Από την έντυπη έκδοση
Της Άννας Δόγα
[email protected]
Με το βλέμμα στραμμένο στην παρούσα συγκυρία που παραμένει αβέβαιη προετοιμάζουν οι τράπεζες τα αποτελέσματα του τέταρτου τριμήνου 2016. Στην ουσία, τα επιτελεία των τραπεζών αναμένουν την ψήφιση της τροπολογίας για τον αναβαλλόμενο φόρο για να προσαρμόσουν τα μεγέθη και να ανακοινώσουν τα οικονομικά αποτελέσματα το αργότερο έως τα τέλη Μαρτίου. Ο κλάδος γυρίζει σε -έστω οριακά- κέρδη έπειτα από έξι χρόνια ζημιών, με αυξημένες προβλέψεις το τελευταίο τρίμηνο του έτους, κάτι που συμβαίνει παραδοσιακά, αλλά ειδικά η τρέχουσα αβεβαιότητα -σύμφωνα με αναλυτές- οδηγεί σε πρόσθετη ενίσχυση των «μαξιλαριών».
Η εκκρεμότητα
Λόγω της εκκρεμότητας για τον αναβαλλόμενο φόρο, οι τράπεζες δεν μπορούν να ανακοινώσουν τα οικονομικά αποτελέσματα, αφού δεν είναι δυνατή η υπογραφή από τους ορκωτούς ελεγκτές των ισολογισμών εν αναμονή της νομοθετικής ρύθμισης, η οποία πιθανολογείται ότι θα ψηφιστεί εντός της εβδομάδας.
Η ρύθμιση αφορά τον λογιστικό χειρισμό των ζημιών που θα προκύψουν από τη διαγραφή ή πώληση μη εξυπηρετούμενων δανείων, μέσω του συμψηφισμού τους με αναβαλλόμενο φόρο σε ορίζοντα 20ετίας και αποτελεί ένα από τα προαπαιτούμενα της δεύτερης αξιολόγησης. Το ζήτημα αφορά κυρίως τις επόμενες χρήσεις, αλλά έχει σημασία και για τα αποτελέσματα του 2016. Χωρίς τη ρύθμιση αυτή οι τράπεζες δεν θα είναι σε θέση να προχωρήσουν σε διαγραφές ή πωλήσεις σε τρίτους δανείων, κινήσεις που είναι κρίσιμες για την επίτευξη των στόχων που έχουν συμφωνηθεί, καθώς οι ζημίες που θα προκύψουν θα πλήξουν τα κεφάλαια, δημιουργώντας νέες κεφαλαιακές ανάγκες.
Η οριακή κερδοφορία του 2016 ήταν μια «υπόσχεση» του κλάδου προς τους επενδυτές, με την έννοια ότι θα επισφράγιζε μια σταθερή πορεία προς την ανάκαμψη και με προοπτική ενίσχυσης των κερδών το 2017. Η δυναμική αυτή ανακόπηκε τους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους λόγω των καθυστερήσεων στην αξιολόγηση και της αβεβαιότητας για την πορεία της οικονομίας και το κλίμα αυτό αποτυπώθηκε σε εκροή καταθέσεων της τάξης των 2,5 δισ. ευρώ και νέες επισφάλειες ύψους 1,5 δισ. ευρώ στο πρώτο δίμηνο.
Κερδοφορία
Η καθαρή κερδοφορία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών ήταν στο εννεάμηνο της τάξης των 190 εκατ. ευρώ και εκτιμάται ότι μπορεί να κινηθεί στο επίπεδο των 300 εκατ. ευρώ, ή και υψηλότερα για το σύνολο της χρήσης. Αναλυτές δεν αποκλείουν πάντως να ληφθούν από τις τράπεζες αυξημένες προβλέψεις, όχι μόνο γιατί παραδοσιακά οι τράπεζες κλείνουν εκκρεμότητες στο τέταρτο τρίμηνο, αλλά και γιατί επιδιώκουν να δημιουργήσουν ένα πρόσθετο ανάχωμα λόγω του αβέβαιου περιβάλλοντος.
Την περίοδο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2016 οι τέσσερις τραπεζικοί όμιλοι εμφάνισαν μικρή κερδοφορία προ φόρων, έπειτα από πολλά έτη ζημιογόνων χρήσεων.
Ειδικότερα, τα καθαρά έσοδα εμφάνισαν σημαντική αύξηση λόγω της ευνοϊκής εξέλιξης των εσόδων, ενώ το λειτουργικό κόστος αυξήθηκε οριακά. Τα λειτουργικά έσοδα επηρεάστηκαν θετικά από τη σημαντική μείωση των εξόδων για τόκους, αποτέλεσμα της σημαντικής αποκλιμάκωσης των επιτοκίων προθεσμιακών καταθέσεων, της στροφής των καταθετών προς λογαριασμούς ταμιευτηρίου και του περιορισμού της προσφυγής των πιστωτικών ιδρυμάτων στην έκτακτη χρηματοδότηση του ELA.
Επίσης, συνέβαλε η ενίσχυση των καθαρών εσόδων από προμήθειες που προήλθε από την αυξημένη χρήση των τερματικών αποδοχής καρτών, όπως και την αποπληρωμή μέρους των ομολόγων του Πυλώνα ΙΙ και την καταγραφή κερδών από χρηματοοικονομικές πράξεις.
Τα καθαρά έσοδα
Οι εξελίξεις αυτές συνέβαλαν ώστε τα καθαρά έσοδα να διαμορφωθούν σε επίπεδο υψηλότερο του σχηματισμού νέων προβλέψεων για τον πιστωτικό κίνδυνο, με αποτέλεσμα τα κέρδη πριν από φόρους να ανέλθουν σε 268 εκατ. ευρώ, έναντι ζημιών την αντίστοιχη περίοδο του 2015. Όσον αφορά τα αποτελέσματα μετά από φόρους και διακοπτόμενες δραστηριότητες, οι τραπεζικοί όμιλοι κατέγραψαν ζημίες ύψους περίπου 2,7 δισ. ευρώ, κυρίως ως συνέπεια των ζημιών που συνδέονται με την πώληση της θυγατρικής της Εθνικής Τράπεζας στην Τουρκία.
