Από την έντυπη έκδοση
Του Αντώνη Τσιμπλάκη
[email protected]
Μεγάλη ώθηση στην ελληνική οικονομία μπορεί να δώσει η αναβίωση της ελληνικής ναυπηγικής και επισκευαστικής βιομηχανίας, που βρίσκεται ήδη στα σκαριά. Το τελευταίο διάστημα, από τους βασικούς «παίκτες» στον Πειραιά και τη Σύρο, προγραμματίζονται ή και υλοποιούνται επενδύσεις σε υποδομές και εξοπλισμό άνω των 105 εκατ. ευρώ, ενώ όλοι έχουν στραμμένη την προσοχή τους και στις εξελίξεις στα ναυπηγεία Σκαραμαγκά, τα οποία είναι πιθανό να επαναλειτουργήσουν για εμπορικούς σκοπούς.
Η μεγάλη δεξαμενή των 500.000 τόνων των ΕΝΑΕ που βρίσκεται σε αδράνεια από το 2010 και μετά, αποτελεί και τον μεγάλο κράχτη της περιοχής. Μπορεί τα μεγάλα πλοία (δεξαμενόπλοια 300.000 τόνων μεταφορικής ικανότητας) να μη βρίσκονται συχνά στη ρότα της Ελλάδας, αλλά οι δυνατότητες της μεγαλύτερης δεξαμενής της Ανατολικής Μεσογείου, αποτελούν τη καλύτερη διαφήμιση στο εξωτερικό, όπως έχουν δηλώσει κατ’ επανάληψη όλοι οι εμπλεκόμενοι στον κλάδο.
Την ίδια στιγμή στα ναυπηγεία Ελευσίνας πραγματοποιούνται εργασίες σε πλοία, ενώ βρίσκονται σε αναμονή για την αντιμετώπιση των συσσωρευμένων χρεών της εταιρείας, αφού μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί υποψήφιος επενδυτής, όπως έγινε για παράδειγμα στα ναυπηγεία Σύρου με τον όμιλο Onex και στον ΟΛΠ με την Cosco, που βρίσκονται σε φάση πλήρους ανασυγκρότησης, προκειμένου να φέρουν πίσω στην Ελλάδα τα πλοία που μέχρι σήμερα εξυπηρετούνταν σε γιάρδες γειτονικών χωρών.
Η συνεισφορά
Το μέγεθος της συνεισφοράς του κλάδου στην οικονομία αλλά και των δυνατοτήτων που ανοίγονται από τις επενδύσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη καταγράφει μελέτη του Κέντρου Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ).
Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία, οι κλάδοι της ναυπήγησης και επισκευής πλοίων και σκαφών ευθύνονταν αθροιστικά το έτος 2008 για το 2,4% της συνολικής ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας της μεταποίησης, με το μερίδιο αυτό να αυξάνεται ελαφρά το 2009, να υποχωρεί σημαντικά στο 1,6% το 2010 και να παραμένει περίπου σταθερό στη συνέχεια μέχρι και το έτος 2013. Όσον αφορά το μερίδιο των συγκεκριμένων κλάδων στην απασχόληση, αυτό αντιστοιχούσε αθροιστικά στο 2,4% το 2008, παρέμεινε περίπου σταθερό μέχρι και το 2010, υποχώρησε στο 1,8% το 2011 και παρουσίασε στη συνέχεια διακυμάνσεις φθάνοντας το 1,9% το 2013.
Με βάση τα παραπάνω μεγέθη, αλλά και τη σύγκριση με τα αντίστοιχα μερίδια της ναυπηγοεπισκευής στην παραγωγή του τομέα της μεταποίησης άλλων ευρωπαϊκών χωρών γίνεται αντιληπτό ότι στην περίπτωση της Ελλάδας η ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικής βαρύτητας παραγωγική δραστηριότητα.
Οι άλλες παράμετροι
Θα πρέπει να επισημανθεί, τονίζει το ΚΕΠΕ, ότι η σημασία της ναυπηγοεπισκευής για τη χώρα δεν εξαντλείται στην εικόνα που αντανακλούν τα συγκεκριμένα μεγέθη, αλλά σχετίζεται και με μία σειρά από άλλες παραμέτρους που είναι σκόπιμο να ληφθούν υπόψη. Ειδικότερα, οι δραστηριότητες των επιχειρήσεων που εντάσσονται στους κλάδους της ναυπήγησης και επισκευής πλοίων και σκαφών συνδέονται με την παραγωγή και την απασχόληση σε μία σειρά εγχώριων επιχειρήσεων άλλων κλάδων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η σύνδεση αυτή είναι έντονη ακόμα και υπό τις παρούσες συνθήκες ασθενών επιδόσεων της ναυπηγοεπισκευής, όπως ισχύει στην περίπτωση των βιομηχανικών επιχειρήσεων που παράγουν προϊόντα τα οποία χρησιμοποιούνται στη ναυπηγοεπισκευή.
Σε άλλες περιπτώσεις, η σύνδεση μπορεί να είναι δυνητικά πολύ σημαντική στο μέλλον, με χαρακτηριστικά παραδείγματα:
(α) τη σχέση με τον κλάδο των θαλάσσιων μεταφορών και τις σημαντικές συνέργειες που μπορεί να προκύψουν μεταξύ της ναυπηγοεπισκευής και των δραστηριοτήτων του Λιμανιού του Πειραιά, και
(β) τη σχέση με τον κλάδο της χαλυβουργίας, ο οποίος παράγει τη βασικότερη πρώτη ύλη για τη ναυπηγοεπισκευή και διαθέτει ισχυρή βιομηχανική βάση στη χώρα και μεγάλες εγκαταστάσεις πλησίον των ναυπηγείων (Ελευσίνα, Ασπρόπυργος).
Εκτός από την προαναφερόμενη σημασία της για τα οικονομικά μεγέθη άλλων κλάδων, η εγχώρια ναυπηγοεπισκευαστική βιομηχανία έχει σημασία για τα μεγέθη του εξωτερικού ισοζυγίου αγαθών της χώρας.
Η μεγάλη δραστηριότητα της Ελλάδας στον τομέα της ναυτιλίας, σε συνδυασμό με τις αδυναμίες της εγχώριας ναυπηγικής βιομηχανίας, συνεπάγεται μεγάλο ύψος εισαγωγών πλοίων και σημαντικό έλλειμμα στο σχετικό ισοζύγιο, ιδιαίτερα σε περιόδους ανάκαμψης/κορύφωσης της διεθνούς ναυπηγικής δραστηριότητας (στο διάγραμμα μέχρι και το έτος 2011).
Επομένως, σημειώνεται από τους ερευνητές, γίνεται κατανοητό ότι η ανάπτυξη της ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας μπορεί στο μέλλον να συμβάλλει σημαντικά στην εξισορρόπηση του ισοζυγίου αγαθών της χώρας, μέσω της κάλυψης μεγαλύτερου τμήματος των αναγκών της ελληνικής ναυτιλίας αλλά και μέσω της αύξησης των εξαγωγών. Τέλος, σημαντικές διαστάσεις του ρόλου της ναυπηγικής βιομηχανίας για τη χώρα σχετίζονται με την ανάπτυξη και διάχυση της τεχνολογίας, με τις επιδράσεις σε τοπικό επίπεδο, αλλά και με την ασφάλεια των θαλάσσιων μεταφορών και την άμυνα σε εθνικό επίπεδο. Ειδικότερα, η ναυπηγική δραστηριότητα αποτελεί τομέα στον οποίο αναπτύσσονται και εφαρμόζονται νέες τεχνολογίες, οι οποίες στη συνέχεια διαχέονται και σε άλλους κλάδους (π.χ. στις βιομηχανίες που τροφοδοτούν τη ναυπηγοεπισκευή), συμβάλλοντας έτσι ευρύτερα στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας και στην ανάπτυξη του ανθρωπίνου δυναμικού της χώρας.
Παράλληλα, τόσο τα ναυπηγεία και οι άλλες ναυπηγοεπισκευαστικές μονάδες, όσο και οι υπόλοιπες επιχειρήσεις που τα τροφοδοτούν, βρίσκονται στην πλειονότητά τους συγκεντρωμένες σε πολύ συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές της χώρας (περιοχή Πειραιά-Περάματος-Σαλαμίνας-Ελευσίνας-Σχιστού, Σύρου, Χαλκίδας). Αυτό συνεπάγεται ότι οι δραστηριότητες της ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας έχουν ιδιαίτερη σημασία για την απασχόληση και τη συνοχή στις τοπικές κοινωνίες των περιοχών αυτών. Επιπλέον, η ναυπηγική βιομηχανία έχει ιδιαίτερη σημασία από πλευράς εθνικής άμυνας, στο σκέλος της εξασφάλισης της δυνατότητας κατασκευής και συντήρησης πλοίων και υποβρυχίων του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ καλύπτει και τις ανάγκες συντήρησης των πλοίων της εγχώριας ακτοπλοΐας, λειτουργίας ιδιαίτερα σημαντικής για την ασφάλεια των μεταφορών σε μία νησιωτική χώρα όπως η Ελλάδα.
Προοπτικές στις ειδικές κατηγορίες κατασκευών
Τα ναυπηγεία έχουν τη δυνατότητα να διευρύνουν σημαντικά την παραγωγική τους δραστηριότητα, η οποία σήμερα περιορίζεται σε σημαντικό βαθμό σε έργα για το Πολεμικό Ναυτικό. Ειδικότερα, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την τεχνογνωσία του ανθρωπίνου δυναμικού του κλάδου, αλλά και τις δραστηριότητες στις οποίες εξειδικεύονται επιτυχώς τα ναυπηγεία των ανεπτυγμένων ευρωπαϊκών χωρών, τα ναυπηγεία της Ελλάδας θα μπορούσαν να προσανατολιστούν προς εργασίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως, ενδεικτικά, οι κατασκευές ειδικών κατηγοριών πλοίων και σκαφών (π.χ. Ro-Ro, μέγα-γιοτ), οι σύνθετες εργασίες επισκευής πλοίων της εμπορικής ναυτιλίας (με σημαντικό δυνητικό πελάτη, όπως αναφέρεται παρακάτω, την ελληνόκτητη ναυτιλία), ο ξενοδοχειακός εξοπλισμός επιβατηγών και κρουαζιερόπλοιων και οι κατασκευές και επισκευές πολεμικών πλοίων και υποβρυχίων.
