ανοίξουν τη στρόφιγγα της χορήγησης νέων δανείων, ενώ ταυτόχρονα θα συνεχιστεί η προσέλκυση νέων καταθέσεων.
Προβλέπεται επίσης αποκλιμάκωση του spread του 10ετούς ομολόγου κάτω από το όριο του 4% μέσα στην επόμενη χρονιά, όπως επίσης και κατακόρυφη αύξηση των επενδύσεων και μάλιστα με διψήφιο ποσοστό.
Για την ανεργία προβλέπεται περαιτέρω μείωση, ενώ έχει ληφθεί υπ’ όψιν μέχρι και η συνεχιζόμενη γήρανση του πληθυσμού, η οποία το 2019 προβλέπεται ότι θα αποτυπωθεί μέσα από την περαιτέρω συρρίκνωση του πληθυσμού που βρίσκεται σε ηλικία για εργασία (15 έως 64 ετών).
Η εκτίμηση ότι όλες οι εξελίξεις μέσα στην επόμενη χρονιά θα είναι θετικές -τη στιγμή μάλιστα που υπάρχουν πολλοί αστάθμητοι παράγοντες, όπως είναι οι εκλογές στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, το Brexit, η κόντρα της Ιταλίας με την Ε.Ε και τα προβλήματα της Τουρκίας στην οικονομία της, όπως επίσης και ο υπό εξέλιξη εμπορικός πόλεμος- είναι και ο παράγοντας αβεβαιότητας του ελληνικού προϋπολογισμού. Μη επιβεβαίωση ορισμένων εκ των παραδοχών μπορεί να επηρεάσει τόσο τα δημοσιονομικά όσο και τα μακροοικονομικά μεγέθη.
Αναλυτικά, οι παραδοχές πάνω στις οποίες έχει στηριχτεί ο ελληνικός προϋπολογισμός -παραδοχές οι οποίες αφορούν το εσωτερικό της χώρας και όχι εξωγενείς παράγοντες- είναι οι εξής:
* Η πρόβλεψη για ανάπτυξη 2,5% το 2019 στηρίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό στη διψήφια αύξηση του ακαθάριστου σχηματισμού παγίων κεφαλαίων κατά 11,9%, αλλά και στην αύξηση των εξαγωγών με ρυθμό 5,8%, δηλαδή υψηλότερο σε σχέση με τον αντίστοιχο των εισαγωγών (5,2%). Και οι δύο αυτές μεταβολές προϋποθέτουν αφενός ότι θα έρθουν νέες επενδύσεις στη χώρα και αφετέρου ότι οι συνθήκες διεθνώς θα είναι κατάλληλες ώστε να μην επηρεαστούν οι εξαγωγές ελληνικών προϊόντων αλλά και η προσέλκυση τουριστών.
* Ήρεμα νερά προβλέπονται και όσον αφορά την εξέλιξη των επιτοκίων. Για το Euribor προεξοφλείται ότι θα παραμείνει περίπου στα ίδια αρνητικά επίπεδα (-0,2% έναντι -0,3% το 2018), με αποτέλεσμα και το επιτόκιο καταθέσεων να διατηρηθεί στο 0,3% και το επιτόκιο των δανείων να υποχωρήσει ελαφρά στο 4,4% από 4,6% το 2018. Καλύτερες συνθήκες προεξοφλεί το οικονομικό επιτελείο και στην αγορά ομολόγων, καθώς προσβλέπει σε αποκλιμάκωση της απόδοσης του 10ετούς ομολόγου στο 3,8% έναντι 4% που είναι η αντίστοιχη πρόβλεψη για φέτος. Χθες το spread του ελληνικού 10ετούς διαμορφωνόταν στο 4,28%.
* Για το εργατικό δυναμικό, αναμένεται περαιτέρω μείωση στα 6,766 εκατομμύρια άτομα από 6,835 εκατ. το 2018. Αυτή η μείωση είναι αποτέλεσμα της γήρανσης και του δημογραφικού. Ταυτόχρονα προβλέπεται η περαιτέρω μείωση της ανεργίας στο 18,2% από 19,9% το 2018.
Εκτιμήσεις για τις τράπεζες
Μια σειρά από παραδοχές αφορούν τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος. Σε μια χρονιά που αναμένεται πλέον να γίνει πράξη η πλήρης άρση των capital controls (σ.σ.: εντός του 2019 αναμένεται να αρθούν και οι περιορισμοί που αφορούν τις συναλλαγές με το εξωτερικό), προβλέπονται τα εξής:
1 Η περαιτέρω αύξηση των καταθέσεων. Η εκτίμηση είναι συγκρατημένη, καθώς ο πήχης για τις καταθέσεις ανεβαίνει στα 137,4 δισ. ευρώ έναντι 132,8 δισ. ευρώ που αναμένεται να είναι το υπόλοιπο στο τέλος του 2018. Η φετινή χρονιά αναμένεται να κλείσει με αύξηση 6,5 δισ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή.
2 Το 2019 εκτιμάται ότι θα είναι το πρώτο έτος αύξησης του υπολοίπου των ιδιωτικών δανείων ύστερα από ένα πολυετές πτωτικό σερί. Το υπόλοιπο αναμένεται να διαμορφωθεί στα 190,7 δισ. ευρώ στο τέλος του 2019 έναντι 185,1 δισ. ευρώ το 2018. Για φέτος η αύξηση προβλέπεται ότι θα είναι ισχνή και ότι δεν θα ξεπεράσει το 1,1 δισ. ευρώ.
3 Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αναμένεται να διαμορφωθούν στα 64,6 δισ. ευρώ από 81,5 δισ. ευρώ το 2018 και 94,4 δισ. ευρώ στο τέλος του 2017. Δηλαδή, ενώ το 2018 προβλέπεται ότι θα κλείσει με μείωση των μη εξυπηρετούμενων υποχρεώσεων κατά 12,9 δισ. ευρώ, για το επόμενο έτος ο πήχης ανεβαίνει ακόμη περισσότερο στα 16,9 δισ. ευρώ.
Μεγάλος βαθμός εξάρτησης από τις διεθνείς εξελίξεις
Ο ελληνικός προϋπολογισμός, δεδομένου ότι προβλέπεται πως θα είναι περισσότερο «ανοικτός» το 2019 -λόγω της εκτίμησης για αύξηση των εξαγωγών αλλά και πολύ σημαντική αύξηση των επενδύσεων-, έχει μεγάλο βαθμό εξάρτησης και από τις εξελίξεις στο εξωτερικό. Οι προβλέψεις για τις ισοτιμίες των νομισμάτων, την πορεία του πετρελαίου, αλλά και την ανάπτυξη σε Ευρώπη και ΗΠΑ πάνω στις οποίες έχουν στηριχτεί τα βασικά οικονομικά μεγέθη, έχουν ως εξής:
* H τιμή του πετρελαίου brent διαμορφώνεται περίπου στα 80,7 δολάρια ανά βαρέλι με βάση τις χθεσινές τιμές. Η ελληνική πλευρά βλέπει τον μέσο όρο για φέτος να διαμορφώνεται στα 70,23 δολάρια ανά βαρέλι και να κινείται ελαφρά πτωτικά -πάντοτε κατά μέσο όρο- μέσα στο 2019. Για να επιβεβαιωθεί αυτή η εκτίμηση θα πρέπει να ξεκινήσει άμεσα η αποκλιμάκωση στη διεθνή τιμή του πετρελαίου και να μην υπάρξουν περαιτέρω αναταραχές στις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες για μια ολόκληρη χρονιά. Αξίζει να σημειωθεί ότι τον Νοέμβριο του 2017 η τιμή του brent ήταν κάτω από τα 60 δολάρια το βαρέλι, ενώ η μεγάλη άνοδος έχει ξεκινήσει κυρίως μετά τον φετινό Αύγουστο. Στον προϋπολογισμό που εστάλη από το υπουργείο Οικονομικών στις Βρυξέλλες προβλέπεται μέση τιμή 68,99 δολάρια ανά βαρέλι για το brent.
* Ο ελληνικός προϋπολογισμός έχει στηριχτεί στην εκτίμηση ότι δεν θα υπάρξουν αναταραχές στην παγκόσμια οικονομία μέσα στο επόμενο έτος. Για το παγκόσμιο ΑΕΠ, ο προϋπολογισμός έχει στηριχτεί στην εκτίμηση ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα είναι αντίστοιχος με αυτόν του 2018 (3,9%), ενώ για το ΑΕΠ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης εκτιμάται ανάπτυξη 2% και 2,1% αντίστοιχα, δηλαδή περίπου στα ίδια επίπεδα με αυτά του 2018. Αυτό σημαίνει ότι το 2019 θα πρέπει να μην υπάρξουν επιπτώσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή στην παγκόσμια οικονομία από πιθανές συνέπειες ενός εμπορικού πολέμου ή ενός «σκληρού» Brexit τον Μάρτιο του 2019.
* Η ισοτιμία του ευρώ με το δολάριο προβλέπεται να κινηθεί σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με αυτά του 2018 και να διαμορφωθεί στο 1,14 έναντι 1,18 που αναμένεται να είναι η μέση ισοτιμία του 2018.
