Από την έντυπη έκδοση
Του Νίκου Μπέλλου
[email protected]
Την προσωρινή και υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις μετακύλιση της είσπραξης του ΦΠΑ στις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων στο εσωτερικό της Ε.Ε. από τον πωλητή στον αγοραστή για τιμολόγια άνω των 17.500 ευρώ προβλέπει η χθεσινή συμφωνία στο Συμβούλιο ECOFIN για την εφαρμογή ενός γενικευμένου μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης του φόρου προστιθέμενης αξίας.
Πρόκειται για μια νέα οδηγία, που παρουσίασε ήδη η «Ν» (28 Σεπτεμβρίου), η οποία θα εφαρμοστεί μέχρι τις 30 Ιουνίου 2022, ενώ εντάσσεται στο πλαίσιο των δράσεων για την καταπολέμηση της διασυνοριακής φοροδιαφυγής στο ΦΠΑ στην Ε.Ε.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το έλλειμμα ΦΠΑ (η διαφορά μεταξύ των αναμενόμενων εσόδων από τον ΦΠΑ και του ΦΠΑ που εισπράττουν πραγματικά οι φορολογικές αρχές) ανήλθε το 2016 στο σύνολο της Ε.Ε. σε 147 δισ. ευρώ ή στο 12,3%.
Στην Ελλάδα το έλλειμμα ανήλθε το ίδιο έτος στα 5,916 δισ. ευρώ ή 29,22%, που ήταν η χειρότερη επίδοση στην Ευρωζώνη και η δεύτερη χειρότερη στην Ε.Ε. μετά τη Ρουμανία.
Η εφαρμογή του νέου μηχανισμού αποτελεί παρέκκλιση από τις βασικές γενικές αρχές του ισχύοντος συστήματος ΦΠΑ της Ε.Ε. και συνεπώς απαιτεί την τροποποίηση της υφιστάμενης οδηγίας 2006/112/ΕΚ σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας. Η παρέκκλιση θα χορηγείται για περιορισμένο χρονικό διάστημα και σε εθελοντική βάση για τα κράτη-μέλη, τα οποία πληρούν τις προϋποθέσεις που εκτίθενται στην οδηγία.
Στόχος είναι να υποστηριχθούν ορισμένες χώρες που πλήττονται ιδιαίτερα από την απάτη στον τομέα του ΦΠΑ και δεν διαθέτουν επαρκή μέτρα για την καταπολέμησή της, όπως για παράδειγμα στις περιπτώσεις μηχανισμών τύπου «carousel» (αλυσιδωτή απάτη) ή του «αφανούς εμπόρου».
Η οδηγία θα προσφέρει περιορισμένη χρονικά λύση, στο πλαίσιο της οποίας οι προμήθειες θα φορολογούνται στη χώρα προορισμού.
Το ισχύον μέχρι τώρα καθεστώς επέτρεπε την εφαρμογή του μηχανισμού αντιστροφής της επιβάρυνσης ΦΠΑ, αλλά περιοριζόταν σε έναν συγκεκριμένο κατάλογο τομέων, ενώ τώρα μπορεί να εφαρμοστεί σε όλους τους τομείς.
Η αλυσιδωτή απάτη (carousel) διαπράττεται συνήθως στο πλαίσιο διασυνοριακών συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων. Σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς, οι εντός της Ε.Ε. διασυνοριακές προμήθειες μεταξύ επιχειρήσεων απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ, ενώ την υποχρέωση καταβολής του ΦΠΑ στον κρατικό προϋπολογισμό φέρει ο πωλητής των αγαθών και υπηρεσιών στην αγορά προορισμού (ο ΦΠΑ εισπράττεται από τον πωλητή).
Στον μηχανισμό εμπλέκονται διάφορες εταιρείες οι οποίες πωλούν η μία στην άλλη σε εγχώρια αγορά αγαθά ή υπηρεσίες που εισάγονται χωρίς ΦΠΑ από προμηθευτή (την αποκαλούμενη εταιρεία-όχημα) σε άλλη χώρα της Ε.Ε.
Μία από τις εταιρείες της αλυσίδας, συνήθως η εισάγουσα τα αγαθά, δεν καταβάλλει τον ΦΠΑ στον κρατικό προϋπολογισμό παρότι τον χρεώνει στον επόμενο αγοραστή, διαπράττοντας με τον τρόπο αυτό απάτη. Η εταιρεία αυτή συνήθως εξαφανίζεται χωρίς ίχνη αμέσως μετά τη συναλλαγή (εξ ου και η απάτη αποκαλείται «του αφανούς εμπόρου»). Η συλλογή του φόρου είναι συνεπώς αδύνατη στη χώρα στην οποία καταναλώνονται τα αγαθά ή οι υπηρεσίες. Οι άλλοι αγοραστές στην αλυσίδα, ωστόσο, ζητούν να τους επιστραφεί ο ΦΠΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό μετά τη μεταπώληση των αγαθών. Τα αγαθά ή οι υπηρεσίες μπορεί στην πραγματικότητα να μη μετακινήθηκαν καν ή να υπάρχουν μόνο στα χαρτιά.
Ο μηχανισμός αντιστροφής της επιβάρυνσης είναι ένα μέτρο που μεταθέτει την ευθύνη για την τελική καταβολή του ΦΠΑ στον κρατικό προϋπολογισμό από τον πωλητή στον πελάτη. Με τον τρόπο αυτό αποσκοπεί στη μείωση του κινδύνου απάτης στον τομέα του ΦΠΑ.
Σύμφωνα με τη χθεσινή απόφαση, οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί ένα κράτος-μέλος για να είναι σε θέση να εφαρμόσει τον γενικευμένο μηχανισμό αντιστροφής της επιβάρυνσης θα πρέπει να είναι οι εξής:
- το έλλειμμα ΦΠΑ στο ενδιαφερόμενο κράτος-μέλος θα πρέπει να είναι πέντε ποσοστιαίες μονάδες μεγαλύτερο από το διάμεσο ευρωπαϊκό έλλειμμα ΦΠΑ,
- το επίπεδο της αλυσιδωτής απάτης (carousel) στο κράτος-μέλος θα πρέπει να αντιστοιχεί σε περισσότερο του 25% του αντίστοιχου ελλείμματος ΦΠΑ,
- το κράτος-μέλος θα πρέπει να αποδείξει ότι τα συμβατικά μέτρα δεν επαρκούν για την καταπολέμηση αυτού του είδους απάτης.
Ο μηχανισμός της αντιστροφής θα ισχύσει μέχρι τις 30 Ιουνίου 2022, οπότε και θα αξιολογηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
