Του Κώστα Ιωαννίδη
Η τεχνική ανάλυση και η ροή των ειδήσεων μαζί με τις εξελίξεις στις διεθνείς αγορές δεν σχημάτισαν ένα μίγμα παραγόντων που θα ωθούσαν τις τιμές των μετοχών ψηλότερα χθες και το ίδιο ισχύει και σήμερα. Αλλά την πρώτη μέρα του Δεκεμβρίου η δυναμική ξεκαθάρισε ότι ο ΓΔ αναγνώρισε διπλή κορυφή στα επίπεδα των 632 μονάδων και τεχνικά αυτό μπορεί να τον οδηγήσει ως τα επίπεδα από τα οποία ξεκίνησε η πρώτη ή η δεύτερη εκτίναξη που τον έφερε πάνω από τις 630 στις 23/11 και στις 30/11. Το ότι χθες δεν ξεπέρασε αυτό το επίπεδο είναι σαν να ειδοποίησε το ταμπλό ότι χωρίς κάτι χειροπιαστά θετικό οι 632 μονάδες είναι οροφή.
γράφει ο Κώστας Ιωαννίδης
Χθες όμως, έστω και οριακά, χάθηκε η σημαντική στήριξη για τον Γενικό Δείκτη των 617 - 615 μονάδων και αν σήμερα επιμείνουν οι πιέσεις θα ξαναμπεί σε δοκιμασία το ψυχολογικό όριο των 600 μονάδων. Στη χειρότερη περίπτωση δεν αποκλείεται να φτάσει η πτώση ως τις 578 -585 μονάδες για να βρει σκληρό πυθμένα.
Κανένας δεν αμφέβαλε πως ο Τραπεζικός κλάδος αφού είχε υπερ-αποδώσει κατά τις προηγούμενες συνεδριάσεις, θα δεχόταν τις μεγαλύτερες πιέσεις. Αλλά χθες σε αντίθεση με προηγούμενες ημέρες υπήρξε ενδοσυνεδριακά αντίδραση και χρειάστηκαν νέα κύματα πιέσεων για να εμφανίσει απώλειες που δεν αντιστοιχούσαν ωστόσο, στα ελάχιστα ημέρας. Ο Τραπεζικός δείκτης (-2,15%) βρέθηκε να υποχωρεί μέχρι τις 795,55 μονάδες (-3,88%), η ΑΛΦΑ (-3,16%) μέχρι τα 1,82 ευρώ (-4,21%), η ΕΤΕ (-2,73%) μέχρι τα 0,212 ευρώ (-3,64%), η ΕΥΡΩΒ (-1,98%) μέχρι τα 0,672 ευρώ (-4,95%) και η ΠΕΙΡ (+0,5%) μέχρι τα 0,192 ευρώ (-3,52%). Το τελικό κλείσιμο όλες έκλεισαν αισθητά ψηλότερα. Αυτή ήταν η πιο αξιόλογη διαφοροποίηση από τη χθεσινή συνεδρίαση που ωθεί σε αισιοδοξία.
Μια προσεχτική παρατήρηση των δυο τελευταίων συνεδριάσεων δείχνει ότι υπάρχει αυθεντικότητα στα σκαμπανεβάσματα των τραπεζών, ενώ ορισμένοι κλάδοι όσο κέρδισαν την Τετάρτη ακριβώς τόσο έχασαν χθες. Γιατί στις μετοχές αυτών των κλάδων οι συναλλαγές γίνονται για να κράτιουνται οι αναλογίες με τις τραπεζικές και όχι γιατί κάποιοι αγοράζουν επίμονα ή ρευστοποιούν μετά μανίας.
Αξίζει να επισημανθεί επίσης η ακρίβεια της διόρθωσης των κερδών της Τετάρτης χθες, για μετοχές κλάδων που είναι στο κέντρο του ενδιαφέροντος των θεσμικών που δεν διαχειρίζονται κεφάλαια παθητικών αμοιβαίων. Όπως στις εταιρίες Ακίνητης Περιουσίας -2,46% από +2,28%, Κοινής Ωφέλειας -2,50% από +2,71%, Κατασκευές Υλικά -3,29% από +3,01%, Ταξίδια Αναψυχή -0,91% από +1,00% και Πρώτων Υλών -0,84% από +0,85%.
Μπορεί οι χθεσινές ρευστοποιήσεις να μην ήταν τίποτε άλλο από την έκφραση του συντηρητισμού αρκετών θαρραλέων επενδυτών που έπιασαν την τρέχουσα άνοδο από τον πυθμένα που ξεκίνησε (580 μονάδες του ΓΔ περίπου). Το κρίσιμο διήμερο πλησίασε και όποιος φυλάει τα ρούχα του έχει τα μισά αυτή την εποχή στο ΧΑ. Άρα η νευρικότητα της Αγοράς δικαιολογείται. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Ιταλία και των Αυστριακών εκλογών την επόμενη Κυριακή καταρχήν, αλλά κυρίως το Eurogroup, της επόμενης Δευτέρας, θα καθορίσουν την συνέχεια και για το ΧΑ.
Μόνο για επαγγελματίες έχει ανοικτές τις πύλες για κέρδη η αγορά αυτές τις μέρες. Ο Βαγγέλης Σιούτης της Guardian Trust ΑΧΕΠΕΥ ανέφερε: «Η Αγορά δεν έχει προεξοφλήσει ούτε το θετικό, ούτε το αρνητικό σενάριο, όπως δείχνει και η νευρικότητα στις διακυμάνσεις που ακολουθούν την ειδησιογραφία και τις δηλώσεις των εμπλεκομένων στη διαπραγμάτευση. Το κρίσιμο για το Eurogroup δεν είναι για να υπάρξει οριστική συμφωνία, αλλά να αποδειχτεί ότι ΕΕ, ΔΝΤ, ΕΚΤ και Ελληνική Κυβέρνηση, δρομολογούν από κοινού τη λύση στο επόμενο διάστημα για την αξιολόγηση, το χρέος και την συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα. Σε περίπτωση θετικών εξελίξεων, το Ελληνικό Χρηματιστήριο θα μπορέσει να αναμετρηθεί με το υψηλό του έτους στις 659 μονάδες, και να προσπαθήσει για υψηλότερα. Αν κυριαρχήσουν οι διαφωνίες και οι σκληρές θέσεις των Εμπλεκομένων, τότε ο εκθετικός ΚΜΟ200 ημερών (583,6) δύσκολα θα μπορέσει να λειτουργήσει σαν στήριξη».
Η επίδραση της δυναμικής της περασμένης μέρας
ΗΠΑ
Μικτά πρόσημα εμφάνισαν στη χθεσινή συνεδρίαση οι αμερικανικοί δείκτες στη Wall Street, με τους επενδυτές να αποτιμούν τα μακροοικονομικά μεγέθη των ΗΠΑ, εν μέσω της συνεχιζόμενης ανάκαμψης της τιμής του πετρελαίου. Συγκεκριμένα, ο βιομηχανικός δείκτης Dow Jones ενισχύθηκε κατά 0,36% στις 19.191 μονάδες, ενώ ο δείκτης βαρόμετρο S&P 500 σημείωσε απώλειες κατά 0,35% στις 2.191 μονάδες και ο τεχνολογικός δείκτης Nasdaq υποχώρησε κατά 1,36% στις 5.251 μονάδες.
Στο ταμπλό, η μετοχή της General Motors εκτινάχθηκε κατά 5,71% χάρη στην αύξηση των πωλήσεων του Νοεμβρίου. Στον αντίποδα, η μετοχή της Express Inc. «βούλιαξε» στο -21% εξαιτίας των αδύναμων εκτιμήσεων για τα οικονομικά μεγέθη του δ’ τριμήνου.
Οι χώρες - μέλη του ΟΠΕΚ συμφώνησαν την Τετάρτη στην πρώτη μείωση της παγκόσμιας παραγωγής αργού από το 2008, θέτοντας ως στόχο την ανάκαμψη της τιμής του πετρελαίου στα διεθνή χρηματιστήρια εμπορευμάτων. «Η συντονισμένη αυτή κίνηση αναμένεται να επιταχύνει την εξισορρόπηση της πετρελαϊκής αγοράς και να παράσχει στήριξη στην τιμή του αργού» σχολίασε ο Τσανγκ Βέι Λιανγκ, αναλυτής της Mizuho Bank Singapore.
Το πετρελαϊκό καρτέλ κατέληξε σε συμφωνία για τη μείωση της παραγωγής κατά 1,2 εκατ. βαρέλια σε 32,5 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Η Σαουδική Αραβία, η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα του πλανήτη, θα συνεισφέρει στη μείωση με 486.000 βαρέλια, περιορίζοντας την ημερήσια παραγωγή της σε 10,06 εκατ. βαρέλια.
Στα οικονομικά νέα της ημέρας, αύξηση εμφάνισε ο αριθμός των νέων αιτήσεων επιδόματος ανεργίας στις ΗΠΑ, καθώς στο διάστημα 20 - 26 Νοεμβρίου, ενισχύθηκε κατά 17.000, σε 268.000. Παρά την άνοδο, ο νέες αιτήσεις διατηρήθηκαν κάτω του ψυχολογικού ορίου των 300.000, για 91η συνεχόμενη εβδομάδα.
Την ίδια ώρα, με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων 20 μηνών αναπτύχθηκε τον Νοέμβριο ο μεταποιητικός κλάδος, καθώς ο δείκτης ΡΜΙ της Markit αυξήθηκε στις 54,1 μονάδες έναντι 53,4 μονάδων τον Οκτώβριο. Όσον αφορά τα εταιρικά αποτελέσματα, στα 235,3 εκατ. δολάρια διαμορφώθηκαν στο γ’ τρίμηνο του 2016 τα καθαρά κέρδη της Dollar General, έναντι 253,3 εκατ. ευρώ το αντίστοιχο διάστημα του 2015. Τα κέρδη ανά μετοχή παράλληλα, ανήλθαν σε 0,84 δολάρια, παρότι οι αναλυτές ανέμεναν άνοδο σε 0,93 δολάρια.
ΕΥΡΩΠΗ
Αρνητικά πρόσημα εμφάνισαν στη πρώτη συνεδρίαση του μήνα τα κυριότερα χρηματιστήρια στην Ευρώπη, εν μέσω των ανησυχιών για το ιταλικό δημοψήφισμα της Κυριακής, αλλά και της συμφωνίας του ΟΠΕΚ για την πετρελαϊκή αγορά. Συγκεκριμένα, o πανευρωπαϊκός δείκτης Stoxx 600 υποχώρησε κατά 0,33% στις 340,86 μονάδες, ενώ ο βρετανικός FTSE 100 κατέγραψε πτώση κατά 0,45% στις 6.752 μονάδες και ο γερμανικός DAX σημείωσε απώλειες κατά 1,00% στις 10.534 μονάδες.
Ο γαλλικός CAC 40 κινήθηκε πτωτικά κατά 0,39% στις 4.560 μονάδες, ενώ στην περιφέρεια, ο ισπανικός ΙΒΕΧ 35 διολίσθησε κατά 0,22% στις 8.669 μονάδες και ο ιταλικός FTSE MIB ενισχύθηκε κατά 0,99% στις 17.098 μονάδες.
Στο ταμπλό, η μετοχή της Maersk εκτινάχθηκε κατά 6,71% χάρη στην εξαγορά της Hamburg Sud, ενώ στο 3,30% διαμορφώθηκε η άνοδος για τη μετοχή της Anglo American, στον απόηχο της αποχώρησής της από το μετοχικό κεφάλαιο της Exxaro Resources.
Οι επενδυτές έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στο κρίσιμο δημοψήφισμα της Κυριακής, καθώς τυχόν επικράτηση του «όχι» εκτιμάται ότι θα συνεπάγεται την παραίτηση του πρωθυπουργού, Ματέο Ρέντσι, και την είσοδο της Ιταλίας σε μία περίοδο μακράς πολιτικής αβεβαιότητας. Οι αναλυτές εκφράζουν φόβους ότι μία τέτοια εξέλιξη, θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στις ιταλικές τράπεζες, εν μέσω μάλιστα, και της προσπάθειας ανακεφαλαιοποίησης τους.
Στα οικονομικά νέα της ημέρας, πτώση εμφάνισε τον Οκτώβριο του 2016 ο δείκτης ανεργίας στις χώρες της Ευρωζώνης, καθώς διαμορφώθηκε σε 9,8% έναντι 9,9% τον Σεπτέμβριο του 2016 και 10,6% τον Οκτώβριο του 2015. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, πρόκειται για το χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 2009.
Την ίδια ώρα, στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 34 μηνών εκτινάχθηκε τον Νοέμβριο ο ρυθμός ανάπτυξης του μεταποιητικού κλάδου στην Ευρωζώνη, καθώς ο δείκτης ΡΜΙ της Markit ενισχύθηκε στις 53,7 μονάδες έναντι 53,5 μονάδων τον Οκτώβριο.
Στη Βρετανία, με τον βραδύτερο ρυθμό ανάπτυξης από την αρχή του έτους αυξήθηκαν τον Νοέμβριο οι τιμές κατοικιών, οι οποίες σε ετήσια βάση, ενισχύθηκαν κατά 4,4% έναντι αύξησης 4,6% τον Οκτώβριο.
Τέλος, την αποχώρησή της από το μετοχικό κεφάλαιο της Exxaro Resources Ltd. ανακοίνωσε η Anglo American, στο πλαίσιο της προσπάθειας συρρίκνωσης των ζημιογόνων «ανοιγμάτων» της. Η βρετανική μεταλλευτική εταιρεία προχώρησε στην πώληση 35 εκατ. μετοχών, συγκεντρώνοντας το ποσό των 215 εκατ. δολαρίων.
ΧΑ
Στην σύνοδο της πρώτης του τελευταίου μήνα του 2016 οι θεσμικοί, με συναλλακτικό ενδιαφέρον που κράτησε το τζίρο αρκετά ψηλότερα από το μέσο τζίρο της προηγούμενης εβδομάδας (61 εκατ. ευρώ), έβαλαν στόχο να απφαιρέσουν χειρουργικά τα κέρδη από το rebound της Πέμπτης. Η κίνηση του ΓΔ στηρίχθηκε στις απώλειες των περισσότερων κλαδικών δεικτών. Το κλίμα στις ξένες αγορές μείωσε τη διάθεση για ανάληψη ρίσκου και οι δείκτες στην Ευρώπη κινούνται σταθερά πτωτικά. Τα futures των χρηματιστηρίων της Νέας Υόρκης ειδοποιούσαν για επίπεδο ξεκίνημα, όταν ξεκίνησε η διαπραγμάτευση εμφάνιζαν μεικτή εικόνα με πιέσεις στις εταιρίες τεχνολογίας.
Στην Αθήνα ο ΓΔ που έφθασε να κερδίζει ως +0,20% στο άνοιγμα και στο ενδοσυνεδριακό μέγιστο (629,98) που επαναλήφθηκε και στις 10:52 τα κέρδη του κούρεψαν πέντε διαδοχικά πτωτικά κύματα που όρισαν ελάχιστο ημέρας τις 614,01 μονάδες (-2,34%) στις 15:16. Την ίδια στιγμή ο τραπεζικός δείκτης σημείωνε το ελάχιστο στις 795,55 με μεταβολή -3,9%. Από εκεί οι μεγάλες απώλειες των τραπεζών εξατμίστηκαν και ο δείκτης πέρασε στις 16:22 πάνω από τις 829 μονάδες με μεταβολή +0,18%. Ο μέσος όρος στην ίδια φάση έπιασε τιμή μια ανάσα πάνω από τις 623 μονάδες αλλά μετά τις 16:25 επέστρεψαν οι πιέσεις και η περίσσια στην προσφορά καθόρισε τάση ως και τις δημοπρασίες.
Εκτός των απωλειών των τραπεζικών μετοχών, για τις απώλειες ξεχώρισαν οι ΒΙΟ -5,26%, ΕΕΕ -4,14%, ΕΛΠΕ -3,93%, ΟΛΠ -3,82%, ΤΙΤΚ -3,76% και ΦΦΓΚΡΠ -8,93% από την πλευρά των blue chip και οδηγός της άμυνας που παράταξαν κάποιοι θεσμικοί ήταν οι ΑΡΑΙΓ +0,16%, και ΠΕΙΡ +0,50% με πολλές σε πτώση από -3,5% και κάτω. Οι μετοχές του Τραπεζικού κλάδου είχαν τις εξής μεταβολές ΑΛΦΑ -3,16% από +6,15%, ΕΤΕ -2,73% από +6,80%, ΕΥΡΩΒ -1,98% από +10,47% και ΠΕΙΡ +0,50% από 10,56%. Έγιναν κινήσεις που οδήγησαν τον ΓΔ σε επίπεδα κοντά στα ψηλότερα δεύτερου εξάμηνου από την περασμένη εβδομάδα. Από τους υπόλοιπους βασικούς δείκτες, εκτός των μεγάλων απωλειών πολλών κλάδων που επιβάρυναν τον 25άρη, ο FTSEM εμφάνισε κέρδη πάνω από το +2,2% ενδοσυνεδριακά και έκλεισε με πτώση -1,35% από -0,47% την προηγούμενη σύνοδο. Το επίτευγμα της μέρας ήταν η αναστροφή των μεταβολών του μέσου όρου από χθες και η διαπίστωση ότι δεν μπορεί να περάσει πάνω από τις 630 μονάδες. Πέρασε εύκολα από το τεχνικής σημασίας όριο των 617 μονάδων, πάνω και κάτω από εκεί ο ΓΔ.
Η διαπραγμάτευση εξαρτήθηκε από τις Τράπεζες που κινήθηκαν μετά τα 22 πρώτα λεπτά διαρκώς πτωτικά ως τις 15:16 και ο δείκτης τους ήταν μόνιμα σε αρνητικό πεδίο από τις 10:55 ως τις 16:20. Συνεχίστηκε η ενθυλάκωση κερδών από κινήσεις στο Νοέμβριο καθώς πλησιάζουν μέρες με κρίσιμα και άγνωστης έκβαση γεγονότα.
Με καθοδικό αποτέλεσμα η συνεισφορά των δημοπρασιών, όπως φαίνεται στο ημερήσιο διάγραμμά του ΓΔ. Η αγορά φάνηκε δεν ικανή να επανέλθει πάνω από τα επίπεδα των 631 μονάδων, απλά έτυχε να τελειώσει τη διαπραγμάτευση δίπλα στο ελάχιστο ενώ είχε απομακρυνθεί από αυτό περίπου δέκα μονάδες (από τις 614 στις 623,3). Η στατιστική εικόνα στο ΧΑ επιδεινώθηκε, όπως προκύπτει από το πλήθος των ανοδικών (2 από 22) blue chip έναντι των καθοδικών (20 από 3) με τρία αμετάβλητα τις ΕΛΛΑΚΤΩΡ, ΕΧΑΕ και ΟΤΕ. Στις 40 μετοχές της κατάταξης με το μεγαλύτερο τζίρο μέρας, είχαν άνοδο οι 7 από 30 την προηγούμενη σύνοδο, και 8 από 3 ήταν αμετάβλητες. Άρα, οι 25 από 7 την προηγούμενη ήταν πτωτικές. Στα 83,884 από 180,910 εκατ. ευρώ του συνολικού τζίρου, τα 46,07 από 60,01 κατευθυνθήκαν στα τραπεζικά blue chip. Η υπερ-συγκέντρωση του ενδιαφέροντος ανέβηκε από τα επίπεδα της προηγούμενης συνόδου, αφού οι τράπεζες αποτελούν το 54,92% από 36,53% του συνολικού τζίρου.
Οι Ευρωπαϊκές μετοχές, εμφάνισαν νευρική έναρξη, και στη συνέχεια εγκαταστάθηκε πτωτική δυναμική στην πορεία των επί μέρους αγορών του ευρώ με εγκατάσταση των μέτριων απωλειών πριν το άνοιγμα στη Νέα Υόρκη. Ήταν μέρα που η διάθεση για ανάληψη ρίσκου εξαρτήθηκε από τις προσδοκίες για την τάση στην Wall Street και το πετρέλαιο που δεν εμφανίζει υψηλή μεταβλητότητα μετά την κρίσιμη συνδιάσκεψη του ΟΠΕΚ. Έτσι την ώρα που έκλεινε το ΧΑ, ο DΑΧ είχε μεταβολή -0,98%, ο CAC είχε μεταβολή -0,36%, με τον FTSE100 με μεταβολή -0,79%. Οι αγορές στις ΗΠΑ που με τα futures τους έδειχναν προς πλαγιοπτωτικό άνοιγμα είδαν τους δείκτες τους να ανοίγουν νευρικά, και σχετικά γρήγορα εμφάνισαν μικτή εικόνα και αργότερα ο Dow Jones κέρδιζε +0,35% όταν ο S&P500 ήταν στο -0,11%.
Στο ΧΑ ο ΓΔ οδηγήθηκε χαμηλότερα -2,26% και έφθασε στις 614,61 από 628,75 μονάδες και ο 25άρης έκλεισε στις 1664,59 από 1705,13 με μεταβολή -2,38%. Οι δημοπρασίες επέφεραν αλλαγή στον ΓΔ κατά 5,2 μονάδες χαμηλότερα και στον 25άρη κατά 5,8 μονάδες χαμηλότερα, κλείνοντας τους πιο κοντά στο ελάχιστο της ημερήσιας διακύμανσης που ορίστηκε 100 λεπτά πριν το τέλος της ελεύθερης διαπραγμάτευσης. Το τζίρο των προσυμφωνημένων συναλλαγών ανέβασαν χθες στα 8,137 εκατ. ευρώ.
Με κέρδη έκλεισαν οι εταιρίες Τεχνολογίας +0,38% από -0,31% και Χρ/μικών Υπηρεσιών +0,28% από +0,35%. Στον αντίποδα με απώλειες εμφανίστηκαν οι εταιρίες Εμπορίου -8,93% από -0,78%, Μέσων Ενημέρωσης -7,29% από 0,00%, Τροφίμων Ποτών -4,13% από +1,17%, Κατασκευές Υλικά -3,29% από +3,01%, Βιομηχανικών Προϊόντων -2,73% από +0,96%, Κοινής Ωφέλειας -2,50% από +2,71%, Ακίνητης Περιουσίας -2,46% από +2,28%, ο 25άρης -2,38% από +3,42%, Πετρελαίου Αερίου -2,27% από +1,95%, ο ΓΔ -2,25% από +2,97%, Τραπεζών -2,15% από +7,83%, ο FTSEM -1,35% από -0,47%, Προσωπικά Οικιακά Είδη -1,21% από +1,92%, Ταξίδια Αναψυχή -0,91% από +1,00% και Πρώτων Υλών -0,84% από +0,85%. Χωρίς μεταβολή εμφανίστηκαν οι εταιρίες των Ασφαλειών 0,00% από 0,00%, Χημικών 0,00% από 0,00%, Τηλεπικοινωνιών 0,00% από +2,38% και Υγείας 0,00% από 0,00%.
Για να συμβούν τα παραπάνω ο τζίρος διαμορφώθηκε στα 83,884 από 180,910 εκατ. ευρώ και οι συναλλαγές με πακέτα είχαν αξία 8,137 από 73,751 εκατ. ευρώ. Στις μετοχές του 25άρη χωρίς να ληφθούν υπόψη τα πακέτα κατευθύνθηκαν 72,737 από 103,836 εκατ. ευρώ και στου FTSEM 1,714 από 2,179 εκατ. ευρώ. Η κεφαλαιοποίηση του ΧΑ οδηγήθηκε στα 43,418 από 44,350 δις ευρώ και ο συνολικός όγκος διαμορφώθηκε στα 139,261 από 179,216 από 86,213 από 99,896 από 76,425 εκατ. τεμάχια. Το πλήθος των ανοδικών ανήλθε σε 33 από 67 των καθοδικών σε 59 από 32 και ο αριθμός των σταθερών διαμορφώθηκε σε 25 από 12.
Τεχνική ανάλυση - παράγωγα
Στη πρώτη σύνοδο του Δεκέμβρη, οι θεσμικοί όρισαν πτωτική τάση για τον 25άρη. Η τιμή του ανοίγματος (1709,15) ήταν το μέγιστο μέρας και αντιστοιχούσε σε ανοδικό χάσμα +0,24%. Το ελάχιστο εμφανίστηκε στις 15:17 με μεταβολή του δείκτη -2,55% και ήταν στις 1662,25 μονάδες. Αντέδρασε ως τις 1688 μονάδες (-1,00%). Μετά κινήθηκε καθοδικά για να κλείσει με απώλειες -2,38% στις 1664,59 μονάδες. Ο τζίρος στα παράγωγα διαμορφώθηκε στα 15,171 εκατ. ευρώ.
Για τη σειρά Δεκεμβρίου διακινήθηκαν 1853 ΣΜΕ με ανώτερο μέρας στις 1710,00 μονάδες και κατώτερο στις 1662,25. Ο όγκος για τη σειρά Ιανουαρίου έφθασε τα 145 ΣΜΕ. Ανώτερο μέρας σε αυτή τη σειρά ορίστηκε στις 1706,00 μονάδες και κατώτερο στις 1662,25. Ο δείκτης έκλεισε στις 1664,59 μονάδες και η τιμή εκκαθάρισης του ΣΜΕ Δεκεμβρίου ορίστηκε στις 1673,25 και της επόμενης σειράς στις 1674,00. Τα ανοικτά συμβόλαια για τη σειρά Δεκεμβρίου ανήλθαν σε 8865 και για την επόμενη στα 689. Η προ-πορεία των ΣΜΕ υποδηλώνει επιμονή στις ευοίωνες προσδοκίες.
Στο χθεσινό σχόλιο αναφέραμε ότι η στατιστική προϊστορία υπογραμμίζει τη σπουδαιότητα των επιπέδων στα οποία οδηγήθηκε από την Τρίτη 22/11 ο 25άρης. Έκλεισε στις 1716,36 με μέγιστο τις 1717,27 ενώ χθες τερμάτισε στις 1715,33 με μέγιστο τις 1721,05. Αυτά τα επίπεδα τρεις φορές μέσα στο 2016 αποτέλεσαν σκληρή οροφή για τον δείκτη των παραγώγων. Καταλήγαμε δε ως εξής: «Είναι οροφή η ζώνη μεταξύ 1723 και 1715 μονάδων τετραπλά επιβεβαιωμένη φέτος και μάλιστα μετά από την πρόσκρουση η διόρθωση ακόμα και κατά 150 μονάδες δεν μπορεί να αποκλειστεί. Σήμερα θα κριθεί η σκληρότητά της γιατί υπάρχει η πιθανότητα να εμφανιστεί τάση συσσώρευσης ή και άνοδος αντί μιας υπολογίσιμης πτώσης μέσα σε δυο ή τρεις συνεδρίες». Μετά την χθεσινή βουτιά είμαστε υποχρεωμένοι να αναφερθούμε στα επίπεδα στήριξης που υπάρχουν για τον 25άρη στην περίπτωση που θα συνεχιστούν οι πιέσεις. Μια πρώτη στήριξη είναι τα χαμηλά στη σύνοδο της 29/11 από όπου ξεκίνησε η πρόσφατη άνοδος. Μετά υπάρχει η στήριξη που αντιστοιχεί στα επίπεδα από όπου ξεκίνησε η άνοδος που έφερε τιμές ως τις 1715 μονάδες για τον δείκτη των παραγώγων. Αυτά τα επίπεδα είναι μεταξύ των 1525 και 1535 μονάδων ενώ δεν πρέπει να παραλείψουμε τη στήριξη που ενίοτε δίνει στον 25άρη ο ΚΜΟ200 ημερών που είναι τώρα κοντά στις 1558 μονάδες με τον εκθετικό στις 1587,8.
Παρατηρήσεις εγχώριων αναλυτών
Ο Πέτρος Στεριώτης της Nuntius Sec
Μετά από 4 περίπου μήνες ιδιαίτερα χαμηλής μεταβλητότητας, ο Γενικός Δείκτης με δυναμικό τρόπο έδωσε ανοδικό σήμα στις τελευταίες συνεδριάσεις του Νοεμβρίου, επιβεβαιώνοντας τις θετικές προοπτικές που προδιαγράφει για την πορεία των συνομιλιών με τους Δανειστές η ξέφρενη ανοδική κίνηση των δεκαετών Ελληνικών ομολόγων.
Η υποχώρηση του spread των Ελληνικών χρεογράφων, σε σχέση με τα αντίστοιχα Γερμανικά, αποτυπώνει εμφανώς τη μείωση του ρίσκου Χώρας, χωρίς όμως να επικρατεί γενικευμένο consensus σχετικά με τη δυνατότητα αποτελεσματικής εφαρμογής του προγράμματος μεταρρυθμίσεων και τη βελτίωση των μακροοικονομικών μεγεθών.
Από άποψη τεχνικής ανάλυσης, στηρίξεις για το Γενικό Δείκτη, υπάρχουν στις 605, στις 600, στις 588 και στις 572 μονάδες, ενώ ο μεγάλος σημαντικός ανοδικός στόχος βρίσκεται στις 659 μονάδες, σε περίπτωση "καθαρής" υπέρβασης των 635. Προσοχή θα δείξουν οι επενδυτές στην αρκετά "υπεραγορασμένη" ένδειξη του μετρητή ορμής RSI, που δεν αποκλείεται να ωθήσει κάποιους και στην κατοχύρωση βραχυπρόθεσμων κερδών.
Σε διεθνές επίπεδο, η άνοδος της τιμής του Αργού Πετρελαίου στα $51 μετά την ιστορική συμφωνία του ΟΠΕΚ για μείωση της παραγόμενης ποσότητας, ενισχύει τις εταιρείες του Ενεργειακού κλάδου, αλλά μένει να φανεί το πόσο αρνητικά θα αξιολογήσουν οι επενδυτές την αύξηση του ενεργειακού κόστους για τις υπόλοιπες Επιχειρήσεις και τους Καταναλωτές.
Η μεγάλη υποχώρηση του Ευρώ σε χαμηλά 13 ετών έναντι του Δολαρίου, εκτιμούμε ότι δεν "ενοχλεί" ιδιαίτερα, στην παρούσα φάση, την ΕΚΤ, ενώ η ενίσχυση του δείκτη PMI επιχειρηματικής εμπιστοσύνης στον κλάδο Μεταποίησης της Ευρωζώνης στο υψηλότερο σημείο των 3 τελευταίων ετών, δημιουργεί αισιοδοξία στους αγοραστές.
Ο χρυσός, μάλιστα, κλασικό asset-"βαρόμετρο", σχετικά με την ανασφάλεια των επενδυτών έχει γυρίσει σε έντονα καθοδική τάση.
Σε ό,τι αφορά το δείκτη Dow Jones, το τρέχον P/E (τιμή/κέρδη ανά μετοχή) κοντά στο 21 και η μερισματική απόδοση του 2,50% θα αρχίσουν να "πονοκεφαλιάζουν" κάποιους θεμελιωδώς σκεπτόμενους επενδυτές, από τη στιγμή που η απόδοση στη λήξη του δεκαετούς Αμερικάνικου ομολόγου έχει ανέλθει στο 2,40%.
Το ισχυρό δολάριο επηρεάζει δυσμενώς την ανταγωνιστικότητα των Αμερικάνικων εξαγωγικών Επιχειρήσεων και παράλληλα κάνει "ακριβότερη" την Αγορά μετοχικών τίτλων στη Νέα Υόρκη, από επενδυτές που βρίσκονται εκτός ΗΠΑ.
Η μεγάλη υποχώρηση του δείκτη 'φόβου' 'VIX' απεικονίζει, μάλλον, την πεποίθηση των επενδυτών ότι οι Κεντρικές Τράπεζες θα συνεχίσουν και το 2017 να στηρίζουν, άμεσα ή έμμεσα, τις αποτιμήσεις ομολόγων και μετοχών, ακόμη και στο πολύ πιθανό, πλέον, σενάριο που η Federal Reserve προχωρήσει στην πολυσυζητημένη αύξηση των Αμερικάνικων επιτοκίων παρέμβασης.
Ο Βαγγέλης Σιούτης της Guardian Trust ΑΧΕΠΕΥ
Μετά από τρεις συνεχόμενες ανοδικές εβδομάδες, η Ελληνική Χρηματιστηριακή Αγορά έχει, προς το παρόν, αρνητικό πρόσημο στη τρέχουσα" τονίζει ο Βαγγέλης Σιούτης.
Στις τελευταίες δύο εβδομάδες, μετά την ανοδική διάσπαση του εκθετικού ΚΜΟ 200 ημερών που σήμερα βρίσκεται στις 594,3 μονάδες, παρατηρείται σημαντική αύξηση της μεταβλητότητας κα υψηλές ενδοσυνεδριακές διακυμάνσεις, απόλυτα κατανοητό αφού πρωταγωνίστριες στο ταμπλώ είναι οι Τραπεζικές μετοχές.
Ο Γενικός Δείκτης, αφού κατέγραψε υψηλό στις 632,52 μονάδες περνώντας σε θετικό πρόσημο για το τρέχον έτος, διόρθωσε αλλά βρήκε στήριξη στη ζώνη των 600 μονάδων και προσέγγισε ξανά άμεσα την κορυφή αυτή. Η αποτυχία όμως, προς το παρόν διάσπασής της, έφερε την εκδήλωση ρευστοποιήσεων από βραχυπρόθεσμους επενδυτές. Η νευρικότητα της Αγοράς δικαιολογείται και από την κρισιμότητα των ημερών που ακολουθούν.
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην Ιταλία και των Αυστριακών εκλογών την επόμενη Κυριακή καταρχήν, αλλά κυρίως το Eurogroup της επόμενης Δευτέρας θα καθορίσουν την συνέχεια και για το Χρηματιστήριο.
Η Αγορά δεν έχει προεξοφλήσει ούτε το θετικό, ούτε το αρνητικό σενάριο, όπως δείχνει και η νευρικότητα στις διακυμάνσεις που ακολουθούν την καθημερινή ειδησιογραφία και τις δηλώσεις των εμπλεκομένων στη διαπραγμάτευση.
Το κρίσιμο για το Eurogroup στις 5/12 δεν είναι για να υπάρξει οριστική συμφωνία, αλλά να αποδειχτεί ότι ΕΕ, ΔΝΤ, ΕΚΤ και Ελληνική Κυβέρνηση, δρομολογούν από κοινού τη λύση στο επόμενο διάστημα για την αξιολόγηση, το χρέος και την συμμετοχή του ΔΝΤ στο πρόγραμμα.
Σε περίπτωση θετικών εξελίξεων, το Ελληνικό Χρηματιστήριο θα μπορέσει να αναμετρηθεί με το υψηλό του έτους στις 659 μονάδες, αλλά και να προσπαθήσει για υψηλότερα, ενώ αν κυριαρχήσουν οι διαφωνίες και οι σκληρές θέσεις των Εμπλεκομένων, τότε ο εκθετικός ΚΜΟ 200 ημερών δύσκολα θα μπορέσει να λειτουργήσει σαν στήριξη. Σε αυτό το περιβάλλον η στάση αναμονής των συντηρητικών επενδυτών είναι η ενδεδειγμένη, αφού σε περίπτωση θετικών εξελίξεων θα δοθεί η δυνατότητα τοποθετήσεων και αναδιάρθρωσης χαρτοφυλακίων.
Σήμερα ανακοινώνονται σημαντικά στοιχεία για τις νέες θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ, ενώ την επόμενη Πέμπτη 8/12 υπάρχει κρίσιμη συνεδρίαση της ΕΚΤ και συνέντευξη τύπου του επικεφαλής της κ. Ντράγκι, που αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον από τους επενδυτές λίγες μέρες μετά το δημοψήφισμα της Ιταλίας και του Eurogroup.
Σήμερα
Οι Ασιατικές μετοχές έχασαν μέρος από τα πρόσφατα κέρδη τους σήμερα Παρασκευή, μετά από τις ανιαρές συνεδρίες στη Wall Street και την Ευρώπη, ενώ οι αποδόσεις του 10ετούς ομολόγου αναφοράς των ΗΠΑ και τα futures (συμβολαία μελλοντικής εκπλήρωσης) του αργού υποχώρησαν από τα υψηλά πολλών μηνών που χτύπησαν στη διάρκεια της νύχτας.
Ο ευρύτερος δείκτης MSCI των μετοχών της Ασίας-Ειρηνικού εκτός Ιαπωνίας μειώθηκε -0,8%, αλλά παρέμεινε σε καλό δρόμο για να τερματίσει την εβδομάδα με άνοδο +0,4%.
Ο Nikkei της Ιαπωνίας, που πήδηξε την Πέμπτη σε ένα υψηλό 11-μηνών, γλίστρησε -0,47% την Παρασκευή. Έχει οριστεί μια εβδομαδιαία άνοδος της τάξης του +0,2%.
Οι μετοχές στην αγορά της Νότιας Κορέας έπεσαν -0,7%, επεκτείνοντας τις εβδομαδιαίες απώλειες σε -0,25%, μετά από τα κόμματα της αντιπολίτευσης που δήλωσαν ότι θα προτείνουν αργότερα την Παρασκευή μια κίνηση που θα καθαιρέσει την Πρόεδρο Παρκ Γκέουν-χε από ένα σκάνδαλο, με την πρόθεση να ορίσουν στις 9 Δεκεμβρίου, ψηφοφορία για μομφή.
Ο δείκτης της Κίνας CSI 300 υποχώρησε 0,5%, που περιόρισε τα κέρδη για την εβδομάδα στο +0,3%. Ο δείκτης Hang Seng στο Χονγκ Κονγκ υποχώρησε -1,19%, οδεύει προς ένα -0,7% εβδομαδιαία απώλεια.
Ειδήσεις από το εσωτερικό
Η συζήτηση για τα εργασιακά θα έχει κομβικό ρόλο στο Eurogroup «ακριβώς επειδή είναι ένα θέμα βαθιά πολιτικό τελικά και δεν είναι ένα θέμα που μπορεί να λυθεί σε επίπεδο τεχνικής διαπραγμάτευσης», ανέφερε η υπουργός Εργασίας Έφη Αχτσιόγλου, εκτιμώντας ότι στη συνεδρίαση της 5ης Δεκεμβρίου μπορεί να υπάρξει μια αρχική πολιτική συμφωνία για το σύνολο των ζητημάτων της δεύτερης αξιολόγησης.
Για αυξανόμενο ρεύμα Τούρκων αγοραστών ακινήτων στην Ελλάδα κάνει λόγο δημοσίευμα της γερμανικής Süddeutsche Zeitung (SZ).
Το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου στην Τουρκία φαίνεται μεταξύ άλλων να προκαλεί ενδιαφέρον Τούρκων πολιτών για αγορά ακινήτου στην Ελλάδα, σημειώνει η Süddeutsche Zeitung σε πρωτοσέλιδο δημοσίευμά της, παραθέτοντας επώνυμες και ανώνυμες μαρτυρίες επαγγελματιών του κτηματομεσιτικού κλάδου.
Ανακοίνωση για την απόφαση της Socar να μην παρατείνει την εγγυητική, η οποία έληξε χθες - με αποτέλεσμα το«ναυάγιο» του διαγωνισμού αποκρατικοποίησης του ΔΕΣΦΑ - εξέδωσαν τα Ελληνικά Πετρέλαια. Χθες το βράδυ, το υπουργείο Ενέργειας ανακοίνωσε το «ναυάγιο» των διαπραγματεύσεων με τη Socar και τη Snam (η ιταλική εταιρεία που θα αγόραζε το 17% από το ποσοστό των Αζέρων) για την πώληση του 66% του ΔΕΣΦΑ. O τερματισμός των συζητήσεων οφείλεται στo αίτημα της Socar για απομείωση του τιμήματος των 400 εκατ. ευρώ.
Το «ναυάγιο» στις συζητήσεις για την εξαγορά του 66% του Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ) δεν θα επηρεάσει τα επενδυτικά σχέδια της Socar στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή, όπως ανακοίνωσε η κρατική ενεργειακή εταιρεία του Αζερμπαϊτζάν. Σημειώνεται ότι την Τετάρτη το υπουργείο Ενέργειας ανακοίνωσε πως οι συζητήσεις με τη Socar για τον ΔΕΣΦΑ απέβησαν άκαρπες, καθώς «η πρόταση που κατατέθηκε από την πλευρά τους σχετικά με απομείωση του τιμήματος (αποπληρωμή σε δόσεις), ήταν νομικά ανέφικτη και θα ακύρωνε τον διαγωνισμό.
Νέα δεδομένα δημιουργούνται για το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων και τους στόχους για τα έσοδα μετά το ναυάγιο της πώλησης του ΔΕΣΦΑ, που επρόκειτο να φέρει στο δημόσιο ταμείο ποσό ύψους 188 εκατ. ευρώ. Ως προς το ταμειακό σκέλος, η κυβέρνηση καλείται να υποκαταστήσει τα έσοδα είτε επισπεύδοντας άλλες πωλήσεις είτε με την άμεση επαναπροκήρυξη και πώληση του ΔΕΣΦΑ εντός του επόμενου έτους, καθώς έχει προϋπολογιστεί στα έσοδα του 2017.
Για τις 23 Δεκεμβρίου προγραμματίστηκε εκ νέου η γενική συνέλευση των μετόχων της ΕΥΔΑΠ, κατόπιν της ματαίωσής της. Αποκλειστικό θέμα συζήτησης αποτελεί η διανομή των κερδών των προηγούμενων ετών - χρήσεων, συνολικού ύψους 40,5 εκατ. ευρώ. Η χθεσινή συνέλευση αναβλήθηκε λόγω παρέμβασης των εργαζομένων, καθώς η επιστροφή κερδών στους μετόχους θεωρείται βήμα για την πώληση ενός επιπλέον ποσοστού της ΕΥΔΑΠ σε ιδιώτες.
Την ανάγκη ενίσχυσης της αναπτυξιακής πορείας, μέσω της εφαρμογής του μέτρου των υπεραποσβέσεων, προκρίνει ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), στο πλαίσιο του εβδομαδαίου δελτίου για την πορεία της ελληνικής οικονομίας
Οι υπεραποσβέσεις, όπως εξηγεί αναλυτικά, έχουν το πλεονέκτημα, έναντι άλλων σχετικά πολύπλοκων και αδιαφανών επενδυτικών κινήτρων, να θέτουν τα οφέλη για το δημόσιο και τις επιχειρήσεις στην ίδια πλευρά της εξίσωσης. Έτσι, και στηρίζουν αποδοτικές παραγωγικές δραστηριότητες ή/και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, και διασφαλίζουν δημοσιονομική ουδετερότητα.
Υστέρηση εσόδων κατά 100 εκατ. ευρώ από τη φορολογία των καπνικών προϊόντων αναμένει το ΙΟΒΕ, προειδοποιώντας για τις αρνητικές επιπτώσεις της νέας αύξησης του Ειδικού Φορολογικού Συντελεστή (ΕΦΚ). Η αύξηση της φορολογίας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, θα οδηγήσει σε σημαντική άνοδο των τιμών, σε μεγάλη υποχώρηση της κατανάλωσης και τελικά, «δεν θα έχει το προσδοκώμενο αποτέλεσμα για τα φορολογικά έσοδα».
Ειδήσεις από το εξωτερικό
Στην επέκταση του προγράμματος αγοράς ομολόγων πέραν του Μαρτίου 2017 θα προχωρήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) , ωστόσο, θα στείλει μήνυμα την επόμενη Πέμπτη, μετά τη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της, ότι θα υπάρξει ένα τέλος στο πρόγραμμα, σύμφωνα με τα όσα μεταδίδει το πρακτορείο ειδήσεων Reuters που επικαλείται υψηλόβαθμες πηγές.
Ακόμη και κάποια μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου που εκφράζουν επιφυλάξεις αναφορικά με μία αύξηση της νομισματικής στήριξης έχουν αποδεχθεί ότι είναι αναπόφευκτη μία επέκταση (του προγράμματος) πέραν της προβλεπόμενης σήμερα λήξης τον Μάρτιο, λόγω του χαμηλού πληθωρισμού και του αυξημένου πολιτικού κινδύνου, σημείωσαν οι ίδιες πηγές.
Πτώση εμφάνισε τον Οκτώβριο του 2016 ο δείκτης ανεργίας στις χώρες της Ευρωζώνης, καθώς διαμορφώθηκε σε 9,8% έναντι 9,9% τον Σεπτέμβριο του 2016 και 10,6% τον Οκτώβριο του 2015. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, πρόκειται για το χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούλιο του 2009. Μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η ανεργία υποχώρησε στο 8,3% έναντι 8,4% τον Σεπτέμβριο του 2016 και 9,1% τον Οκτώβριο του 2015. Ο συνολικός αριθμός των ανέργων μειώθηκε - σε μηνιαία βάση - κατά 190.000 σε 20,4 εκατ. άτομα στην Ε.Ε. και κατά 178.000 σε 15,9 εκατ. άτομα στην Ευρωζώνη.
Σειρά μέτρων για τη βελτίωση του φορολογικού περιβάλλοντος ως προς τον ΦΠΑ στις επιχειρήσεις ηλεκτρονικού εμπορίου, παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με στόχο τη διευκόλυνση των διαδικτυακών αγοραπωλησιών προϊόντων και υπηρεσιών.
Μεταξύ άλλων, προκρίνεται η δημιουργία μιας πύλης που θα λειτουργεί σε ολόκληρη την Ε.Ε. και θα επιτρέπει την ηλεκτρονική καταβολή του ΦΠΑ («One Stop Shop»), με αποτέλεσμα τη σημαντική συρρίκνωση των δαπανών συμμόρφωσης σε θέματα ΦΠΑ και την ετήσια εξοικονόμηση 2,3 δισ. ευρώ.
Με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων 20 μηνών αναπτύχθηκε τον Νοέμβριο ο μεταποιητικός κλάδος στις ΗΠΑ, καθώς ο δείκτης ΡΜΙ της Markit αυξήθηκε στις 54,1 μονάδες έναντι 53,4 μονάδων τον Οκτώβριο. Η βελτίωση οφείλεται στην αύξηση των παραγγελιών, την άνοδο των εισροών και την επιβράδυνση του κόστους. Οι αναλυτές του MarketWatch ανέμεναν άνοδο στις 53,9 μονάδες.
Αύξηση εμφάνισε ο αριθμός των νέων αιτήσεων επιδόματος ανεργίας στις ΗΠΑ, καθώς στο διάστημα 20 - 26 Νοεμβρίου, ενισχύθηκε κατά 17.000, σε 268.000. Παρά την άνοδο, ο νέες αιτήσεις διατηρήθηκαν κάτω του ψυχολογικού ορίου των 300.000, για 91η συνεχόμενη εβδομάδα. Την ίδια ώρα, ο μέσος όρος των τελευταίων τεσσάρων εβδομάδων αυξήθηκε κατά 500, σε 251.500 αιτήσεις. Ο συνολικός αριθμός των δικαιούχων επιδόματος ανεργίας ενισχύθηκε τέλος, κατά 38.000 άτομα, στα 2,08 εκατ. άτομα.
Την περικοπή 800 θέσεων εργασίας στον κλάδο της ναυτιλίας ανακοίνωσε η Rolls-Royce Holdings, στο πλαίσιο της προσπάθειας περιορισμού των ζημιογόνων δραστηριοτήτων της. Τον περασμένο Μάιο, η βρετανική εταιρεία είχε ανακοινώσει την περικοπή ακόμη 1.000 θέσεων εργασίας. Στον ναυτιλιακό βραχίονα της Rolls-Royce απασχολούνται περίπου 4.800 άτομα, σε 34 διαφορετικές χώρες. Από τις περικοπές εκτιμάται ότι θα εξοικονομηθούν 45 έως 50 εκατ. στερλίνες ετησίως.
Μετά το Brexit και τις αμερικανικές εκλογές,το ιταλικό δημοψήφισμα της Κυριακής περιγράφεται από τους αναλυτές ως μια διαδικασία που θα κρίνει το μέλλον της Ευρωζώνης. Εάν οι Ιταλοί ψηφίσουν «ναι» στη συνταγματική αναθεώρηση, τότε η χώρα θα μεταρρυθμιστεί εκ βάθρων. Εάν ψηφίσουν όμως «όχι», η ετυμηγορία τους θα μπορούσε να δρομολογήσει την αρχή του τέλους για την Ευρωζώνη.
Το πράσινο φως στον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2017 άναψε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με ψήφους 438 υπέρ, 194 κατά και επτά αποχές. Ο προϋπολογισμός προβλέπει την καλύτερη υποστήριξη των άνεργων νέων, καθώς και πρόσθετους πόρους για την ενίσχυση βασικών πρωτοβουλιών στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των έργων υποδομής στις μεταφορές, της έρευνας και της κινητικότητας των φοιτητών μέσω του «Erasmus+».
