Τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να ισοσκελίσουν τους προϋπολογισμούς τους μεσοπρόθεσμα για να εξουδετερώσουν την «ωρολογιακή βόμβα» του ασφαλιστικού τους συστήματος που δημιουργεί η γήρανση του πληθυσμού, προειδοποιεί η Κομισιόν.
Σε έκθεσή της για το μέλλον την δημόσιων οικονομικών της ΕΕ η Κομισιόν εκτιμά ότι το δημόσιο χρέος της Ένωσης θα υπετριπλασιαστεί στο 200% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) το 2050, αν οι κυβερνήσεις δεν προχωρήσουν άμεσα σε μεταρρυθμίσεις.
Η έκθεση αναφέρει ότι έξι χώρες - η Ελλάδα, η Τσεχία, η Κύπρος, η Ουγγαρία, η Πορτογαλία και η Σλοβενία - αντιμετωπίζουν υψηλούς μακροπρόθεσμους κινδύνους για τα δημόσια οικονομικά τους, είτε λόγω του ήδη υψηλού τους χρέους ή λόγω του ότι δεν έχουν εφαρμόσει καμία ασφαλιστική μεταρρύθμιση.
«Οι ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις θα στεφθούν με επιτυχία μόνο αν συνοδευτούν από την επιμήκυνση του χρόνου εργασίας», υπογραμμίζεται στην έκθεση.
«Αν τα περισσότερα κράτη-μέλη δεν κάνουν κάτι σοβαρό για να εξουδετερώσουν την ωρολογιακή βόμβα του ασφαλιστικού, αυτή θα εκραγεί στα χέρια των παιδιών και των εγγονιών μας, φορτώνοντάς τα με ένα βάρος που απλά είναι αβάσταχτο», δήλωσε ο Επίτροπος της ΕΕ για τις Νομισματικές Υποθέσεις Χοακίν Αλμούνια.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι κατάλληλες λύσεις για την «εξουδετέρωση της ωρολογιακής βόμβας» του ασφαλιστικού είναι η προώθηση της δημογραφικής ανανέωσης, η δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας και η παράταση της διάρκειας του επαγγελματικού βίου, η μεγαλύτερη παραγωγικότητα, η ένταξη των μεταναστών και τα βιώσιμα δημόσια οικονομικά.
Ο κ. Vladimír Špidla, επίτροπος αρμόδιος για την απασχόληση, τις κοινωνικές υποθέσεις και την ισότητα των ευκαιριών, δήλωσε ότι: «Οι ανησυχίες σχετικά με τη "δημογραφική ωρολογιακή βόμβα" πρέπει να οδηγήσουν σε άμεσες ενέργειες και μεταρρυθμίσεις. Τα επόμενα 10 χρόνια μας προσφέρουν μια σημαντική ευκαιρία. Ας μην τη χάσουμε!»
Η νέα ανακοίνωση καθορίζει πέντε τομείς για συγκεκριμένη δράση ώστε να βοηθηθούν τα κράτη μέλη να προσαρμοστούν στις δημογραφικές μεταβολές που συμβαίνουν στο εθνικό τους πλαίσιο:
- Υποστήριξη για το συνδυασμό επαγγελματικής, οικογενειακής και ιδιωτικής ζωής έτσι ώστε τα άτομα που μπορούν να γίνουν γονείς να μπορούν να αποκτήσουν όσα παιδιά επιθυμούν
- Βελτίωση των ευκαιριών απασχόλησης για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας
- Αύξηση του δυναμικού, της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικής ικανότητας μέσω της εκτίμησης της συνεισφοράς τόσο των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας όσο και των νεότερων
- Αξιοποίηση των θετικών συνεπειών της μετανάστευσης για την αγορά εργασίας
- Εξασφάλιση βιώσιμων δημόσιων οικονομικών για να υποστηριχθεί η διασφάλιση μακροπρόθεσμης κοινωνικής προστασίας.
Ο επίτροπος κ. Špidla πρόσθεσε ότι: «Η αυριανή Ευρώπη αρχίζει σήμερα. Οι δημόσιες πολιτικές πρέπει να προσαρμοστούν στη νέα δημογραφική κατάσταση. Για παράδειγμα: όλο και περισσότερες γυναίκες ηλικίας από 30 έως 45 ετών έχουν τριπλό φόρτο: φροντίδα των παιδιών, επαγγελματική ανέλιξη και φροντίδα των ηλικιωμένων γονέων.
Σε μια «προσέγγιση με βάση τον κύκλο ζωής» πρέπει να διαμορφώσουμε τα εκπαιδευτικά μας συστήματα και τα εργασιακά μας πρότυπα ώστε να είναι πιο ευέλικτα και έτσι να υποστηρίζονται όσοι επιθυμούν να αποκτήσουν παιδιά όποτε το επιθυμούν.» Πρόσθεσε επίσης τα εξής: «Είναι σημαντικό τα κράτη μέλη να δώσουν ισχυρό μήνυμα στις επιχειρήσεις και τους πολίτες για να αλλάξουν τις προσδοκίες και τις συμπεριφορές τους, ιδίως στην αγορά εργασίας.»
Στην έκθεσή της η Ε.Ε. αναφέρει ακόμη τα εξής: «Οι Ευρωπαίοι ζουν περισσότερο, με καλύτερη υγεία και οι γυναίκες έχουν επιτύχει μεγαλύτερο βαθμό ισότητας στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Αυτά είναι θετικές εξελίξεις. Εντούτοις, πρέπει να γίνουν μεταρρυθμίσεις στις συνταξιοδοτικές μας πολιτικές. Τα πρώτα αποτελέσματα στα κράτη μέλη είναι ενθαρρυντικά και δείχνουν ότι η Ευρώπη μπορεί να αντιμετωπίσει την πρόκληση.
Σήμερα υπάρχουν τέσσερα άτομα σε ηλικία εργασίας για κάθε άτομο ηλικίας άνω των 65 ετών. Η υπογεννητικότητα, η αύξηση του προσδόκιμου ζωής και η συνταξιοδότηση της γενιάς του baby-boom σημαίνουν ότι έως το 2050 η αναλογία αυτή θα έχει μειωθεί στους δύο εργαζόμενους που θα πληρώνουν για ένα συνταξιούχο. Ωστόσο, ακόμη και αν μειωθεί το ποσοστό του πληθυσμού της Ευρώπης σε ηλικία εργασίας, η συνολική απασχόληση στην ΕΕ θα εξακολουθήσει να αυξάνεται έως το 2017 λόγω της αύξησης του αριθμού των γυναικών και των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας που εισέρχονται στην αγορά εργασίας και παραμένουν σε αυτήν.
Η σημερινή ανακοίνωση δίνει συνέχεια στην πρόσφατη δημόσια διαβούλευση σχετικά με τη δημογραφία και στην άτυπη σύνοδο κορυφής του Hampton τον Οκτώβριο του 2005. Την ίδια ημέρα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε διαβουλεύσεις με τους κοινωνικούς εταίρους για το θέμα του συνδυασμού επαγγελματικής, ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και δημοσίευσε ανακοίνωση σχετικά με τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών (IP/06/1356).
Έχει σημειωθεί ήδη μεγάλη πρόοδος σε επίπεδο ΕΕ όσον αφορά την εξασφάλιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων για τη μητρότητα και την πατρότητα. Τα κράτη μέλη που έχουν λάβει περισσότερα μέτρα από την κοινοτική νομοθεσία στον τομέα αυτό, έδειξαν τα πλεονεκτήματα των πολιτικών αυτών: συνδυασμός ευέλικτων ρυθμίσεων περί αδειών, υψηλής ποιότητας εγκαταστάσεις για φροντίδα παιδιών καθώς και άλλων εξαρτώμενων μελών της οικογένειας και συνεπώς εξασφάλιση της συμμετοχής περισσότερων γυναικών στην αγορά εργασίας.
Φόρουμ για τη δημογραφία
Τα περισσότερα θέματα που συνδέονται με τη συζήτηση για τη δημογραφία υπάγονται στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, αλλά αφορούν την ΕΕ συνολικά. Ως συνέχεια της σημερινής ανακοίνωσης, η Επιτροπή θα φιλοξενήσει στις 30 και 31 Οκτωβρίου το πρώτο διετές Ευρωπαϊκό φόρουμ για τη δημογραφία, στο οποίο θα συμμετάσχουν εμπειρογνώμονες εθνικών κυβερνήσεων στον τομέα αυτό.
Στόχος είναι ο προσδιορισμός και η ανταλλαγή των καλύτερων πρακτικών στις πολιτικές σχετικά με τη γήρανση του πληθυσμού (βλ. συνημμένο MEMO/06/372 για παραδείγματα επιτυχημένων πολιτικών από τα κράτη μέλη), η παροχή νέων ιδεών στα κράτη μέλη καθώς και βοήθειας ώστε να εξαλειφθεί η αντίληψη σύμφωνα με την οποία η γήρανση αποτελεί απειλή για την οικονομική και κοινωνική μας ευημερία».
