Από την έντυπη έκδοση
Της Ιουλίας Ζαφόλια
[email protected]
Στη λήψη μέτρων όσον αφορά την παροχή συμβάσεων επί διαφοράς (CFD) και δυαδικών δικαιωμάτων προαίρεσης (binary options) για ιδιώτες επενδυτές στην Ευρωπαϊκή Ένωση συμφώνησε η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA). Απαγόρευση των δυαδικών δικαιωμάτων προαίρεσης και περιορισμός των συμβάσεων επί διαφοράς είναι η διαδικασία στην οποία θα προχωρήσει η ESMA, η οποία μαζί με τις εθνικές εποπτικές αρχές εκφράζουν την ανησυχία τους για την προστασία των επενδυτών σε σχέση με τις παραπάνω συμβάσεις. Ο λόγος είναι καταρχάς ο σύνθετος χαρακτήρας των προϊόντων αυτών και η έλλειψη διαφάνειας, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, η άνιση σχέση μεταξύ της αναμενόμενης απόδοσης και του κινδύνου ζημιάς αλλά και ζητήματα που αφορούν στη διάθεση στην αγορά και τη διανομή των παραπάνω προϊόντων. Τα μέτρα ισχύουν και για τις επενδυτικές εταιρείες αλλά και τις τράπεζες.
Αναλυτικά, τα μέτρα στα οποία προχωρά η ΕSMA αφορούν:
- Δυαδικά δικαιώματα προαίρεσης (Binary Options): απαγόρευση της διάθεσης στην αγορά, της διανομής και της πώλησης δυαδικών δικαιωμάτων προαίρεσης σε ιδιώτες επενδυτές.
- Συμβάσεις επί διαφοράς (CFD): Περιορισμός της διάθεσης στην αγορά, της διανομής και της πώλησης συμβάσεων CFD σε ιδιώτες επενδυτές. Ο περιορισμός αφορά τα όρια μόχλευσης κατά το άνοιγμα θέσεων, καθιερώνει κανόνα περιθωρίου εκκαθάρισης, προβλέπει προστασία αρνητικού υπολοίπου ανά λογαριασμό εκκαθάρισης, απαγόρευση χρήσης κινήτρων από παρόχους συμβάσεων CFD και έκδοση προειδοποίησης κινδύνου συγκεκριμένα για κάθε εταιρεία.
Οι συμβάσεις CFD είναι σύνθετα χρηματοπιστωτικά μέσα, που συχνά προσφέρονται σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες. Είναι ένα είδος συναλλαγών παράγωγων προϊόντων. Προσφέρουν τη δυνατότητα εκμετάλλευσης της αύξησης ή της πτώσης της τιμής, του επιπέδου ή της αξίας των υποκείμενων μέσων, όπως μεταξύ άλλων νομισμάτων, δεικτών, βασικών εμπορευμάτων, μετοχών και κρατικών ομολόγων.
Τα δυαδικά δικαιώματα προαίρεσης (Binary options) προσφέρουν τη δυνατότητα πληρωμής ενός προκαθορισμένου σταθερού ποσού, εφόσον το υποκείμενο περιουσιακό στοιχείο πληροί ορισμένες προκαθορισμένες προϋποθέσεις, κατά κανόνα εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος. Μία συνήθης μορφή δυαδικών δικαιωμάτων προαίρεσης είναι η πληρωμή ενός σταθερού ποσού εφόσον η τιμή του υποκείμενου περιουσιακού στοιχείου, όπως συνάλλαγμα, μετοχή ή βασικό εμπόρευμα, φθάσει σε ένα προκαθορισμένο επίπεδο. Οι ιδιώτες επενδυτές, εξαιτίας των χαρακτηριστικών των δυαδικών δικαιωμάτων προαίρεσης, κατά κανόνα χάνουν χρήματα με αυτά τα προϊόντα, χωρίς να τους προσφέρεται άλλη εναλλακτική επενδυτική πρόταση (πχ. αντιστάθμιση κινδύνου).
Σύμφωνα με την οδηγία MiFIR, η ESMA μπορεί να λαμβάνει προσωρινά μέτρα για χρονικό διάστημα τριών μηνών. Στο τέλος αυτών των τριών μηνών, εξετάζεται από την εποπτική αρχή η ανάγκη παράτασης των μέτρων παρέμβασης για άλλους τρεις μήνες.
Αναλύσεις των εποπτικών αρχών των χωρών της Ε.Ε. για τις συναλλαγές με συμβάσεις CFD δείχνουν ότι το 74%-89% των ιδιωτών επενδυτών χάνουν συνήθως χρήματα από τις επενδύσεις τους, με ζημίες οι οποίες κυμαίνονται κατά μέσο όρο ανά πελάτη από 1.600 - 29.000 ευρώ. Στις αναλύσεις των εποπτικών αρχών για τα δυαδικά δικαιώματα προαίρεσης διαπιστώνονται επίσης συνεχείς ζημίες στους λογαριασμούς ιδιωτών επενδυτών.
Τα μέτρα θα εφαρμοστούν σε οποιονδήποτε προβαίνει σε διάθεση στην αγορά, σε διανομή ή πώληση συμβάσεων CFD ή δυαδικών δικαιωμάτων προαίρεσης σε ιδιώτες επενδυτές στην Ε.Ε., πράξεις για τις οποίες απαιτείται αδειοδότηση βάσει του νέου καθεστώτος MiFID.
«Τα συμφωνηθέντα μέτρα που αποφάσισε η ESMA εγγυώνται τη μεγαλύτερη προστασία των επενδυτών σε ολόκληρη την Ε.Ε. διασφαλίζοντας ένα ελάχιστο κοινό επίπεδο προστασίας για τους ιδιώτες επενδυτές. Τα νέα μέτρα για τις συμβάσεις CFD εξασφαλίζουν για πρώτη φορά ότι οι επενδυτές δεν θα μπορούν να χάνουν περισσότερα χρήματα από αυτά που επενδύουν, περιορίζουν τη χρήση μόχλευσης και κινήτρων και προβλέπουν την έκδοση προειδοποιήσεων προς τους επενδυτές σχετικά με τους κινδύνους. Για τα δυαδικά δικαιώματα προαίρεσης (binary options), η απαγόρευση που ανακοινώνουμε είναι απαραίτητη για την προστασία των επενδυτών λόγω των χαρακτηριστικών των εν λόγω προϊόντων», σχολίασε ο πρόεδρος της ΕSMA, Steven Maijoor, προσθέτοντας: «Ο συνδυασμός υποσχέσεων για υψηλές αποδόσεις μαζί με τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες που διευκολύνουν τις συναλλαγές, σε ένα περιβάλλον ιστορικά χαμηλών επιτοκίων, δημιουργούν ελκυστικές προσφορές για τους ιδιώτες επενδυτές. Ωστόσο, ο εγγενής σύνθετος χαρακτήρας αυτών των προϊόντων και η υπερβολική μόχλευση -στην περίπτωση των συμβάσεων CFD- έχουν ως αποτέλεσμα οι ιδιώτες επενδυτές να υφίστανται μεγάλες ζημίες. Είναι αναγκαίο να υπάρξει πανευρωπαϊκή προσέγγιση του προβλήματος λόγω της διασυνοριακής φύσης αυτών των προϊόντων και η παρέμβαση της ESMA είναι ο πιο κατάλληλος και αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης του σημαντικού ζητήματος της προστασίας των επενδυτών».
Σε ό,τι αφορά τις συμβάσεις CFD, τα μέτρα σε προϊόντα που συμφώνησε η ESMA είναι τα εξής: Όρια μόχλευσης στο άνοιγμα θέσης μεταξύ 30:1 και 2:1, τα οποία κυμαίνονται ανάλογα με τη μεταβλητότητα του υποκείμενου μέσου: 30:1 για τα σημαντικότερα νομισματικά ζεύγη, 20:1 για τα μη σημαντικά νομισματικά ζεύγη, τον χρυσό και τους βασικούς δείκτες, 10:1 για βασικά εμπορεύματα εκτός χρυσού και για τους μη βασικούς δείκτες μετοχών, 5:1 για επιμέρους μετοχές, 2:1 για κρυπτονομίσματα.
Δημιουργείται επίσης ο κανόνας περιθωρίου εκκαθάρισης ανά λογαριασμό. Το μέτρο αυτό τυποποιεί το ποσοστό του περιθωρίου ασφάλισης (στο 50% του ελάχιστου απαιτούμενου περιθωρίου ασφάλισης) στο οποίο οι πάροχοι θα υποχρεούνται να προβούν στην εκκαθάρισης μιας ή περισσοτέρων συμβάσεων CFD ιδιωτών πελατών. Τρίτο μέτρο που αποφάσισε η ESMA καθιερώνει ένα συνολικό εγγυημένο όριο στις ζημιές των ιδιωτών πελατών. Καθιερώνονται επίσης, ο περιορισμός κινήτρων που προσφέρονται στις συναλλαγές συμβάσεων CFD καθώς και η τυποποιημένη προειδοποίηση κινδύνου, η οποία θα περιλαμβάνει και το ποσοστό ζημιών σε λογαριασμούς ιδιωτών επενδυτών του παρόχου συμβάσεων CFD.
Eντός των επόμενων εβδομάδων αναμένονται επίσημες ανακοινώσεις από την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών, θα ακολουθήσει η δημοσίευση στην «Εφημερίδα της Ε.Ε.» και η ισχύς των μέτρων θα ξεκινήσει έναν μήνα μετά για τα δυαδικά δικαιώματα προαίρεσης και δύο μήνες μετά για τις συμβάσεις CFD.
