Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Σε θρίλερ για γερά νεύρα αναμένεται να εξελιχθεί η διαπραγμάτευση για το ελληνικό ζήτημα, καθώς βασικά «κεφάλαια» -μεταξύ των οποίων και το δημοσιονομικό από το οποίο εξαρτάται το ποια μέτρα θα εφαρμοστούν από την 1/1/2019 και ποια όχι- θα παραμείνουν ανοικτά και μετά το Eurogroup της 21ης Ιουνίου στο Λουξεμβούργου. Ωστόσο, περιθώρια να μην κλείσει η συνολική συμφωνία μέχρι τον Αύγουστο δεν φαίνεται να υπάρχουν με βάση τα όσα υποστηρίζουν πηγές τόσο στην ελληνική κυβέρνηση όσο και στις τάξεις των ευρωπαϊκών θεσμών.
Παράταση του 3ου μνημονίου μετά τις 20 Αυγούστου προϋποθέτει ότι θα δοθεί σχετική έγκριση από τα κοινοβούλια των χωρών-μελών της Ευρωζώνης, εξέλιξη που δεν φαίνεται να επιθυμεί κανείς στους κόλπους των δανειστών, τουλάχιστον με τα μέχρι τώρα δεδομένα.
Η διάθεση να μη χρειαστεί έγκριση των κοινοβουλίων για θέματα που αφορούν το ελληνικό ζήτημα δεν φαίνεται να ορίζει μόνο το χρονοδιάγραμμα των διαπραγματεύσεων αλλά και άλλα βασικά κεφάλαια, όπως είναι η προληπτική γραμμή στήριξης και τα μέτρα ρύθμισης του χρέους.
1. Η προληπτική γραμμή στήριξης αποτελεί εναλλακτικό τρόπο για την εξασφάλιση της ασφαλούς εξόδου της Ελλάδας στις αγορές μετά τον Αύγουστο, για χρονικό διάστημα ενός ή και δύο ετών (κατά μέγιστο, καθώς το καταστατικό του ESM προβλέπει ότι η προληπτική γραμμή διαρκεί έναν χρόνο, με την περίοδο να μπορεί να παραταθεί δύο φορές κατά έξι μήνες κάθε φορά).
Ωστόσο, προϋποθέτει έγκριση από τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια προκειμένου να ανοίξει. Έτσι, η ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη ταχθεί κατά της συγκεκριμένης επιλογής, ενώ και από την πλευρά των ευρωπαϊκών θεσμών δεν φαίνεται να ασκούνται πιέσεις προς αυτή την κατεύθυνση. Ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Στήριξης Κλάους Ρέγκλινγκ έχει επανειλημμένως δηλώσει το τελευταίο διάστημα ότι η πρωτοβουλία για την προληπτική γραμμή ανήκει στις κυβερνήσεις και ότι το σχετικό αίτημα μπορεί να εξεταστεί ανά πάσα στιγμή και όχι αναγκαστικά μέχρι τον Αύγουστο.
2. Στο πλαίσιο της συμφωνίας στο Eurogroup τον Μάιο του 2017, οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης κατέληξαν ότι ένα από τα πιθανά μεσοπρόθεσμα μέτρα διευθέτησης του χρέους θα μπορούσε να είναι και η επιμήκυνση των υφιστάμενων δανειακών υποχρεώσεων. Η επιμήκυνση αυτή δύσκολα θα ξεπεράσει τα 20 χρόνια, όπως αναφέρει υψηλόβαθμη πηγή, προσθέτοντας ότι η 20ετία έχει έναν έντονο συμβολικό και πολιτικό χαρακτήρα. Και αυτό διότι επιμήκυνση μέχρι και τα 20 χρόνια δεν απαιτεί έγκριση από τα κοινοβούλια.
3. Η 3η απόφαση, που επίσης απαιτεί νομιμοποίηση κοινοβουλίων, έχει να κάνει, όπως προαναφέρθηκε, με την παράταση του 3ου μνημονίου πέραν της προκαθορισμένης ημερομηνίας λήξης της 20ής Αυγούστου.
Σύμφωνα με υψηλόβαθμη πηγή με πλήρη γνώση των διαπραγματεύσεων, το ενδεχόμενο να υπάρξει συμφωνία επί του δημοσιονομικού μέχρι τον Μάιο (οπότε και πρέπει να υπάρξει τεχνική συμφωνία επί των προαπαιτούμενων της 4ης αξιολόγησης) δεν φαντάζει πιθανό αυτήν τη στιγμή. Αιτία είναι ότι οι δανειστές και ειδικά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα ζητήσουν στοιχεία και για την πορεία εκτέλεσης του φετινού Προϋπολογισμού πριν αποφανθούν σχετικά με το κατά πόσο είναι πιθανό να παραχθεί πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ μέσα στο 2019 χωρίς να χρειαστεί και η επίσπευση της μείωσης του αφορολογήτου. Ενώ λοιπόν μέχρι τον Απρίλιο θα έχει ανακοινωθεί το πρωτογενές πλεόνασμα του 2017 (σ.σ. αναμένεται να διαμορφωθεί στο 3,5% του ΑΕΠ), για να υπάρξει εκτίμηση για την πορεία εκτέλεσης του φετινού Προϋπολογισμού, θα χρειαστεί να φτάσουμε στις αρχές Ιουνίου, λίγα 24ωρα πριν από το κρίσιμο Eurogroup του Λουξεμβούργου.
Από τη διαπραγμάτευση για το δημοσιονομικό εξαρτάται στην πραγματικότητα το χρονοδιάγραμμα των μέτρων, θετικών και αρνητικών:
4. Η μείωση των συντάξεων από την 1η/1/2019 θα πρέπει να θεωρείται πλέον δεδομένη. Πέρα από τις «προτροπές» των ευρωπαϊκών θεσμών να μην ανοίξουν θέματα που έχουν ήδη κλείσει, και η ελληνική κυβέρνηση δεν φαίνεται πλέον διατεθειμένη να θέσει θέμα αναβολής της κατάργησης της προσωπικής διαφοράς επικαλούμενη τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. Έτσι, το θέμα δεν πρόκειται να μπει στο τραπέζι μέχρι τον Αύγουστο.
5. Όσον αφορά τη μείωση του αφορολογήτου, αρμόδιες κυβερνητικές πηγές εκτιμούν ότι τελικώς το ΔΝΤ θα πειστεί πως το πρωτογενές πλεόνασμα μπορεί να φτάσει στο 3,5% και χωρίς επιπλέον μέτρα. Αν επιβεβαιωθεί αυτή η εκτίμηση, τότε το αφορολόγητο θα μειωθεί από την 1η/1/2020 και το μόνο που θα παραμένει ως εκκρεμότητα θα είναι να συμφωνηθεί αν υπάρχει ο δημοσιονομικός χώρος για την εφαρμογή των καλών πακέτων μέτρων του 2019 και του 2020.
4 κατηγορίες προαπαιτούμενων
Στο πλαίσιο του πρώτου γύρου των διαπραγματεύσεων με τους επικεφαλής των θεσμών που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στο τέλος Φεβρουαρίου, η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα και οι επικεφαλής των θεσμών προχώρησαν στην κατανομή των προαπαιτούμενων σε τέσσερις διαφορετικές κατηγορίες:
Τα εύκολα
Τα προαπαιτούμενα που χαρακτηρίζονται ως «εύκολα» τόσο σε τεχνικό όσο και πολιτικό επίπεδο.
Τα χρονοβόρα
Τα προαπαιτούμενα που δεν εμπεριέχουν σοβαρές δυσκολίες αλλά είναι χρονοβόρα και ως εκ τούτου δύσκολα μπορούν να υλοποιηθούν ως το τέλος του 3ου προγράμματος (σ.σ. ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται η επιλογή των διευθυντών και των υποδιευθυντών σε όλες τις θέσεις ευθύνης).
Τα υψηλού κινδύνου
Τα προαπαιτούμενα που θεωρούνται υψηλού πολιτικού κινδύνου, όπως π.χ. τα εργασιακά και οι αποκρατικοποιήσεις.
Τα αυξημένης δυσκολίας
Τα προαπαιτούμενα που έχουν και αυξημένη τεχνική δυσκολία αλλά και μπορούν να προκαλέσουν μείζον πολιτικό ζήτημα. Στην 4η αυτή κατηγορία, ουσιαστικά κατατάσσονται δύο εκ των βασικότερων προαπαιτούμενων της 4ης αξιολόγησης. Το πρώτο έχει να κάνει με την αλλαγή στις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων -το οποίο αντιμετωπίζεται και πολιτικά ως εξαιρετικά δύσκολο, καθώς η κυβέρνηση δεν θέλει να επιφέρει αυξήσεις φορολογικών βαρών στις φθηνότερες περιοχές της χώρας- ενώ το δεύτερο έχει να κάνει με το δημοσιονομικό.
O ρόλος του ΔΝΤ
Την εκτίμηση ότι οι περισσότερες πιθανότητες σε αυτήν τη φάση φέρνουν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να παραμένει στο ελληνικό πρόγραμμα μεταφέρει υψηλόβαθμη πηγή με πλήρη γνώση των διαπραγματεύσεων για το ελληνικό ζήτημα. Η ίδια πηγή εκτιμά ότι το ΔΝΤ θα ενεργοποιήσει το πρόγραμμα που έχει εγκριθεί κατ’ αρχήν από τον Ιούλιο του 2017 «ακόμη και για έναν μήνα, έστω και αν δεν υπάρξει ποτέ η εκταμίευση του 1,6 δισ. ευρώ που προβλέπεται να γίνει αν υπάρξει συμφωνία για το χρέος». Όσον αφορά την περίοδο μετά τον Αύγουστο του 2018, προβλέπει ότι το ΔΝΤ θα εξακολουθήσει να έχει ρόλο έστω και «υποβαθμισμένο» σε σχέση με αυτόν που έχει σήμερα.
Η συζήτηση για τη θέση του ΔΝΤ -«το οποίο μετέχει ήδη ενεργά στις διαπραγματεύσεις για τα μέτρα διευθέτησης του χρέους», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά- στο ελληνικό πρόγραμμα θα συνεχιστεί το επόμενο διάστημα, ενώ σχετικές επαφές αναμένεται να υπάρξουν και στο πλαίσιο της εαρινής συνόδου τον Απρίλιο στην Ουάσιγκτον. Ένα από τα σενάρια που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή πάνω στο τραπέζι φέρνει την ελληνική πλευρά να αποπληρώνει το μεγαλύτερο μέρος της οφειλής προς το ΔΝΤ με κεφάλαια που θα αντληθούν από τον ESM (σ.σ. το κόστος δανεισμού από το ΔΝΤ είναι υψηλότερο από αυτό του ESM). Ωστόσο, το ίδιο σενάριο ορίζει ότι θα παραμείνει ένα υπόλοιπο προς το ΔΝΤ, προκειμένου η ενεργός συμμετοχή του στο ελληνικό πρόγραμμα να συνεχιστεί και μετά τον Αύγουστο.
