Πτώση σημείωσε και το Δεκέμβριο του 2004 ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα. Όπως επισημαίνεται σε ανακοίνωση του ΙΟΒΕ, για πέμπτο κατά σειρά μήνα ο ελληνικός δείκτης βρέθηκε σε επίπεδα κατώτερα του ευρωπαϊκού και σημαντικά χαμηλότερα του μέσου όρου της περιόδου 1998-2004.
Εξάλλου, ενώ στην ΕΕ-25 και στην Ευρωζώνη οι αντίστοιχοι Δείκτες Οικονομικού Κλίματος παρουσιάζονται στο τέλος του 2004 βελτιωμένοι σε σχέση με τις αρχές, στην Ελλάδα ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος είχε αντίστροφη εξέλιξη και η τιμή του τον Δεκέμβριο ήταν αισθητά χαμηλότερη από την αρχή του χρόνου.
Η πτώση του Δείκτη Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα οφείλεται στην βαθμιαία αποκλιμάκωση των αισιόδοξων προοπτικών που είχαν επικρατήσει στις αρχές του χρόνου σε όλους τους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας, αλλά και στους καταναλωτές. Η υποχώρηση έγινε ιδιαίτερα αισθητή μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες στον κατασκευαστικό τομέα κατά κύριο λόγο και με μικρότερη ένταση σε όλους τους άλλους τομείς.
Αναλυτικά οι εξελίξεις στους κύριους τομείς της ελληνικής οικονομίας, όπως προκύπτουν από τις έρευνες Οικονομικής Συγκυρίας του ΙΟΒΕ που διεξήχθησαν τον Δεκέμβριο, παρουσιάζονται στις επόμενες παραγράφους.
Β. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ - ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ - ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ - ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ:
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2004
1. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ: Σε χαμηλά επίπεδα ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών. Βελτίωση στα καταναλωτικά αγαθά.
Τον Δεκέμβριο ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία διαμορφώθηκε στις 94,1 μονάδες, στα κατώτερα επίπεδα των τελευταίων ετών. Ο Δείκτης επηρεάστηκε κυρίως από τις εκτιμήσεις για το επίπεδο των παραγγελιών ενώ δεν καταγράφονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις στις προβλέψεις για τη πορεία της παραγωγής και στην εκτίμηση του επιπέδου των αποθεμάτων. Ειδικότερα.
- Οι εκτιμήσεις για το επίπεδο των παραγγελιών παραμένουν δυσμενείς καθώς μειώνεται για τρίτο κατά σειρά μήνα, το ποσοστό των επιχειρήσεων που κρίνει ότι οι παραγγελίες τους κυμαίνονται σε κανονικά για την εποχή επίπεδα, ενώ αυξάνεται το ποσοστό αυτών που τις θεωρούν κατώτερες του κανονικού. Δυσμενέστερες είναι εξάλλου και οι εκτιμήσεις για τις παραγγελίες εξωτερικού.
- Οι προβλέψεις για την παραγωγή τους προσεχείς 3-4 μήνες είναι μεν ανοδικές, αλλά σημαντικά αποδυναμωμένες.
- Ανοδικές είναι και οι προβλέψεις για τις εξαγωγές, αλλά και αυτές εμφανίζονται τον μήνα αυτό πιο διστακτικές.
- Οι μήνες εξασφαλισμένης παραγωγής, με βάση τις υφιστάμενες παραγγελίες, εκτιμώνται σε 4,7 όσο περίπου και τον Νοέμβριο (4,6). Σε σχέση όμως με τις αρχές του έτους παρουσιάζονται σημαντικά μειωμένοι. Εξάλλου, σε χαμηλά επίπεδα κινείται τους τελευταίους μήνες και ο βαθμός χρησιμοποίησης του εργοστασιακού δυναμικού (72,9% τον Δεκέμβριο έναντι 73,9% τον Νοέμβριο).
- Σύμφωνα με τις απαντήσεις των επιχειρήσεων σε ειδικό ερώτημα που τίθεται τέσσερις φορές το χρόνο, η ανταγωνιστική τους θέση το τελευταίο τρίμηνο του 2004 παρουσιάζεται αμετάβλητη τόσο στην εγχώρια αγορά όσο και στις αγορές της Ε.Ε. και του υπόλοιπου κόσμου.
- Οι προβλέψεις για την πορεία των βιομηχανικών τιμών τους 3-4 προσεχείς μήνες παραμένουν σχετικά συγκρατημένες: το 80% προβλέπει σταθερότητα, το 16% άνοδο και το 5% πτώση.
Οι εξελίξεις στις επιμέρους κατηγορίες της βιομηχανίας ήταν οι ακόλουθες:
Σε αντίθεση με το σύνολο της βιομηχανίας, στα Καταναλωτικά Αγαθά αποτυπώνεται βελτίωση του κλίματος καθώς ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών παρουσιάζει άνοδο σε σχέση με τον Νοέμβριο. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στη μείωση των αποθεμάτων και στη βελτίωση των προοπτικών ανόδου της παραγωγής τους προσεχείς μήνες, γεγονός που ενισχύεται από την σταδιακή αύξηση των μηνών εξασφαλισμένης παραγωγής. Ωστόσο, δεν καταγράφεται σημαντική διαφοροποίηση, έναντι του Νοεμβρίου, στις εκτιμήσεις για τις συνολικές παραγγελίες: To 64% των επιχειρήσεων κρίνει ότι είναι σε κανονικά για την εποχή επίπεδα, το 29% σε «κατώτερα» των κανονικών και μόλις το 7% σε «ανώτερα».
Σημαντική ήταν η μείωση του Δείκτη Επιχειρηματικών Προσδοκιών στα Κεφαλαιουχικά Αγαθά, σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Στην εξέλιξη αυτή συμβάλλουν οι αρνητικές εκτιμήσεις για τα τρέχοντα επίπεδα των συνολικών παραγγελιών αλλά και οι συγκρατημένες βραχυπρόθεσμες προβλέψεις για την πορεία της παραγωγής. Η αποδυνάμωση του κλίματος αποτυπώνεται επίσης στη μείωση των μηνών εξασφαλισμένης παραγωγής και του ποσοστού χρησιμοποίησης εργοστασιακού δυναμικού.
Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στα Ενδιάμεσα Αγαθά εμφάνισε απώλειες φτάνοντας στις 95,6 μονάδες τον Δεκέμβριο. Οι παράγοντες που συμβάλλουν στην εξέλιξη αυτή είναι τρεις: οι αρνητικές εκτιμήσεις για τα επίπεδα των παραγγελιών, η ενδεχόμενη διόγκωση των αποθεμάτων και η αποδυνάμωση των προοπτικών ανόδου της παραγωγής τους προσεχείς μήνες. Αντίθετα θετικό στοιχείο αποτελεί η οριακή άνοδος των μηνών εξασφαλισμένης παραγωγής αλλά και η σταθερότητα του ποσοστού χρησιμοποίησης εργοστασιακού δυναμικού.
2. ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ: Συνεχίζεται η μεταολυμπιακή απαισιοδοξία, ενδείξεις βελτίωσης στις κατοικίες
Οι επιχειρηματικές προσδοκίες στο τομέα των Κατασκευών παραμένουν στα χαμηλά επίπεδα των προηγούμενων μηνών. Οι δυσμενείς εκτιμήσεις για την πορεία των εργασιών και οι προβλέψεις για την απασχόληση οδήγησαν σε μείωση του δείκτη στις 59,6 μονάδες. Παράλληλα ιδιαίτερα υψηλό παραμένει το ποσοστό των επιχειρήσεων που κρίνουν ότι το πρόγραμμα εργασιών τους είναι σε κατώτερα των «κανονικών» για την εποχή επίπεδα.
Όσον αφορά στους παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά την ομαλή κατασκευαστική δραστηριότητα το 34% των εταιριών εκτιμά την ανεπάρκεια χρηματοδότησης ενώ ακολουθούν κατά σειρά σημαντικότητας η χαμηλή ζήτηση καθώς και οι γραφειοκρατικές διαδικασίες και το θεσμικό πλαίσιο. Αντίθετα το 24% των επιχειρήσεων κρίνει ότι η δραστηριότητα διεξάγεται απρόσκοπτα.
Βελτίωση αποτυπώνεται στη δραστηριότητα του κλάδου των Ιδιωτικών Κατασκευών. Οι εκτιμήσεις τόσο για την πορεία των εργασιών σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο όσο και για το επίπεδο του προγράμματος εργασιών είναι θετικότερες. Παράλληλα υψηλό παραμένει το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναμένει σταθερότητα της απασχόλησης στα ίδια επίπεδα. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι η βελτίωση του κλίματος στον κλάδο οφείλεται στην ενδυνάμωση που παρατηρείται στις κατασκευές κατοικιών. Από τις απαντήσεις των επιχειρήσεων για τους παράγοντες που επηρεάζουν την κατασκευαστική δραστηριότητα διαπιστώνεται διεύρυνση του ποσοστού αυτών που κρίνουν ότι δεν παρεμποδίζεται (43% έναντι 37% τον Νοέμβριο). Εντούτοις βασικότερος ανασταλτικός παράγοντας παραμένει η χαμηλή ζήτηση αν και με μικρότερη ένταση ενώ αυξάνεται το ποσοστό των επιχειρήσεων που κρίνουν ότι η ανεπάρκεια χρηματοδότησης αποτελεί εμπόδιο.
Αρνητικό κλίμα επικρατεί στα Δημόσια Έργα εξαιτίας των αρνητικών εκτιμήσεων για τα προς εκτέλεση έργα και των προβλέψεων για την εξέλιξη της απασχόλησης. Επιπλέον με βάση τις εκτιμήσεις για την πορεία των εργασιών το τελευταίο τρίμηνο, υψηλό είναι το ποσοστό των επιχειρήσεων που κρίνει ότι είναι μειωμένες έναντι του προηγούμενου τριμήνου. Η εικόνα αυτή του κλάδου αποτυπώνεται και στη μείωση των μηνών εξασφαλισμένης παραγωγής σε 9,6 έναντι 11,2 μηνών τον Νοέμβριο. Τέλος διευρύνεται σημαντικά το ποσοστό των επιχειρήσεων που θεωρούν ότι η ανεπάρκεια χρηματοδότησης αποτελεί πρόσκομμα στην δραστηριότητα τους (42%).
3. ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ: Διόγκωση των αποθεμάτων, συγκρατημένες προοπτικές για τις πωλήσεις
Πτωτική ήταν για τρίτο κατά σειρά μήνα η εξέλιξη του Δείκτη Επιχειρηματικών Προσδοκιών στο Λιανικό Εμπόριο. Τον Δεκέμβριο ο εν λόγω δείκτης διαμορφώθηκε στις 101,3 μονάδες (έναντι 106,2 το Νοέμβριο) εξαιτίας των συγκρατημένων προοπτικών για την πορεία των πωλήσεων τους προσεχείς μήνες και της ενδεχόμενης διόγκωσης των αποθεμάτων. Αντίθετα βελτιωμένες έναντι του Νοεμβρίου είναι οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για τις πωλήσεις που πραγματοποίησαν το τελευταίο τρίμηνο, ενώ θετικές διατηρούνται οι προβλέψεις για την εξέλιξη των παραγγελιών προς τους προμηθευτές στο άμεσο μέλλον. Σύμφωνα εξάλλου με τις προβλέψεις των επιχειρήσεων για την εξέλιξη της απασχόλησης, στον τομέα, το 88% αναμένει σταθερότητα στα τρέχοντα επίπεδα.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των επιχειρήσεων του κλάδου (75%) αναμένει στασιμότητα των τιμών τους προσεχείς μήνες. Αυξάνει όμως έναντι του Νοεμβρίου το ποσοστό εκείνων που προβλέπει άνοδο (από 16% σε 22%), ενώ αυτοί που προβλέπουν πτώση παραμένουν στο 3%.
Οι εξελίξεις στους επιμέρους κλάδους του Λιανικού Εμπορίου ήταν οι ακόλουθες:
Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών τον κλάδο Τρόφιμα –Ποτά –Καπνός μειώθηκε έναντι του Νοεμβρίου, στις 99 μονάδες, κυρίως εξαιτίας της διόγκωσης των αποθεμάτων. Εντούτοις υψηλό παραμένει το ποσοστό των επιχειρήσεων που εκτιμά άνοδο των πωλήσεων την τρέχουσα περίοδο, τάση που αναμένεται να διατηρηθεί τους προσεχείς μήνες. Παράλληλα έντονα ανοδικές είναι και οι προβλέψεις για τις παραγγελίες προς τους προμηθευτές, ενώ δεν αναμένεται μεταβολή της απασχόλησης από το 95% των επιχειρήσεων.
Απώλειες σημειώνει ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών και στον κλάδο Υφάσματα –Ένδυση-Υπόδηση, οι οποίες αποδίδον στη διόγκωση των αποθεμάτων και στις απαισιόδοξες εκτιμήσεις για τις πωλήσεις του τελευταίου τριμήνου. Αντίθετα υψηλό, αν και μικρότερο έναντι του Νοεμβρίου, παραμένει το ποσοστό των επιχειρήσεων που προβλέπουν αύξηση των πωλήσεων τους προσεχείς μήνες, πρόβλεψη που ενδεχομένως συνδέεται με την επικείμενη περίοδο των εκπτώσεων.
Οι συγκρατημένες εκτιμήσεις και προβλέψεις για την εξέλιξη των πωλήσεων και η αύξηση των αποθεμάτων οδήγησαν σε πτώση του δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών στον κλάδο Είδη Οικιακού Εξοπλισμού. Ταυτόχρονα, δεν αναμένεται μεταβολή της απασχόλησης από το 74% των επιχειρήσεων ενώ θετικό στοιχείο αποτελεί η άνοδος του ποσοστού αυτών που προβλέπουν αύξηση των παραγγελιών τους προς τους προμηθευτές.
Ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στον κλάδο Οχήματα & Ανταλλακτικά παρουσίασε τον Δεκέμβριο σημαντική άνοδο, σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Η εξέλιξη του δείκτη επηρεάστηκε αποκλειστικά από τις ευνοϊκότερες εκτιμήσεις για την πορεία των πωλήσεων την τρέχουσα περίοδο, οι οποίες αντιστάθμισαν την αρνητική επίδραση ενδεχόμενης διόγκωσης των αποθεμάτων. Συγκρατημένες, αλλά βελτιωμένες έναντι του Νοεμβρίου, παραμένουν οι προβλέψεις των επιχειρήσεων για τις βραχυπρόθεσμες παραγγελίες προς τους προμηθευτές, ενώ οι πωλήσεις προβλέπεται ότι θα παραμείνουν στα ίδια περίπου επίπεδα.
Στον κλάδο Πολυκαταστήματα ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών μειώνεται στις 96,4 μονάδες (111,4 τον Νοέμβριο). Οι πωλήσεις εκτιμάται από την πλειονότητα των επιχειρήσεων ότι παρέμειναν στα ίδια επίπεδα, ενώ περιορίζεται το ποσοστό αυτών που κατά τους προηγούμενους μήνες εκτιμούσαν άνοδο, με αποτέλεσμα τη δημιουργία υψηλών αποθεμάτων ετοίμων προϊόντων. Οι προβλέψεις για το ύψος των παραγγελιών και την απασχόληση είναι συγκρατημένες καθώς το 92 % και 94% αναμένουν σταθερότητα στα τρέχοντα επίπεδα.
4. ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ: Σε χαμηλά επίπεδα διατηρείται η ζήτηση
Οι επιχειρηματικές προσδοκίες στον τομέα των Υπηρεσιών εξακολουθούν να διατηρούνται σε χαμηλά επίπεδα και τον Δεκέμβριο, καθώς ο σχετικός δείκτης μειώνεται στις 82,8 μονάδες. Οι δυσμενέστερες εκτιμήσεις για την κατάσταση της επιχείρησης κατά το τελευταίο τρίμηνο ήταν ο κύριος παράγων που οδήγησε τον δείκτη σε πτώση ενώ δεν παρουσιάζονται ουσιαστικές διαφοροποιήσεις στις εκτιμήσεις και προβλέψεις των επιχειρήσεων για την πορεία της ζήτησης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιχειρήσεων βασικότερος ανασταλτι-κός παράγοντας στην ομαλή δραστηριότητα παραμένει η ανεπάρκεια ζήτησης (35%) ενώ τελευταίος σε κατάταξη σημαντικότητας, τοποθετείται η ανεπάρκεια εργατικού δυναμικού, στοιχείο που ενισχύει την πρόβλεψη του 72% των επιχειρήσεων για σταθερότητα της απασχόλησης τους προσεχείς μήνες. Υπάρχει όμως και ένα σχετικά υψηλό ποσοστό επιχειρήσεων 44% που θεωρεί ότι η επιχειρηματική δραστηριότητα διεξάγεται απρόσκοπτα.
Σε ορισμένους από τους σημαντικούς κλάδους καταγράφονται τον Δεκέμβριο οι εξής εξελίξεις:
Οι δυσμενείς εκτιμήσεις για την κατάσταση της επιχείρησης κατά το τελευταίο τρίμηνο οδήγησε σε μείωση του δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών στον κλάδο «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια». Αντίθετα εμφανίζονται ενδείξεις σταδιακής βελτίωσης της ζήτησης το προσεχές τρίμηνο, θέση η οποία ενισχύεται από την συρρίκνωση του ποσοστού των επιχειρήσεων που θεωρούν ότι η ανεπάρκεια ζήτησης αποτελεί πρόσκομμα στην ομαλή δραστηριότητα (56% έ-ναντι 70% τον Νοέμβριο).
Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στον νκλάδο «Ταξιδιωτικά Πρακτορεία» παρέμεινε αμετάβλητος στα επίπεδα του Νοεμβρίου. Μόλις το 18% των επιχειρήσεων κρίνει ότι η επιχειρηματική δραστηριότητα δεν παρεμποδίζεται ενώ το 61% αντιμετωπίζει προβλήματα λόγω ανεπάρκειας ζήτησης, για την εξέλιξη της οποίας τόσο οι εκτιμήσεις όσο και οι προβλέψεις για τους προσεχείς μήνες παραμένουν συγκρατημένες
Στον κλάδο των Διάφορων Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων, ο οποίος περιλαμβάνει διαφημιστικές εταιρίες, επιχειρήσεις επικοινωνιών και άλλες παροχής υπηρεσιών καταγράφεται ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και αύξηση του σχετικού δείκτη. Οι εκτιμήσεις αφενός για βελτίωση της κατάστασης της επιχείρησης και αφετέρου για άνοδο της ζήτησης και απα-σχόλησης τροφοδότησαν κλίμα θετικότερων προοπτικών για τους προσεχείς μήνες. Το ποσοστό των επιχειρήσεων που θεωρεί ότι η παραγωγική δραστηριότητα διεξάγεται απρόσκοπτα διατηρείται υψηλό και ανώτερο του Νοέμβριου (64%) ενώ το 20% έναντι 22% τον Νοέμβριο κρίνει ότι η ανεπάρκεια ζήτησης αποτελεί το βασικότερο εμπόδιο.
