Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Στην Αθήνα μεταφέρεται από την επόμενη εβδομάδα το επίκεντρο της προσοχής, αφού από τις διαπραγματεύσεις με τους επικεφαλής του κουαρτέτου θα εξαρτηθεί το αν μπορεί να υπάρξει συμφωνία για την ολοκλήρωση της β’ αξιολόγησης καθώς και το περιεχόμενό της. Οι εκ του σύνεγγυς διαβουλεύσεις στο γνωστό κεντρικό ξενοδοχείο θα κρίνουν τα πάντα: από το εάν θα ληφθούν επιπλέον μέτρα πριν από το 2018, μέχρι το ποιο θα είναι το εύρος της φορολογικής και της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης που θα υλοποιηθεί μετά την 1/1/2019.
Το αν θα επιβεβαιωθεί η ρητορική που αναπτύσσει από προχθές το βράδυ η ελληνική κυβέρνηση -δηλαδή η εξισορρόπηση θετικών και αρνητικών μέτρων- θα εξαρτηθεί καταρχήν από το αν το ΔΝΤ, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και η ελληνική διαπραγματευτική ομάδα θα μπορέσουν να καταλήξουν σε συμφωνία για την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ το 2018 και μετά. Ως προς τον χρόνο που θα απαιτηθεί για την υλοποίηση της συμφωνίας, καμία πλευρά δεν δεσμεύεται συγκεκριμένα, αν και όλοι μιλούν για την αναγκαιότητα να ολοκληρωθεί η διαδικασία το «ταχύτερο δυνατό».
Η «ατζέντα» των επικεφαλής του κουαρτέτου που θα καταφτάσουν στην Αθήνα -εκτός απροόπτου- την επόμενη εβδομάδα, θα περιλαμβάνει τα ακόλουθα προαπαιτούμενα:
- Να συμφωνήσουν όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές για το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2016. Προς το παρόν υπάρχουν τρεις διαφορετικές εκτιμήσεις: η θέση της ελληνικής κυβέρνησης η οποία ανεβάζει τον πήχη κοντά στο 3%, η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που προσδιορίζει το πρωτογενές πλεόνασμα 2% και η εκτίμηση του ΔΝΤ για 0,9%. «Το υπουργείο Οικονομικών έχει ήδη ενημερώσει τους θεσμούς για την τελική εκτίμηση κοντά στο 3%» σημειώνει αρμόδια πηγή του οικονομικού επιτελείου. Κρίσιμο θεωρείται το να αποδεχτεί και επίσημα το ΔΝΤ ότι έπεσε έξω στην εκτίμησή του για την προηγούμενη χρονιά, καθώς πάνω σε αυτήν έχει στηριχτεί σε μεγάλο βαθμό και η απαίτηση για λήψη πρόσθετων δημοσιονομικών μέτρων της τάξεως του 2% για μετά το 2018. Στην πράξη, για να μη χρειαστούν νέα δημοσιονομικά μέτρα μετά το 2018, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα πρέπει να αναγνωρίσει… λάθος 3,6 δισ. ευρώ. Επισήμως, η Ελληνική Στατιστική Αρχή και η Eurostat θα ανακοινώσουν το πλεόνασμα του 2016 στις 21 Απριλίου.
- Να προσδιοριστεί ποιο τμήμα της υπεραπόδοσης του 2016 προκύπτει από μέτρα «μόνιμου διαρθρωτικού χαρακτήρα» και ποιο από εφάπαξ παρεμβάσεις οι οποίες δεν έχουν τον ίδιο δημοσιονομικό αντίκτυπο το 2017, το 2018, αλλά και τα επόμενα χρόνια. Ακόμη και αν «κλειδώσει» το πρωτογενές πλεόνασμα του 2016, οι θεσμοί αναμένεται να απορρίψουν ένα μέρος του αποδίδοντάς το σε μέτρα με εφάπαξ χαρακτήρα. Για παράδειγμα, η υπεραπόδοση από τον φόρο των νομικών προσώπων του 2016 εκτιμάται ότι δεν θα επαναληφθεί το 2017, καθώς σε μεγάλο βαθμό προήλθε από τις αυξημένες προκαταβολές. Από την άλλη, ως μη επαναλαμβανόμενη αναμένεται να αντιμετωπιστεί και η υπεραπόδοση από τον φόρο στα καπνικά προϊόντα η οποία και προήλθε από την «αποθεματοποίηση» στην οποία προχώρησαν οι επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του 2016.
- Να υπολογιστεί εάν υπάρχει «δημοσιονομικό κενό» για το 2017 και για το 2018, το οποίο θα πρέπει να καλυφθεί με μέτρα. Κατά τη διακοπή των διαπραγματεύσεων τον Δεκέμβριο, οι δύο πλευρές είχαν διαγνώσει δημοσιονομικό κενό της τάξεως των 700 εκατ. ευρώ, ενώ η ελληνική πλευρά είχε προτείνει μέτρα 550 εκατ. ευρώ για την κάλυψή του (σ.σ.: κατάργηση της έκπτωσης 1,5% σε μισθωτούς και συνταξιούχους, περικοπή έκπτωσης φόρου για τις ιατρικές δαπάνες, παρεμβάσεις στα εισοδηματικά κριτήρια του επιδόματος θέρμανσης κ.λπ.). Η ύπαρξη και το εύρος του δημοσιονομικού κενού θα μπει εκ νέου στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, με την ελληνική πλευρά να τονίζει ότι εξαιτίας της υπεραπόδοσης των εσόδων έχει ήδη εξαφανιστεί. Όπως τονίζει στέλεχος του οικονομικού επιτελείου στη «Ν», με τα σημερινά δεδομένα (σ.σ.: την υπεραπόδοση του 2016, τις προβλέψεις για την ανάπτυξη του 2017 και του 2018, αλλά και με δεδομένα τα μέτρα που έχουν νομοθετηθεί για φέτος και του χρόνου) το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018 προβλέπεται αυτή τη στιγμή να είναι πάνω από 3,7%.
Tα προαπαιτούμενα της β' αξιολόγησης
- Να κλείσουν τα υπόλοιπα «προαπαιτούμενα» της β’ αξιολόγησης. Δημοσίως η κυβέρνηση έχει παραδεχτεί ότι έχει υλοποιηθεί το ένα τρίτο των προαπαιτουμένων της β’ αξιολόγησης. Έτσι, θα πρέπει να κλειδώσουν τα εργασιακά (σ.σ.: ομαδικές απολύσεις κ.λπ.), τα ενεργειακά, οι αποκρατικοποιήσεις, η απελευθέρωση κλειστών επαγγελμάτων κ.λπ. Ειδικά για τα εργασιακά, η κυβέρνηση μίλησε μετά το προχθεσινό Eurogroup για «δυνατότητα επιστροφής της εργασιακής κανονικότητας με την επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων πριν από το τέλος του τρέχοντος προγράμματος, στη βάση του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου». Μένει να φανεί αν αυτό θα μετουσιωθεί στην επαναφορά των κλαδικών συμβάσεων από την 1/1/2018 όπως θέλει η ελληνική πλευρά.
- Να προσδιοριστεί το περιεχόμενο αλλά και το εύρος της φορολογικής και της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης που θα ενεργοποιηθεί από την 1/1/2019. Αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση μιλάει ουσιαστικά για ανακατανομή φορολογικών βαρών. Το εύρος αυτής της ανακατανομής (δηλαδή το αν θα είναι ένα, δύο ή περισσότερα δισ. ευρώ) δεν έχει ξεκαθαριστεί και εν πολλοίς θα εξαρτηθεί από το πόσο χαμηλά θα θελήσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να ρίξει το αφορολόγητο. Μια μείωση στα επίπεδα του μέσου όρου της Ευρωζώνης θα φέρει μέτρα συνολικού ύψους άνω των δύο δισ. ευρώ, ενώ ο συνολικός λογαριασμός θα ανέβει ακόμη περισσότερο αν προστεθεί και η περικοπή της «προσωπικής διαφοράς».
Από τη διαπραγμάτευση δεν θα κριθεί μόνο το εύρος των παρεμβάσεων, αλλά και το περιεχόμενο. Το ΔΝΤ, για παράδειγμα, δεν φαίνεται να αποδέχεται τα «θετικά μέτρα» που θέλει να περάσει η ελληνική πλευρά, όπως η μείωση του ΕΝΦΙΑ, του ΦΠΑ στο ρεύμα και στα τρόφιμα, στα εισιτήρια κ.λπ. Ζητεί μειώσεις συντελεστών για τα μεσαία και υψηλά εισοδήματα προκειμένου να περιοριστεί το κίνητρο για φοροδιαφυγή, αλλά και περιορισμό των φορολογικών συντελεστών των επιχειρήσεων για να τονωθεί η επιχειρηματικότητα. Τέτοιου είδους μειώσεις, όμως, αντιβαίνουν στην πολιτική της σημερινής κυβέρνησης, καθώς σε μια τέτοια περίπτωση θα εμφανιζόταν να παίρνει χρήματα από τα χαμηλά και μεσαία στρώματα μέσα από τη μείωση του αφορολόγητου και να τα δίνει στις επιχειρήσεις. Κάτι ανάλογο ισχύει και στο ασφαλιστικό, με την ελληνική πλευρά να επιδιώκει την προστασία του εισοδήματος των συνταξιούχων.
Επόμενο βήμα
Τεχνική συμφωνία μεταξύ κουαρτέτου και ελληνικής διαπραγματευτικής ομάδας (stuff level agreement) θα μεταφέρει το πεδίο των διαπραγματεύσεων στο Eurogroup, όπου θα κριθούν:
- Το χρονικό διάστημα για το οποίο θα διατηρηθούν τα πρωτογενή πλεονάσματα στο επίπεδο του 3,5% (σ.σ.: στο οποίο συμφωνήθηκε να μη λαμβάνονται υπ’ όψιν δαπάνες περίπου 3 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας) και
- Το περιεχόμενο των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος που θα υλοποιηθούν μετά το τέλος του 2018. Το τελευταίο κρίνεται απαραίτητο προκειμένου να ξεκλειδώσει και η ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
