Από την έντυπη έκδοση
Της Σοφίας Εμμανουήλ
[email protected]
Εκπαιδευτικό σύστημα που δίνει «άχρηστα» πτυχία, εργοδότες που «αδιαφορούν» για επενδύσεις στις δεξιότητες και τις αμοιβές των ανθρώπων τους και επιχειρείν που επιμένει στην «εσωστρέφεια» συντηρούν έναν φαύλο κύκλο που αναστέλλει την ανάπτυξη, αφού έπειτα από οκτώ χρόνια ύφεσης τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας, οι τομείς δραστηριοποίησης των ελληνικών επιχειρήσεων και ο προσανατολισμός του εκπαιδευτικού συστήματος παραμένουν τρεις διαφορετικοί και ασύνδετοι κόσμοι.
Μελέτη που υλοποίησαν η ΕΥ, το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και η Endeavor Greece αποκαλύπτει ότι το 53% των αποφοίτων των ελληνικών πανεπιστημίων αφορά κλάδους που δεν συμβάλλουν στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας, μόλις 30% των εργαζομένων σε επιχειρήσεις έχει συμμετάσχει σε πρόγραμμα κατάρτισης που χρηματοδοτήθηκε από τον εργοδότη του (έναντι 73% στην Ε.Ε.), ενώ 8 στις δέκα νέες επιχειρήσεις στην Ελλάδα δεν αφορούν διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα/υπηρεσίες.
Το 86% των νέων ελληνικών επιχειρήσεων εξακολουθεί να μην εστιάζει σε παραγωγικούς και εξωστρεφείς τομείς, οι ίδιοι οι νέοι κατά 82% θεωρούν ότι το εκπαιδευτικό σύστημα δεν τους ενημερώνει και δεν τους προετοιμάζει κατάλληλα για την αγορά εργασίας, ενώ 76% των νέων δεν έχει συμμετάσχει ποτέ σε πρόγραμμα πρακτικής άσκησης.
Επίσης, παρά τα πρωτοφανή ποσοστά ανεργίας, 77% των εργοδοτών δηλώνει δυσκολία να βρει ανθρώπινο δυναμικό για να καλύψει συγκεκριμένες θέσεις απασχόλησης, ενώ από την πλευρά των νέων το 88% θεωρεί ότι οι επιχειρήσεις είναι αυτές που δεν προσφέρουν ποιοτική και καλά αμειβόμενη απασχόληση.
Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι σχεδόν δύο στους πέντε φοιτητές σήμερα φοιτούν σε τρεις βασικές γενικές κατευθύνσεις (ανθρωπιστικές επιστήμες, κοινωνικές επιστήμες και επιστήμες εκπαίδευσης), οι οποίες, παρά την αδιαμφισβήτητη αξία τους, δεν είναι αυτές που κατεξοχήν χρειάζεται σήμερα η αγορά εργασίας. Την ίδια ώρα, σε έναν τομέα αιχμής, όπως η πληροφορική, κατευθύνεται μόνο το 4% των φοιτητών, παρά την ιδιαίτερα υψηλή ζήτηση ειδικών στην Ελλάδα και την πρόβλεψη για 750.000 κενές θέσεις εργασίας στην Ευρώπη έως το 2020.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι, με εξαίρεση τον τουρισμό, η επιχειρηματικότητα δεν έχει ακόμη στραφεί στους κλάδους εκείνους που παρουσιάζουν πραγματικές ευκαιρίες ανάπτυξης και εξωστρέφειας. Κρίσιμοι κλάδοι, όπως η παραγωγή τροφίμων, η ενέργεια και η έρευνα, παρουσιάζουν σημαντική μείωση μεταξύ 2012 και 2016 και έντονα αρνητικό ισοζύγιο το 2016. Αντίθετα, πρώτη επιλογή των νέων επιχειρηματιών παραμένει ο κατ’ εξοχήν εσωστρεφής κλάδος της εστίασης.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω ευρημάτων -που παρουσίασαν χθες οι κ.κ. Παναγιώτης Παπάζογλου, διευθύνων σύμβουλος της ΕΥ Ελλάδος, Γεώργιος Δουκίδης, επιστημονικός υπεύθυνος ACEin του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, και Χάρης Μακρυνιώτης, διευθύνων σύμβουλος της Endeavor Greece- η ελληνική οικονομία αδυνατεί να αποκτήσει ισχυρά θεμέλια ανάπτυξης, η ανεργία παραμένει σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, οι ελληνικές επιχειρήσεις οδηγούνται σε μαρασμό και ένα μεγάλο ποσοστό των περισσότερο ικανών και καταρτισμένων Ελλήνων μεταναστεύει σε χώρες του εξωτερικού σε αναζήτηση ποιοτικής απασχόλησης.
Ποια είναι τα αίτια του προβλήματος
Οι ρίζες του προβλήματος μη συντονισμού μεταξύ οικονομίας, επιχειρήσεων και εκπαίδευσης είναι παντού, στην πολιτεία, στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, στις επιχειρήσεις και στην ευρύτερη κοινωνία. Ειδικότερα:
Πολιτεία: Ποτέ δεν διαμορφώθηκε στη χώρα μας μια εθνική στρατηγική για τη σύνδεση της εκπαίδευσης με την απασχόληση. Υστερούμε σημαντικά έναντι των εταίρων μας ως προς τις δεξιότητες των νέων 15 ετών. Στα μαθηματικά, το 35,7% παρουσιάζει χαμηλές επιδόσεις, έναντι του ευρωπαϊκού μέσου όρου 22,1% και του στόχου του ΟΟΣΑ για 15%.
Εκπαίδευση: Η αδυναμία εκσυγχρονισμού και προσαρμογής των προγραμμάτων σπουδών των ιδίων των τμημάτων ΑΕΙ και ΤΕΙ στις σημερινές απαιτήσεις είναι στον πυρήνα του προβλήματος. Ενδεικτική είναι και η τροχοπέδη στην ίδρυση αγγλόφωνων προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών για ξένους φοιτητές σε τομείς όπως οι κλασικές σπουδές, όπου έχουμε συγκριτικό πλεονέκτημα.
Αγορά/επιχειρήσεις: Λίγες μόνο επιχειρήσεις προσφέρουν προγράμματα πρακτικής άσκησης ή μετεκπαίδευσης των στελεχών τους. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης (CEDEFOP), το ποσοστό των εργαζομένων που έχουν συμμετάσχει σε προγράμματα κατάρτισης που πληρώθηκαν από τον εργοδότη τους μόλις ξεπερνά το 30%, ενώ το ποσοστό όσων συμμετείχαν σε προγράμματα κατάρτισης εκτός ωρών εργασίας είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρώπη.
Κοινωνία: Η παραδοσιακή αντίληψη για την αίγλη που περιβάλλει συγκεκριμένα επαγγέλματα, όπως του γιατρού και του δικηγόρου, εξακολουθεί να μεταφέρεται στις νεότερες γενιές. Το ίδιο ισχύει και για την περιφρόνηση της πρακτικής ή χειρωνακτικής εργασίας.
Δέκα προτάσεις για το μέλλον
Στη μελέτη των ΕΥ-ΟΠΑ-Endeavor καταγράφονται επίσης 30 βέλτιστες πρακτικές που ήδη υλοποιούνται, αποδεικνύοντας ότι και στην Ελλάδα μπορούμε να συνδέσουμε το εκπαιδευτικό σύστημα με το επιχειρείν, με στόχο τις αναπτυξιακές προοπτικές. Οι βέλτιστες αυτές πρακτικές μπορούν να αξιοποιηθούν ως οδηγός για να επεκταθούν συστηματικά στο ευρύτερο φάσμα της εκπαίδευσης και του επιχειρείν. Με βάση όλα τα παραπάνω, η μελέτη καταλήγει σε μια δέσμη προτάσεων για την ευθυγράμμιση των γνώσεων και δεξιοτήτων των εργαζομένων με τις ανάγκες της αγοράς. Οι βασικές προτάσεις, οι οποίες απευθύνονται στην πολιτεία, τα πανεπιστημιακά ιδρύματα και την επιχειρηματική κοινότητα, είναι οι ακόλουθες:
1. Επανειδίκευση σε ειδικότητες με υψηλά ποσοστά ανεργίας
2. Εθνική στρατηγική για τη σύνδεση εκπαίδευσης - απασχόλησης
3. Επανασχεδιασμός πανεπιστημιακών προγραμμάτων σπουδών
4. Οργάνωση μεταπτυχιακών με έμφαση σε νέες ειδικότητες
5. Επαγγελματικός προσανατολισμός στη μέση εκπαίδευση
6. Πρακτική άσκηση για φοιτητές σε επιχειρήσεις εντός και εκτός Ελλάδας
7. Καθιέρωση εθνικού προγράμματος Erasmus
8. Επαναπατρισμός επιτυχημένων επαγγελματιών από το εξωτερικό
9. Πανεπιστημιακά summer schools για μαθητές λυκείου
10. Διεθνή κέντρα εκπαίδευσης σε τομείς στρατηγικής σημασίας (π.χ. τουρισμός, ναυτιλία, αγροτική παραγωγή).
