Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Επιτυχημένο ήταν για το υπουργείο Οικονομικών το πρώτο δύσκολο τεστ εκτέλεσης του φετινού προϋπολογισμού. Παρά την αναταραχή που προκλήθηκε τις τελευταίες ημέρες του Ιουλίου εξαιτίας των καταστροφικών πυρκαγιών στην Αττική, τα έσοδα κινήθηκαν πάνω από τον στόχο. Η υπέρβαση ήταν μεγαλύτερη σε επίπεδο καθαρών εσόδων, καθώς «βοήθησε» η λογιστική μεταχείριση των επιστροφών φόρου. Συγκεκριμένα, τα καθαρά έσοδα ανήλθαν στα 5,38 δισ. ευρώ έναντι στόχου 4,917 δισ. ευρώ. Ακόμη όμως και σε επίπεδο εσόδων προ επιστροφών, οι εισπράξεις κινήθηκαν τον Ιούλιο πάνω από τον στόχο καθώς διαμορφώθηκαν στα 5,476 δισ. ευρώ έναντι στόχου 5,416 δισ. ευρώ για τον συγκεκριμένο μήνα. Υπενθυμίζεται ότι οι στόχοι έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω μετά την ψήφιση από τη Βουλή του Μεσοπρόθεσμου Σχεδίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής.
Ο Ιούλιος
Ο Ιούλιος ήταν ο πρώτος καθοριστικός μήνας λόγω της έναρξης διαδικασίας πληρωμής του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων. Μια σειρά γεγονότων ενέτεινε τον προβληματισμό σχετικά με την πορεία των εσόδων:
1. Πρώτον το γεγονός ότι το τελικό ποσό βεβαίωσης του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων περιορίστηκε κατά περίπου 500 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2016.
2. Δεύτερον ότι χρειάστηκε να υπάρξουν αλλεπάλληλες παρατάσεις στην προθεσμία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων με αποτέλεσμα για χιλιάδες φορολογούμενους να προκύψει και μετάθεση της προθεσμίας πληρωμής του φόρου. Έτσι, φυσικά πρόσωπα με συμμετοχή σε νομικά πρόσωπα που τηρούν απλογραφικά βιβλία θα πληρώσουν για πρώτη φορά τον Αύγουστο όπως επίσης και τα νομικά πρόσωπα που έκαναν φορολογική δήλωση μετά τις 26 Ιουνίου. Όσον αφορά τους πληγέντες από τις καταστροφικές πυρκαγιές, θα αρχίσουν να πληρώνουν τις φετινές τους φορολογικές υποχρεώσεις από το τέλος Οκτωβρίου.
Βέβαια, παρά τη θετική πορεία του Ιουλίου, και οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί καθώς ο πήχης παραμένει ψηλά: στο χρονικό διάστημα Αυγούστου - Δεκεμβρίου θα πρέπει να συγκεντρωθούν 22,993 δισ. ευρώ (ή 4,598 δισ. ευρώ ανά μήνα) σε επίπεδο καθαρών εσόδων τακτικού προϋπολογισμού ή 25,075 δισ. ευρώ (ή 5,015 δισ. ευρώ ανά μήνα) σε επίπεδο εσόδων προ επιστροφών.
Οι επιδόσεις στο επτάμηνο
Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία εκτέλεσης του κρατικού προϋπολογισμού, για την περίοδο Ιανουαρίου - Ιουλίου 2018 παρουσιάζεται έλλειμμα στο ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ύψους 1,563 δισ. ευρώ έναντι στόχου για έλλειμμα 2,608 δισ. ευρώ που έχει περιληφθεί στην επεξηγηματική έκθεση του ΜΠΔΣ 2019-2022, για το αντίστοιχο διάστημα του 2018 και ελλείμματος 1,351 δισ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2017. Το πρωτογενές πλεόνασμα έφτασε τα 2,087 δισ. ευρώ, έναντι στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 929 εκατ. ευρώ και πρωτογενούς πλεονάσματος 3,024 δισ. ευρώ για την ίδια περίοδο το 2017. Η υπέρβαση του στόχου στο πρωτογενές πλεόνασμα -η οποία αποτελεί βασικό ζητούμενο για το οικονομικό επιτελείο το οποίο επιδιώκει τη δημιουργία δημοσιονομικού χώρου που θα επιτρέψει τη διανομή έκτακτου μερίσματος τον Δεκέμβριο- οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον περιορισμό των δαπανών του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων όπως προκύπτει και από τα αναλυτικά στοιχεία.
Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 27,429 δισ. ευρώ παρουσιάζοντας αύξηση κατά 354 εκατ. ευρώ ή 1,3% έναντι του στόχου. Τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 26,092 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 549 εκατ. ευρώ ή 2,2% έναντι του στόχου. Οι επιστροφές εσόδων (εξαιρουμένων των επιστροφών από το πρόγραμμα εκκαθάρισης ληξιπρόθεσμων οφειλών) ανήλθαν σε 2,330 δισ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση κατά 333 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου (2,663 δισ. ευρώ). Τα έσοδα του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανήλθαν σε 1,337 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 196 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου. Ειδικότερα, τον Ιούλιο 2018 το σύνολο των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε στα 5,451 δισ. ευρώ αυξημένο κατά 204 εκατ. ευρώ σε σχέση με τον μηνιαίο στόχο. Τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 5,361 δισ. ευρώ, αυξημένα έναντι του μηνιαίου στόχου κατά 444 εκατ. ευρώ. Τα έσοδα του ΠΔΕ ανήλθαν σε 89 εκατ. ευρώ, μειωμένα κατά 240 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου.
Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την περίοδο Ιανουαρίου - Ιουλίου 2018 ανήλθαν στα 28,992 δισ. ευρώ και παρουσιάζονται μειωμένες κατά 691 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου (29,683 δισ. ευρώ). Ειδικότερα, οι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 27,759 δισ. ευρώ και είναι αυξημένες κατά 66 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου. Μειωμένες έναντι του στόχου ήταν κυρίως οι δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα ΥΠΕΘΑ κατά 113 εκατ. ευρώ. Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού παρουσιάζονται αυξημένες σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2017 κατά 325 εκατ. ευρώ. Έχουν καταβληθεί επιπλέον 213 εκατ. ευρώ για το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης και 230 εκατ. ευρώ για οικογενειακά επιδόματα. Οι δαπάνες του ΠΔΕ διαμορφώθηκαν σε 1,233 δισ. ευρώ παρουσιάζοντας μείωση έναντι του στόχου κατά 757 εκατ. ευρώ.
Ειδικά για τον μήνα Ιούλιο oι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 4,715 δισ. ευρώ και παρουσιάζονται αυξημένες κατά 109 εκατ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου, ενώ oι δαπάνες του τακτικού προϋπολογισμού ανήλθαν σε 4,438 δισ. ευρώ και παρουσιάζονται αυξημένες κατά 187 εκατ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου. Οι δαπάνες του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) ανήλθαν σε 277 εκατ. ευρώ και παρουσιάζονται μειωμένες έναντι του μηνιαίου στόχου κατά 78 εκατ. ευρώ.
Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές
Η αποπληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου, αλλά και οι επιστροφές φόρων που βρίσκονται σε εκκρεμότητα επηρεάζουν άμεσα την εικόνα του πρωτογενούς πλεονάσματος. Όχι μόνο αυτού που υπολογίζεται με βάση τον ορισμό της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και της Eurostat, αλλά και του λεγόμενου «μνημονιακού», δηλαδή αυτού που υπολογίζεται με βάση τις παραδοχές που έχουν γίνει στο πλαίσιο των δανειακών συμβάσεων που υπέγραψε η Ελλάδα με τους δανειστές της από το 2010 μέχρι σήμερα. Προς το παρόν, οι πληρωμές ληξιπρόθεσμων οφειλών λειτουργούν ευεργετικά για το «μνημονιακό πλεόνασμα» συμβάλλοντας στη δημιουργία πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου (ή υπερπλεονάσματος) όπως προκύπτει από τα ακόλουθα στοιχεία:
1. Σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, η επίπτωση στο πρωτογενές πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης κατά το πρώτο εξάμηνο της φετινής χρονιάς από τη μεταβολή των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων ήταν θετικό κατά 596 εκατ. ευρώ. Πέρυσι, η επίπτωση των μεταβολής των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων ήταν αρνητική κατά 323 εκατ. ευρώ. Δηλαδή, μόνο από τις μεταβολές των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων υπάρχει θετική συμβολή στο φετινό πρωτογενές πλεόνασμα (εκφρασμένο σε μνημονιακούς όρους) κατά 919 εκατ. ευρώ.
2. Οι επιστροφές εσόδων του Ιουλίου 2018 (εξαιρουμένων των επιστροφών από το πρόγραμμα εκκαθάρισης ληξιπρόθεσμων οφειλών) ανήλθαν σε 101 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση κατά 410 εκατ. ευρώ έναντι του μηνιαίου στόχου που είχε οριστεί στα 511 εκατ. ευρώ. Η μείωση αυτή βοήθησε στο να μεγαλώσει το πρωτογενές πλεόνασμα σε επίπεδο κρατικού και τακτικού προϋπολογισμού κατά τον μήνα Ιούλιο. Οι υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών αποδίδουν τη μεγάλη μείωση στο γεγονός ότι ένα σημαντικό ποσό επιστροφών εσόδων, ύψους 401 εκατ. ευρώ, χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα εκκαθάρισης ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων (σ.σ.: είχε μεσολαβήσει και η εκταμίευση του ενός δισ. ευρώ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας), κάτι που σημαίνει ότι είναι διαφορετική η «λογιστική» αντιμετώπιση της συγκεκριμένης δαπάνης.
