Του Κωνσταντίνου Π. Κλοκοταρά*
Το άρθρο, περί αυθαιρέτων για τα οποία έχει χυθεί πολύ μελάνι, γράφεται ενόψει λήξης προθεσμία την 8η Φεβρουαρίου 2017 για υπαγωγή στις διατάξεις του Ν.4178 «Αντιμετώπιση της Αυθαίρετης Δόμησης - Περιβαλλοντικό Ισοζύγιο και άλλες διατάξεις» και της επανεκκίνησης του μηχανισμού «τακτοποίησης» αυθαιρέτων με νέο Νόμο. Αντικειμενικά για να χαρτογραφηθούν οι αυθαίρετες κατασκευές και χρήσεις απαιτείται επταετή Fast Track διαδικασία και τουλάχιστον 25ετή δυναμική στατιστική ενημέρωση - ολοκλήρωση της διαδικασίας ρύθμισης αποπληρωμής αυθαίρετων κατασκευών –σε συνδυασμό με την ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου στην Ελληνική επικράτεια - δεδομένου ότι η αυθαιρεσία αποτελεί τον κανόνα και να είναι πλέον δύσκολο να βρούμε οικοδομική άδεια στις πολεοδομίες χωρίς παρανομίες (Θεωρημένο Τοπογραφικό Διάγραμμα Κάλυψης από Πολεοδομία που δεν ανταποκρίνεται στην υπάρχουσα κατάσταση, επεκτάσεις και υπερβάσεις του νομίμου περιγράμματος της οικοδομής είτε αυτές γίνονται κατ' επέκταση είτε καθ' ύψος, αλλαγή χρήσης, πιλοτές που χτίζονται, γκαράζ, κ.λ.π.). Μάλιστα η απουσία Εθνικού Κτηματολογίου στην Ελληνική επικράτεια καθιστά κάθε μελλοντική οικοδομική άδεια εν δυνάμει αυθαίρετη λόγω έλλειψης γεωμετρικής εγγύησης Γεωτεμαχίου για τη σύνταξη Διαγράμματος Δόμησης θέμα που εγείρει ρύθμιση αυθαίρετων κατασκευων που κατασκευάστηκαν μετά την 28/07/2011 ή θα κατασκευασθούν μελλοντικά .
Ο Κωνσταντίνος Π. Κλοκοταράς, Αγρονόμος και τοπογράφος Μηχανικός.
Ο Ν.4178 δίνει τη δυνατότητα σε όσους ιδιοκτήτες επιθυμούν να ρυθμίσουν αυθαίρετες κατασκευές ή και χρήσεις που έχουν ολοκληρωθεί πριν τις 28/07/201. Απο 1η Σεπτεμβρίου 2016 δόθηκε σε διαβούλευση, το Σχέδιο Νόμου «Νόμος Για Τον Έλεγχο Και Την Προστασία Του Δομημένου Περιβάλλοντος» και ολοκληρώθηκε στις 10 Οκτωβρίου. Είναι η 7η νομοθετική παρέμβαση για τις Αυθαίρετες κατασκευές μετά τους νόμους Ν.651/77, Ν.720/ 77 αναφορικά με την αυθαίρετη δόμηση και το νόμο Τρίτση (Ν.1337/1983). Αρχικά ο Ν.3775/09 που προέβλεπε την τακτοποίηση των ημιϋπαίθριων χώρων, ακολούθησε ο Ν.3843/2010 που κατοχύρωνε την τακτοποίηση των ημιϋπαίθριων χώρων, υπογείων, πάρκινγκ, σοφιτών και άλλων χώρων εντός του όγκου του κτιρίου για 40 χρόνια. Στη συνέχεια ο Ν.4014/2011, ο οποίος ρύθμιζε για 30 χρόνια ημιϋπαίθριους, πάρκινγκ, υπόγεια, σοφίτες και γενικότερα αυθαίρετες κατασκευές με πρόστιμα. Επιπρόσθετα το Εθνικό Κτηματολόγιο αντιμετωπιζει την αυθαίρετη δόμησης, και αποτελεί μηχανισμό είσπραξης των σχετικών εισφορών και προστίμων από τους ιδιοκτήτες των αυθαιρέτων. Το Κτηματολόγιο εισήχθη και λειτουργεί στη χώρα μας, με τους Νόμους 2308/95 και 2664/1998, προκειμένου να «νοικοκυρευτούν» όλα τα ακίνητα (αγροτικά, αστικά, δασικά κ.λ.π.) με την αντικατάσταση του ξεπερασμένου και ανεπαρκούς συστήματος των μεταγγραφών. Το Κτηματολόγιο στηρίζεται, στα ίδια τα ακίνητα. Αντικείμενό του είναι κάθε εδαφική έκταση (Γεωτεμαχιο) και οι πραγματοποιούμενες ή πραγματοποιηθείσες σε αυτό οικοδομικές εργασίες, οι οποίες έχουν αυτοτελή ιδιοκτησιακή υπόσταση (κτίρια, διαμερίσματα κ.λπ.). Αντικείμενο, δηλαδή, του Κτηματολογίου είναι και οι αυθαίρετες κατασκευές. Σύμφωνα με τους νόμους 2308/95 και 2664/1998, κάθε ιδιοκτήτης Γεωτεμαχίου και κατασκευής (νόμιμης ή αυθαίρετης ) υποχρεούται να υποβάλλει σχετική δήλωση για την ένταξή της στο Κτηματολόγιο.
Οι Νόμοι αυτοί αν είχαν ολοκληρωθεί στην πράξη, η ελληνική ύπαιθρος, η πόλη και η αρχιτεκτονική θα μπορούσαν σήμερα να είναι πολύ διαφορετικές αλλά αν δεν ολοκληρωθούν, οι καλές προθέσεις θα ακυρωθούν και θα επικρατεί φαύλος κύκλος. Καλά τα «τέλη» -σαν αυτά της τακτοποίησης των ημιυπαίθριων του κτηματολογίου- που βοηθούν το κράτος σε ώρα οικονομικής ανάγκης, αλλά κάποτε πρέπει επιτέλους να μεριμνήσουμε για να μπει τέλος στην εικόνα «άρπα-κόλλα» αυτής της χώρας, στην πελατειακή λειτουργία του κράτους και στην «πάρτα όλα αφού μπορείς» νοοτροπία των πολιτών της.
Στόχος του νέου πλαισίου είναι να γίνει μια ρύθμιση πιο ευνοϊκή για τα χαμηλά εισοδήματα, επιτυγχάνοντας –εμμέσως πλην σαφώς– και μεγάλο αριθμό όσων εντάχθηκαν σε κάποια από τις τρεις προηγούμενες ρυθμίσεις (στον νόμο Ν.3843/2010 για τους ημιυπαίθριους και στους νόμους Ν.4014/2011 και Ν.4178 για όλα τα αυθαίρετα), οι οποίοι αδυνατούν να αποπληρώσουν το πρόστιμο και να ολοκληρώσουν τη διαδικασία υπαγωγής. Το νέο πλαίσιο, που δόθηκε σε διαβούλευση, προβλέπει σημαντικές μειώσεις σε ορισμένες κατηγορίες πολεοδομικών παρανομιών –κυρίως στις μέσου μεγέθους και στα παλαιά αυθαίρετα– ενώ επεκτείνει τις ευεργετικές ρυθμίσεις στις οικονομικά ασθενέστερες ομάδες. Και, όταν θεσπιστεί, δύναται να δεχθεί τη «μεταφορά» όσων έχουν ήδη ξεκινήσει να πληρώνουν πρόστιμα με κάποια από τις προηγούμενες ρυθμίσεις, με συμψηφισμό των προστίμων.
Εφόσον ένας πολίτης που έχει ξεκινήσει τη διαδικασία τακτοποίησης με τη σημερινή ρύθμιση διαπιστώσει ότι το πρόστιμο θα ήταν φθηνότερο με τη νέα ρύθμιση, τότε θα μπορεί να «μεταφερθεί» στον νέο νόμο και να καταβάλει το υπόλοιπο ποσόν. Μάλιστα, η δυνατότητα αυτή δίνεται και σε όσους ξεκίνησαν τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων με τους Ν.3843/10 και Ν.4014/11 και προφανώς αδυνατούσαν να καταβάλουν το πρόστιμο. Αν όμως το πρόστιμο που έχει ήδη καταβληθεί είναι μεγαλύτερο, ορίζεται ρητά ότι χρήματα δεν επιστρέφονται. Μένει βέβαια να διευκρινιστεί μια σειρά από ζητήματα, λ.χ. με ποιο τρόπο θα γίνεται η «μεταφορά» του αυθαιρέτου από τη μια ρύθμιση στην άλλη, αν στο πρόστιμο θα συνυπολογίζονται και οι προσαυξήσεις που είχε λάβει, λόγω καθυστέρησης καταβολής των προκαθορισμένων δόσεων κ.λπ.
To ΥΠΕΚΑ έδωσε τετράμηνη προθεσμία (εως 8η Φεβρουαρίου 2017) για την υπαγωγή στον ισχύοντα Νόμο 4178/2013 μετά την ολοκλήρωση της διαβούλευσης (10-10-2016),προκειμένου να εξεταστούν τα σχόλια και οι παρατηρήσεις που έχουν γίνει από φορείς και πολίτες και ενσωματωθούν οι όποιες αλλαγές μπορεί να προκύψουν στο τελικό κείμενο του νομοσχεδίου, το οποίο θα εισαχθεί στη Βουλή για συζήτηση και ψήφιση.
*Αγρονόμος και τοπογράφος μηχανικός
