Του Κώστα Ιωαννίδη
Για άλλη μια φορά η επενδυτική βιομηχανία έδειξε την εξάρτηση των επενδυτών από τις ενέσεις ρευστότητας που παρέχουν στην παγκόσμια κεφαλαιαγορά οι Κεντρικές Τράπεζες με τον τρόπο που κινήθηκαν οι βασικοί δείκτες των χρηματιστηρίων μετά την ΕΚΤ. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, μιλώντας μετά το ΔΣ της κεντρικής τράπεζας που την Πέμπτη κράτησε, όπως αναμενόταν, την πολιτική της σε αναμονή, είπε ότι η ΕΚΤ εξετάζει τις επιλογές για να συνεχίσει το πρόγραμμα «εκτύπωσης χρημάτων», αλλά διατήρησε για το Μάρτιο του 2017 την καταληκτική ημερομηνία για τις αγορές περιουσιακών στοιχείων. Οι επενδυτές εμφανίστηκαν απογοητευμένοι, αφού έψαχναν για μια πιο άμεση δράση, συμπεριλαμβανομένης της παράτασης ή της επέκτασης του τρέχοντος προγράμματος, ή τουλάχιστον σαφέστερες υποδείξεις επί των μελλοντικών δράσεων.
γράφει ο Κώστας Ιωαννίδης
Σήμερα αρκετά μεγάλα χρηματιστήρια στην Ασία κινήθηκαν πτωτικά, μετά από την είδηση πως η Βόρεια Κορέα είχε πραγματοποιήσει πυρηνική δοκιμή. Οι μετοχές και τα ομόλογα παγκόσμια υποχώρησαν, γιατί εγκαταστάθηκε αβεβαιότητα ως προς την προοπτική της περαιτέρω χαλάρωσης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αφού άφησε την νομισματική πολιτική της αμετάβλητη.
Από χθες το πρωί ειδοποιήσαμε: «Κατά την εκτίμησή μας η σημερινή σύνοδος είναι εξαιρετικά κρίσιμη, από την άποψη των αρχών της στατιστικής. Γιατί το κλείσιμο χθες πέρασε πάλι τον ΓΔ (575,06) κάτω από τον ΚΜΟ200 (575,13) έστω και οριακά. Αν συμβεί το πιθανότερο σε αυτές τις περιπτώσεις, δηλαδή μια ακόμα καθοδική συνεδρίαση, η πτώση θα επιταχυνθεί. Στην περίπτωση όμως που το ταμπλό αποτυπώσει μια ανοδική δυναμική και περάσει πάλι τον μέσο όρο της αγοράς ψηλότερα από τον ΚΜΟ200, οι πιθανότητες να συνεχιστεί η πορεία προς τα επίπεδα προ Brexit ενισχύονται και οι «ταύροι» της αγοράς, έχουν τον τρόπο να εντυπωσιάσουν».
Οι θεσμικοί που θέλησαν να επιβάλλουν μια ανοδική αντίδραση, χρησιμοποίησαν ως άξονα τις τραπεζικές μετοχές αλλά οι πιέσεις από τις ρευστοποιήσεις σε μετοχές εκτός τραπεζών του 25άρη αλλά με μεγάλη βαρύτητα στο σχηματισμό της τομής των ΓΔ και 25άρη τους έβαλαν γρήγορα σε αρνητικό πεδίο. Επίσης μεγάλες πιέσεις στις δημοπρασίες επιτρέπουν στους αντιθετιστές να εκτιμούν πως εκτονώθηκαν οι δυνάμεις των «αρκούδων» και περιμένουν ανοδική αντίδραση έστω και μια μέρα μετά από σημαντική τεχνικά πτώση.
Οι εγχώριοι αναλυτές θεώρησαν ότι αυτή τη βδομάδα καλό είναι να ειδοποιήσουν για τον κίνδυνο απαξίωσης του ΧΑ παρά για την βραχυπρόθεσμη τάση του. Η στήλη ότι είχε να παρουσιάσει ως εκτιμήσεις το έκανε χθες και σήμερα αρκετοί στα ίδια σημεία της στατιστικής εστιάζουν. Το πλέον αισιόδοξο μήνυμα έρχεται από την αγορά παραγώγων.
Στην προτελευταία σύνοδο της εβδομάδας οι θεσμικοί έδωσαν στον 25άρη πορεία κλιμακούμενης πτώσης, με εμφάνιση ανοδικής αντίδρασης στις 16:10 που την αναίρεσαν τα αποτελέσματα των δημοπρασιών. Μέγιστο εμφάνισε στις 1554,75 μονάδες ενώ η αναζήτηση του ελάχιστου μέρας ήταν διαρκής και ορίστηκε στις 1524,17 μονάδες, που αποτέλεσε και κλείσιμο, με μεταβολή -1,68%. Ο τζίρος ανέβηκε στα 14,566 εκατ. ευρώ.
Για τη σειρά Σεπτεμβρίου διακινήθηκαν 2310 ΣΜΕ με ανώτερο μέρας στις 1553,75 μονάδες και κατώτερο στις 1525,25. Διακινήθηκαν επίσης 1256 ΣΜΕ της σειράς Οκτωβρίου. Ο δείκτης έκλεισε στις 1524,17 μονάδες και η τιμή εκκαθάρισης του ΣΜΕ Σεπτεμβρίου ορίστηκε στις 1540,00 και της επόμενης στις 1537,75, με ανοικτά συμβόλαια για τη σειρά Σεπτεμβρίου στα 3673 ενώ για τη σειρά Οκτωβρίου ανήλθαν σε 3113. Η προπορεία των ΣΜΕ πριν από την τελευταία σύνοδο της εβδομάδας προ της εκπνοής των σειρών Σεπτεμβρίου πάνω από 15 μονάδες υποδηλώνει τη βεβαιότητα σχεδόν για άνοδο του 25άρη σήμερα.
Η επίδραση της δυναμικής της περασμένης μέρας
ΗΠΑ
Πτωτικά τερμάτισαν στη χθεσινή συνεδρίαση οι αμερικανικοί δείκτες στη Wall Street, με τους επενδυτές να αποτιμούν αρνητικά την απόφαση της ΕΚΤ να διατηρήσει αμετάβλητα τα επιτόκια.
Συγκεκριμένα, ο βιομηχανικός δείκτης Dow Jones υποχώρησε κατά 0,26% στις 18.478 μονάδες, ο δείκτης βαρόμετρο S&P 500 κατέγραψε πτώση κατά 0,21% στις 2.181 μονάδες και ο τεχνολογικόςNasdaq σημείωσε απώλειες κατά 0,46% στις 5.259 μονάδες.
Στο ταμπλό, η μετοχή της Apple διολίσθησε κατά 2,7% μετά τα αποκαλυπτήρια του νέου iPhone 7, ενώ η μετοχή της Hewlett Packard εμφάνισε απώλειες της τάξης του 3% στον απόηχο της συμφωνίας για την εξαγορά της Micro Focus International PLC.
H Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) άφησε αμετάβλητα τα επιτόκια, ενώ στα τρέχοντα επίπεδα διατήρησε και το μέγεθος του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Οι συγκεκριμένες αποφάσεις απογοήτευσαν τους επενδυτές, οι οποίοι ανέμεναν επέκταση του προγράμματος αγοράς ομολόγων και διεύρυνση των κριτηρίων επιλογής των ομολόγων.
«Από μία άποψη, η ΕΚΤ μας εξέπληξε σήμερα, καθώς όχι μόνο δεν επιμήκυνε το πρόγραμμα αγοράς assets, αλλά ούτε αύξησε το εύρος ομολόγων που αγοράζει» σχολίασε σχετικά, ο Τζέρεμι Κλέιν, αναλυτής της FBN Securities.
Από την πλευρά του, ο Κουίνσι Κρόσμπι, αναλυτής της Prudential Financial, εκτίμησε ότι «οι αγορές ανησυχούν πως οι κεντρικές τράπεζες έχουν λίγα “όπλα” προκειμένου να τονώσουν τη ζήτηση».
Στα οικονομικά νέα της ημέρας, σε χαμηλό δύο μηνών υποχώρησαν οι νέες αιτήσεις επιδόματος ανεργίας στις ΗΠΑ, καθώς ο αριθμός τους, κατά τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας (28 Αυγούστου - 3 Σεπτεμβρίου) μειώθηκε κατά 4.000, σε 259.000. Οι αναλυτές ανέμεναν οριακή αύξηση στις 265.000.
Ο αριθμός των αιτήσεων παρέμεινε κάτω του ψυχολογικού ορίου των 300.000 για 79η συνεχόμενη εβδομάδα, σημειώνοντας το μεγαλύτερη σερί από το 1970. Ο μέσος εβδομαδιαίος αριθμός των νέων αιτήσεων, κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα, διολίσθησε κατά 1.750 σε 261.250, ενώ ο αριθμός όσων λαμβάνουν επίδομα ανεργίας, υποχώρησε κατά 7.000, σε 2,14 εκατ. άτομα.
ΕΥΡΩΠΗ
Με μικτά πρόσημα τερμάτισαν τη συνεδρίαση της Πέμπτης τα κυριότερα χρηματιστήρια στην Ευρώπη, μετά την απόφαση της ΕΚΤ να μην επιμηκύνει τη χρονική διάρκεια του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης. Συγκεκριμένα, ο βρετανικός FTSE 100 ενισχύθηκε κατά 0,18% στις 6.858 μονάδες, ενώ ο γερμανικός DAX υποχώρησε κατά 0,72% στις 10.675 μονάδες και ο γαλλικός CAC 40 σημείωσε απώλειες κατά 0,34% στις 4.542 μονάδες.
Στην περιφέρεια, ο ισπανικός ΙΒΕΧ 35 κινήθηκε ανοδικά κατά 0,95% στις 9.101 μονάδες και ο ιταλικός FTSE MIB κατά 0,48% στις 17.375 μονάδες. Ο πανευρωπαϊκός δείκτης Stoxx 600 εμφάνισε πτώση κατά 0,33% στις 349,32 μονάδες.
Στο ταμπλό, η μετοχή της Micro Focus εκτινάχθηκε άνω του +14% χάρη στα δημοσιεύματα περί συγχώνευσης με τη Hewlett Packard Enterprise. Άνοδο κατά 3,65% σημείωσε και η Monte dei Paschi, μετά την αναβάθμιση της μετοχής σε «equal weight» από την Μorgan Stanley.
H Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) άφησε αμετάβλητα τα επιτόκια, ενώ στα τρέχοντα επίπεδα διατήρησε και το μέγεθος του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Οι συγκεκριμένες αποφάσεις απογοήτευσαν τους επενδυτές, οι οποίοι ανέμεναν επέκταση του προγράμματος αγοράς ομολόγων και διεύρυνση των κριτηρίων επιλογής των ομολόγων.
Στην αγορά εμπορευμάτων (commodities), η τιμή του πετρελαίου κινείται έντονα ανοδικά, μετά την πτώση των αμερικανικών αποθεμάτων κατά 14,5 εκατ. βαρέλια. Ως αποτέλεσμα, τα συμβόλαια WTI καταγράφουν κέρδη κατά 3,69% στα 47,20 δολάρια και τα συμβόλαια Brent κατά 3,48% στα 49,65 δολάρια. Η τιμή του χρυσού αντίθετα, υποχωρεί κατά 0,52% στα 1.342,20 δολάρια ανά ουγγιά.
Στην αγορά συναλλάγματος, η στερλίνα εμφανίζει απώλειες κατά 0,37% στα 1,3288 δολάρια, ενώ το ευρώ σημειώνει άνοδο κατά 0,09% στα 1,1247 δολάρια. Από την πλευρά του, το ιαπωνικό γεν διολισθαίνει κατά 0,66% στα 102,38 γεν/δολάριο.
Από την πλευρά του, τη «χαλάρωση» των δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε. θα επιδιώξει στο προσεχές διάστημα, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, σύμφωνα με σημερινό δημοσίευμα του «Politico», το οποίο επικαλείται υψηλόβαθμους αξιωματούχους των Βρυξελλών. Ο κ. Γιούνκερ, βάσει του δημοσιεύματος, αναμένεται να διεκδικήσει την εξαίρεση των δαπανών για επενδύσεις και εκπαίδευση από τον υπολογισμό των στοιχείων για το έλλειμμα και το χρέος των κρατών – μελών.
Η έξοδος της Βρετανίας από την ενιαία αγορά της Ε.Ε. θα πλήξει «άσχημα» το City του Λονδίνου, προειδοποίησε τέλος, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Βάλντις Ντομπρόβσκις, σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Handelsblatt». Όπως εξήγησε αναλυτικά, οι βρετανικές τράπεζες αυτή τη στιγμή, μπορούν να δραστηριοποιούνται απρόσκοπτα σ’ όλες της χώρες – μέλη της Ε.Ε. «Αυτό το δικαίωμα θα χαθεί ωστόσο, εάν η Βρετανία σταματήσει να σέβεται πλήρως τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της ευρωπαϊκής εσωτερικής αγοράς και αποχωρήσει από την Ε.Ε.» πρόσθεσε ο Ευρωπαίος αξιωματούχος.
ΧΑ
Στην τέταρτη σύνοδο της εβδομάδας, οι θεσμικοί με μεγαλύτερο συναλλακτικό ενδιαφέρον, αποφάσισαν, μετά από μάχες μικρής διαρκείας μεταξύ «ταύρων» και «αρκούδων», ότι η αγορά θα εμφάνιζε πάλι πτώση. Δεν ήταν οι τράπεζες σήμερα που τέθηκαν από τους θεσμικούς στο τιμόνι της κατηφόρας των βασικών δεικτών όπως στη συνεδρίες των δυο προηγούμενων ημερών αλλά αυτές πέρασαν σαν βαρύτερος κλάδος τις διακυμάνσεις τους στους βασικούς δείκτες, που κινήθηκαν σε θετικό πεδίο μόνο για 10 λεπτά, μέσα στο πρώτο ημίωρο. Η μέγιστη πτώση της μέρας για τον Τραπεζικό Δείκτη, που πέρασε κάτω και από τις 687 μονάδες, ήταν -0,94%, αλλά έφτασε ως το +2,03%στις 10:43 ενώ έκλεισε τελικά στις 696,67 μονάδες με κέρδη +0,54% ενώ πριν τις δημοπρασίες κέρδιζε +1,62%.
Σήμερα οι βασικοί δείκτες απέκτησαν την διακύμανση του δείκτη των τραπεζών αλλά το πλήθος και η βαρύτητα των μετοχών που κινήθηκαν πτωτικά έκαναν τον ΓΔ να κλείσει στις 566,58 μονάδες που ήταν και το τελικό χαμηλό μέρας. Συνεπώς, οι θεσμικοί προσπάθησαν να περάσουν τις Τράπεζες στα blue chip που βοήθησαν τους δείκτες να εμφανίσουν αντίσταση. Αλλά, εκτός των εταιριών Χημικών +2%, Ταξιδιών Αναψυχής +1,66% και Τεχνολογίας +0,24% οι υπόλοιποι δείκτες έκλεισαν με απώλειες και οι σημαντικότερες ήταν των Τροφίμων Ποτών λόγω ΕΕΕ -5,12%, που έχει μεγάλο συντελεστή βαρύτητας στον ΓΔ.
Στην έναρξη των συναλλαγών, όρισαν το μέγιστο για το ΓΔ και τον δείκτη των blue chip (575,85 με μεταβολή +0,14%) και κατόπιν τον ανάγκασαν σε κλιμακούμενη καθοδικά κίνηση διαρκώς με διάλλειμα στην τελευταία ώρα αλλά οι δημοπρασίες όρισαν νέο ελάχιστο μέρας που ήταν και τιμή κλεισίματος. Η δυναμική αυτή τον έφερε στο ελάχιστο μέρας ως τις 566,65 μονάδες, με απώλειες -1,47%. Με τις μετοχές των ελάχιστων ανοδικών κλάδων με υπολογίσιμα κέρδη κατάφεραν να οδηγήσουν τις τιμές των ΓΔ και 25άρη στο φινάλε κάτω από τις 567 μονάδες. Με φινάλε μέσω δημοπρασιών, σήμερα φάνηκε να απομακρύνεται από τους στόχους της αγοράς, ήτοι το «οχυρό» των 580 μονάδων.
Η στατιστική εικόνα στο ΧΑ επιδεινώθηκε πάλι μετά το προχθεσινό «διάλλειμα», όπως προκύπτει από το πλήθος των ανοδικών (3 από 5) blue chip έναντι των καθοδικών (21 από 18) με ένα αμετάβλητο την ΕΤΕ. Στις 40 μετοχές της κατάταξης με το μεγαλύτερο τζίρο μέρας είχαν άνοδο οι 9 από 8 την Τέταρτη 7/9, και 2 από 4 ήταν αμετάβλητες. Άρα, οι 29 από 28, ήταν πτωτικές. Στα 30,219 από 25,523 εκατ. ευρώ του συνολικού τζίρου, τα 14,01 από 14,64 κατευθυνθήκαν στα τραπεζικά blue chip. Η υπερ-συγκέντρωση του ενδιαφέροντος απομακρύνθηκε από τα «κανονικά» επίπεδα αφού οι τράπεζες αποτελούν σήμερα το 46,38% από 57,37% του συνολικού τζίρου.
Οι Ευρωπαϊκές μετοχές, αρχικά σήμερα εμφάνισαν νευρική εικόνα και πτωτική στη συνέχεια μια μέρα που η διάθεση για ανάληψη ρίσκου εξαρτήθηκε από τις εκτιμήσεις της Κεντρικής Τράπεζας της Ευρωζώνης. Την ώρα που έκλεινε το ΧΑ, ο DΑΧ είχε μεταβολή -0,90%, ο CAC είχε μεταβολή -0,50%, με τον FTSE100 με μεταβολή +0,36%. Οι αγορές στις ΗΠΑ ήταν ανοδικές αρχικά και γρήγορα πέρασαν σε απώλειες της τάξης του -0,21% για τον S&P500 και -0,22% για τον DOW JONES.
Στο ΧΑ ο ΓΔ οδηγήθηκε χαμηλότερα -1,47% και έφθασε στις 566,58 από 575,06 μονάδες και ο 25άρης έκλεισε στις 1524,17 από 1550,26 με μεταβολή -1,68%. Οι δημοπρασίες επέφεραν αλλαγή στον ΓΔ κατά 4 μονάδες χαμηλότερα και στον 25άρη προς τα πάνω κατά 16,7 μονάδες, φέρνοντας τους στο κατώτερο της ημερήσιας διακύμανσης με κατεύθυνση όπως η πορεία των ξένων αγορών εκείνη την ώρα.
Με κέρδη έκλεισαν οι κλάδοι των εταιριών Χημικών +2,00% από -2,60%, Ταξίδια Αναψυχή +1,66% από -1,16%, Τραπεζών +0,54% από -2,16%, και Τεχνολογίας +0,24% από -0,51%. Στον αντίποδα με απώλειες εμφανίστηκαν οι εταιρίες Τροφίμων Ποτών -5,11% από +1,25%, Εμπορίου -3,09% από -1,50%, Κατασκευές Υλικά -2,62% από -1,44%, Κοινής Ωφέλειας -2,56% από -0,67%, Τηλεπικοινωνιών -2,49% από +1,26%, Μέσων Ενημέρωσης -2,33% από +8,86%, Πρώτων Υλών -2,33% από +0,78%, Χρ/μικών Υπηρεσιών -2,05% από -3,02%, ο 25άρης -1,68% από -0,48%, ο ΓΔ -1,47% από -0,59%, Πετρελαίου Αερίου -1,28% από -1,02%, Βιομηχανικών Προϊόντων -1,26% από -1,37%, Ακίνητης Περιουσίας -1,11% από +0,25%, Προσωπικά Οικιακά Είδη -1,06% από +1,18% και ο FTSEM -0,19% από -1,19%. Χωρίς μεταβολή εμφανίστηκαν οι εταιρίες των Ασφαλειών 0,00% από 0,00%, και Υγείας 0,00% από 0,00%.
Για να συμβούν τα παραπάνω ο τζίρος διαμορφώθηκε στα 30,219 από 25,523 εκατ. ευρώ και οι συναλλαγές με πακέτα είχαν αξία 1,115 από 1,300 εκατ. ευρώ. Στις μετοχές του 25άρη χωρίς να ληφθούν υπόψη τα πακέτα κατευθύνθηκαν 28,372 από 23,560 εκατ. ευρώ και στου FTSEM 0,256 από 0,349 εκατ. ευρώ. Η κεφαλαιοποίηση του ΧΑ οδηγήθηκε στα 40,700 από 41,334 δις ευρώ και ο συνολικός όγκος διαμορφώθηκε στα 38,943 από 35,514 εκατ. τεμάχια. Το πλήθος των ανοδικών ανήλθε σε 34 από 36 των καθοδικών σε 53 από 54 και ο αριθμός των σταθερών διαμορφώθηκε σε 14 από 16.
Τεχνική ανάλυση
Σημειώναμε χθες το πρωί: «Μπορεί να μην θεωρείται τόσο κρίσιμης σημασίας η απόσταση της τιμής ενός δείκτη από τον Κινητό Μέσο Όρο 200 ημερών από όλους τους επενδυτές. Αλλά, απασχολεί το 99% των επαγγελματιών διαχειριστών και συνεπώς, έχει σημασία για τον προσδιορισμό της στάσης τους όταν δεν υπάρχει ροή ειδήσεων που να θέτει την στατιστική σε δεύτερη μοίρα.
Το ΧΑ μετά από πολυετή καθοδική κίνηση κατάφερε φέτος να περάσει τον ΓΔ πάνω από τον ΚΜΟ 200 ημερών. Αξίζει να θυμίσουμε ότι ο ΚΜΟ200 βρισκόταν πάνω από τον ΓΔ από τις 8 Ιουλίου του 2014 ως τις 9 του φετινού Μαΐου. Από τις 10 Μαΐου ως τις 10 Ιουνίου το ΧΑ κατάφερε να κινηθεί πάνω από τον ΚΜΟ, αλλά μετά με δυο κύματα συστηματικών ρευστοποιήσεων, το δεύτερο ήταν μετά το σοκ του Brexit, έφθασε στις 27 Ιουνίου στο κατώτερο των 517 μονάδων, με τον ΚΜΟ τότε στις 605,55 μονάδες. Στο ενδιάμεσο βρέθηκε ξανά από τις 21 ως και τις 23 Ιουνίου πάλι πάνω από τον ΚΜΟ 200 αλλά το διάστημα αυτό ήταν μικρό και το διαδέχθηκε η βουτιά του Brexit.
Πάλι όμως μετά τις 27 Ιουνίου η αγορά άρχισε να σκαρφαλώνει αργά αλλά σταθερά και στο τέλος Αυγούστου είχαμε κλείσιμο του ΓΔ στις 577,39 μονάδες με τον ΚΜΟ200 στις 577,14 και αυτό ήταν μια από τις βάσεις της ανόδου που εμφανίστηκε μετά. Αλλά αυτή η θετική προϋπόθεση είχε διάρκεια ζωής τέσσερις συνόδους. Τεχνικά οι «ταύροι» σήμερα έχουν μοναδική ευκαιρία να μην αφήσουν τον ΓΔ να απομακρυνθεί από τον ΚΜΟ 200».
Ο Βαγγέλης Σιούτης της Guardian Trust ΑΧΕΠΕΥ μεταξύ άλλων τόνισε σε χθεσινό του σχόλιο: «Πτωτικά κινεί την αγορά, προς το παρόν, η τρέχουσα εβδομάδα μετά από δύο συνεχόμενες ανοδικές. Μετά από 35 συνεδριάσεις διακύμανσης σε ένα στενό εύρος 550 με 570 μονάδες, με τζίρους απαξίωσης της Αγοράς, ο Γενικός Δείκτης με την ανοδική του κίνηση στις 31/8 έδειξε να διασπά τον απλό ΚΜΟ 200 ημερών κάτι όμως που κράτησε για τέσσερις συνεδριάσεις, καθώς επανήλθε σήμερα κάτω από αυτόν και μέσα στο γνωστό εύρος τιμών του προηγούμενου διαστήματος.
Η επαναφορά άμεσα του Γενικού Δείκτη πάνω από τον ΚΜΟ 200 ημερών (σήμερα βρίσκεται στις 575 μονάδες) είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει ο Δείκτης να "κοιτάξει" προς υψηλότερες αντιστάσεις όπως είναι ο εκθετικός ΚΜΟ 200 ημερών στις 600 μονάδες και οι 617 μονάδες που είναι το κλείσιμο του Δείκτη πριν το "Brexit". Είναι χαρακτηριστικό της αδυναμίας του Ελληνικού Χρηματιστηρίου ότι δεν έχει καλύψει τις απώλειες από το "Brexit" (παρά μόνο το 50% αυτών) όταν την ίδια περίοδο οι Διεθνείς Αγορές είτε καταγράφουν νέα ιστορικά υψηλά, είτε έχουν υπερκαλύψει τις απώλειες και πλησιάζουν τα υψηλά έτους τους».
Παρατηρήσεις εγχώριων αναλυτών
Ο Κώστας Φέγγος της Versal ΑΕΠΕΥ
Η Έκθεση Θεσσαλονίκης, συνήθως φέρνει εξελίξεις, εκτός από το καθιερωμένο 'show' που πάντα γίνεται. Δυστυχώς φέτος περιμένουμε τα ίδια πράγματα που περιμέναμε τα προηγούμενα χρόνια και δεν έγιναν.
Τα βασικά είναι:
Να τελειώσει η αξιολόγηση. Έχουμε ικανοποιήσει όλα τα προαπαιτούμενα που έχουν εισπρακτικό χαρακτήρα και κολλάμε στα διαρθρωτικά, με κυριότερο την κατανομή των βαρών μεταξύ Ιδιωτικού και Δημοσίου Τομέα. Το τέλος της αξιολόγησης θα φέρει χρήματα και την πιθανότητα να συμμετάσχουμε στις επιδοτήσεις και την ποσοτική χαλάρωση.
Τι θα γίνει με τα "κόκκινα" δάνεια, ώστε να ξεκαθαρίσει το Τραπεζικό και το Επιχειρηματικό τοπίο και επιτέλους κάποιοι να φέρουν χρήματα στο Ελληνικό Τραπεζικό Σύστημα.
Αν η αξιολόγηση της Χώρας βελτιωθεί και οι Τράπεζές μας είναι "προβλεπόμενες", πρέπει να γίνουν δύο πράγματα. Να ξεκαθαρίσουμε ποια από τα ανείσπρακτα μπορούμε να εισπράξουμε και να αρχίσουμε να τα εισπράττουμε. Έναντι της είσπραξης τόσων δισεκατομμυρίων μπορούν να δοθούν απαλλαγές από φόρους και εισφορές. Ούτως ή άλλως τα ανείσπρακτα δεν μετράνε σημαντικά στις αξιολογήσεις.
Να δώσουμε κίνητρα για επιστροφή χρημάτων στο Τραπεζικό Σύστημα, χωρίς ιδεοληψίες. Αυτό που λείπει εδώ και χρόνια και βρισκόμαστε σε συνεχή κατήφορο, είναι η χρηματοδότηση. Ανάπτυξη χωρίς χρηματοδότηση δεν υπάρχει και η Κρατική χρηματοδότηση είναι πλέον "όνειρο θερινής νυκτός".
Δυστυχώς τα παραπάνω, αποτελούν τους στόχους, εδώ και χρόνια και ποτέ δεν επιτυγχάνονται. Με την απειλή του Προσφυγικού και τους γεωπολιτικούς κινδύνους να επιδεινώνονται, πρέπει να βιαστούμε.
Ο Βαγγέλης Σιούτης της Guardian Trust ΑΧΕΠΕΥ
Η αδιαφορία και η στάση αναμονής των επενδυτών είναι εμφανέστατη καθημερινά στις συνεδριάσεις του Χρηματιστηρίου και το ερώτημα είναι τι μπορεί να συμβεί για να αλλάξει αυτό το επενδυτικό κλίμα. Η ανάκτηση της εμπιστοσύνης και η πίστη στις προοπτικές της Ελληνικής Οικονομίας είναι απαραίτητα για την αλλαγή αυτή.
Η γρήγορη εκταμίευση της υποδόσης με την εφαρμογή των προαπαιτούμενων, η έναρξη της δεύτερης αξιολόγησης και η ολοκλήρωσή της χωρίς καθυστερήσεις είναι βασικές προϋποθέσεις.
Ας εκπλήξουμε για μια φορά θετικά τις Αγορές, ας είμαστε για μια φορά ένα βήμα μπροστά από τις εξελίξεις και η εικόνα της στασιμότητας και του αδιεξόδου μπορεί να αλλάξει, αν και οι Ευρωπαϊκοί Θεσμοί σταματήσουν να κοιτούν μόνο τη λογιστική και πάρουν τις αποφάσεις που χρειάζονται (αποδοχή Ελληνικών ομολόγων στο "QE" από ΕΚΤ, ουσιαστική συζήτηση για ελάφρυνση του χρέους). Όλα τα χρόνια της κρίσης όμως το πολιτικό προσωπικό της Χώρας αποδείχθηκε κατώτερο των περιστάσεων, χωρίς συναίνεση, με οδηγό τις πολιτικές σκοπιμότητες.
Ο Γενικός Δείκτης θα πρέπει να κρατηθεί πάνω από τις 562 μονάδες (με το απαραίτητο φίλτρο) για να μην εκδηλωθεί ένα νέο πτωτικό κύμα προς τις 535 μονάδες.
Η στάση αναμονής που κράτησε στην σημερινή της συνεδρίαση η ΕΚΤ δεν βοήθησε τις Αγορές. Η προσοχή των επενδυτών σήμερα θα είναι στραμμένη στο Eurogroup, ενώ η επόμενη εβδομάδα είναι εκείνη που θα έχει την τριπλή λήξη Παραγώγων (την Παρασκευή 16/9).
Σήμερα
Οι Ασιατικές μετοχές εμφάνισαν διευρυμένες απώλειες στη σύνοδο της Παρασκευής 9/9 μετά από την είδηση πως η Βόρεια Κορέα είχε πραγματοποιήσει πυρηνική δοκιμή, ενώ οι μετοχές και τα ομόλογα παγκόσμια υποχώρησαν γιατί εγκαταστάθηκε αβεβαιότητα ως προς την προοπτική της περαιτέρω χαλάρωσης από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αφού άφησε την νομισματική πολιτική αμετάβλητη.
Ο ευρύτερος δείκτης MSCI των μετοχών της Ασίας-Ειρηνικού εκτός Ιαπωνίας μειώθηκε 0,6%, μετά το χτύπημα στο υψηλό 13 μηνών την Πέμπτη, αντανακλώντας την υποχώρηση στον μετοχικό δείκτη MSCI για όλες τις χώρες του κόσμου.
Ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, μιλώντας μετά το ΔΣ της κεντρικής τράπεζας που κράτησε την πολιτική της σε αναμονή, όπως αναμενόταν, την Πέμπτη, είπε ότι η ΕΚΤ εξετάζει τις επιλογές για να συνεχίσει το πρόγραμμα «εκτύπωσης χρημάτων», αλλά διατήρησε για το Μάρτιο του 2017 την καταληκτική ημερομηνία για τις αγορές περιουσιακών στοιχείων.
Οι επενδυτές εμφανίστηκαν απογοητευμένοι, αφού έψαχναν για μια πιο άμεση δράση, συμπεριλαμβανομένης της παράτασης ή της επέκτασης του τρέχοντος προγράμματος, ή τουλάχιστον σαφέστερες υποδείξεις των μελλοντικών δράσεων.
Ωστόσο, τα επίπεδα του πληθωρισμού στην ευρωζώνη που παραμένουν κάτω από το στόχο και διάφορα άλλα υπέρ χαλάρωσης σχόλια από τον Πρόεδρο Draghi δείχνουν ότι η επέκταση του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης μετά Μάρτιο 2017 στη σύνοδο του Δεκεμβρίου είναι πιθανή.
Ο Nikkei της Ιαπωνίας εξάτμισε τα αρχικά κέρδη από τις συναλλαγές και υποχωρεί -0,2%, και φάνηκε πως οδεύει προς μια επίπεδη μεταβολή στην εβδομάδα, μετά από τη σεισμική δραστηριότητα που προκλήθηκε από πιθανολογούμενη πυρηνική δοκιμή της Βόρειας Κορέας. Ωστόσο προς το τέλος η άνοδος επέστρεψε και είναι της τάξης του +0,12%.
Ο Kospi της Νότιας Κορέας επέκτεινε επίσης τις απώλειες και μετά το άνοιγμα -0,7% χαμηλότερα, ήταν τελευταία κάτω κατά -1,53% από το κλείσιμο της Πέμπτης.
Ο CSI 300 δείκτης της Σενζέεν της Κίνας ήταν 0,1% χαμηλότερα, και ο Shanghai Composite σημείωσε ελαφρά διαφοροποίηση +0,02%. Ετοιμάζονται για κέρδη 0,7% και 1%, αντίστοιχα, για την εβδομάδα.
Ο πληθωρισμός των τιμών καταναλωτή της Κίνας επιβραδύνθηκε στο χαμηλότερο ρυθμό του για σχεδόν ένα χρόνο, τον Αύγουστο, και ήταν κατώτερος από τις προσδοκίες.
Τα αποδεικτικά στοιχεία από τα δεδομένα της Πέμπτης δείχνουν πως οι εισαγωγές της Κίνας αυξήθηκαν απροσδόκητα τον Αύγουστο, για πρώτη φορά μετά από σχεδόν δύο χρόνια, γεγονός που υποδηλώνει ότι η εγχώρια ζήτηση μπορεί να πάρει μπροστά. Οι εξαγωγές επίσης έδειξαν σημάδια βελτίωσης, με πτώση μικρότερη από την αναμενόμενη.
Στο Χονγκ Κονγκ ο HSI ήταν ο μοναδικός κερδισμένος μεταξύ των μεγάλων αγορών της Ασίας, με άνοδο +0,96%, επεκτείνοντας τα εβδομαδιαία κέρδη στο 3,7%. Η αγορά έχει ξεχωρίζει από εισροές που έρχονται από την Κίνα, καθώς οι επενδυτές στοιχηματίζουν στα κέρδη πριν από την έναρξη μιας νέας διασυνοριακής σύνδεσης στις αγορές μετοχών.
Το ευρώ αναρριχήθηκε στα 1,1328 δολάρια, τα υψηλότερα επίπεδα από τις 26 Αυγούστου, μετά τη συνεδρίαση της ΕΚΤ. Έχει οριστεί συνεπώς μια αύξηση 1,1% αυτή την εβδομάδα.
Με τη συνεδρίαση της ΕΚΤ που πέρασε, η εστίαση μετατοπίζεται τώρα στην συνάντηση επί της πολιτικής της Fed της FOMC αργότερα αυτό το μήνα.
Ειδήσεις από το εσωτερικό
Τη μείωση του ανώτατου ορίου του Μηχανισμού Έκτακτης Ρευστότητας (ELA) προς τις ελληνικές τράπεζες, κατά 4,4 δισ. ευρώ, στο ποσό των 52,8 δισ. ευρώ, αποφάσισε το διοικητικό συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Η απόφαση, η οποία ελήφθη κατόπιν αιτήματος της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), αντανακλά τη βελτίωση της ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών, στο πλαίσιο της υποχώρησης της αβεβαιότητας και της σταθεροποίησης των ροών καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα.
Στοιχεία από τα οποία προκύπτει ότι οι εισπράξεις ΦΠΑ που πραγματοποίησαν τον Ιούλιο οι 118 ΔΟΥ της χώρας και τα 2 Ελεγκτικά Κέντρα υπερέβησαν τον στόχο που είχε τεθεί με τον κρατικό προϋπολογισμό κατά 79,6 εκατ. ευρώ ή κατά 7,7% έχουν στη διάθεσή τους οι υπηρεσίες της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων. Τα στοιχεία αυτά αξιοποιούνται ήδη από την κυβέρνηση για να υποστηριχθεί ότι τα φορολογικά έσοδα κινούνται σταθερά πάνω από τις προβλέψεις του προϋπολογισμού κι ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος υστέρησης και ενεργοποίησης του «δημοσιονομικού κόφτη».
Αρνητικό ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης (τον 8ο τα τελευταία 9 χρόνια) της τάξης του -0,5%, αναμένει για φέτος η Eurobank, εκτιμώντας ωστόσο ότι θα επιτευχθεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 0,5% και 1,75% του ΑΕΠ για το 2016 και το 2017, με δεδομένη την εφαρμογή των προαπαιτούμενων και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, σε συνδυασμό με τις μεταρρυθμίσεις που αφορούν τη συλλογή των εσόδων του προϋπολογισμού.
Με τέσσερις παράγοντες συνέδεσε τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ιδίως των επιχειρηματικών, από τις ελληνικές τράπεζες, η επικεφαλής της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών και πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας ΕΤΕ Λούκα Κατσέλη.
Κατά τη διάρκεια δείπνου που παρέθεσε η διοίκηση του ιδρύματος σε επιχειρηματίες της Βόρειας Ελλάδας, το βράδυ της Πέμπτης στη Θεσσαλονίκη, η κ. Κατσέλη σημείωσε ότι η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα εξαρτηθεί από το πόσο γρήγορα θα προωθηθούν: 1) Οι αναγκαίες βελτιώσεις στο ρυθμιστικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένου του πτωχευτικού δικαίου. 2) Η εναρμόνιση κινήτρων για την εξεύρεση κοινά αποδεκτών λύσεων, που αφορούν τόσο στους ιδιοκτήτες όσο και στις τράπεζες. 3)Ο βαθμός συντονισμού και η τεχνογνωσία των τραπεζών στην προώθηση καινοτόμων προϊόντων αναδιάρθρωσης που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πελατών. 4) Η δυνατότητα εκχώρησης μη εξυπηρετούμενων δανείων σε τρίτους, είτε προς διαχείριση είτε προς πώληση.
Σε 5,534 δισ. ευρώ, από 5,930 δισ. ευρώ τον προηγούμενο μήνα, μειώθηκαν τον μήνα Ιούλιο οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία για την πορεία εξέλιξης των μεγεθών της γενικής κυβέρνησης.
Τον Ιούλιο, οι εκκρεμείς επιστροφές φόρων ανήλθαν σε 1,356 δισ. ευρώ έναντι 1,311 δισ. ευρώ, τον προηγούμενο μήνα Ιούνιο.
Η μείωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα συνδέεται με την εκταμίευση της πρώτης δόσης, μετά την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης.
Συμπληρωματικές, μη ανταγωνιστικές προσφορές, ύψους 300 εκατ. ευρώ έκανε αποδεκτές ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους (ΟΔΔΗΧ), στο περιθώριο της χθεσινής δημοπρασίας εντόκων γραμματίων. Η ημερομηνία διακανονισμού είναι η Παρασκευή, 9 Σεπτεμβρίου.
Την καλύτερη διαχείριση της δημόσιας περιουσίας ζητεί ο Σύνδεσμος Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) καθώς λόγω των καθυστερήσεων που προκαλεί στις ιδιωτικοποιήσεις η «πολιτική τριβή» απαξιώνονται με αποτέλεσμα να πωλούνται «για ένα κομμάτι ψωμί». Σημειώνει ότι σε άλλες περιπτώσεις επικρατεί ως σημαντικότερο κριτήριο το τίμημα της αποκρατικοποίησης, χωρίς να λαμβάνονται σοβαρά υπ' όψιν τυχόν στρεβλώσεις που προκαλούνται στην αγορά από τον πλημμελή σχεδιασμό.
Τον Γεράσιμο Σαπουντζόγλου για τη θέση του προέδρου και τον Παναγιώτη Ρουμελιώτη για τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου (CEO) προτείνει το διοικητικό συμβούλιο της Attica Bank, ΑΤΤ-1,47% εν όψει της έκτακτης γενικής συνέλευσης των μετόχων.
Μνημόνιο συνεργασίας υπέγραψαν η ΔΕΗ και η ΔΕΠΑ, με αντικείμενο την τροφοδοσία με φυσικό αέριο νησιωτικών και άλλων περιοχών, καθώς και καταναλωτών απομακρυσμένων από το Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου. Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση της ΔΕΗ, «στο πλαίσιο του μνημονίου, οι δύο εταιρείες θα εξετάσουν από κοινού την παροχή συνδυασμένων ενεργειακών προϊόντων σε τοπικό επίπεδο».
Ομολογιακό δάνειο, αξίας 700.000 ευρώ και διάρκειας τεσσάρων ετών, θα εκδώσει, σε συνεργασία με τη Eurobank, η Γενική Εμπορίου Βορείου Ελλάδος Α.Ε., θυγατρική της Γενικής Εμπορίου και Βιομηχανίας. Η έκδοση του ομολογιακού αποσκοπεί στην αναδιοργάνωση του τραπεζικού δανεισμού της εταιρείας. Στόχος είναι η αντικατάσταση του συνόλου του βραχυπρόθεσμου και του μεγαλύτερου μέρους του μακροπρόθεσμου δανεισμού, με το νέο τετραετές δάνειο.
Σε σώμα επανασυγκροτήθηκε το διοικητικό συμβούλιο της PaperPack ABEE, κατόπιν της σχετικής απόφασης, η οποία ελήφθη στη συνεδρίαση του δ.σ την Τετάρτη.
Ειδήσεις από το εξωτερικό
Υπέρ της δημιουργίας ενός - περιορισμένου μεγέθους - προϋπολογισμού της Ευρωζώνης, τάσσεται ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), Κλάους Ρέγκλινγκ, σε άρθρο του για το «Eurofi Financial Forum», το οποίο διεξάγεται στη Μπρατισλάβα. Ο Ευρωπαίος αξιωματούχος σημειώνει, μεταξύ άλλων, ότι η Ευρωπαϊκή Νομισματική Ένωση (EMU) χρειάζεται μία τέτοιου είδους δημοσιονομική δυνατότητα, ώστε να χρησιμοποιείται σε περίπτωση ασύμμετρων οικονομικών σοκ.
Αμετάβλητα παρέμειναν τα επιτόκια της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), ενώ στα τρέχοντα επίπεδα διατηρήθηκε και το μέγεθος του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE). Συγκεκριμένα, το εκτελεστικό συμβούλιο της ΕΚΤ, κατά τη διάρκεια της σημερινής του συνεδρίασης, έλαβε τις εξής αποφάσεις: Α) Να διατηρήσει στο 0% το επιτόκιο πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης 2) Να διατηρήσει στο 0,25% το επιτόκιο διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης 3) Να διατηρήσει στο -0,40% το επιτόκιο διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων
Οι κίνδυνοι για την ευρωπαϊκή οικονομία παραμένουν, υποστήριξε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Μάριο Ντράγκι, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε, με αφορμή την απόφαση για την επιτοκιακή πολιτική της Ευρωζώνης. Ο κ. Ντράγκι εξήγησε ότι το βασικό σενάριο εξακολουθεί να υπόκειται σε «πτωτικούς κινδύνους» λόγω της πολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας της παγκόσμιας οικονομίας. Στις προκλήσεις της ευρωπαϊκής οικονομίας, ο πρόεδρος της ΕΚΤ πρόσθεσε και τον αντίκτυπο της απόφασης της Βρετανίας να αποχωρήσει από την Ε.Ε. αλλά και την επιβράδυνση στον ρυθμό υλοποίησης των απαιτούμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Παρ’ όλα αυτά, η κεντρική τράπεζα αναμένει μέτριο αλλά σταθερό ρυθμό ανάπτυξης, καθώς η αύξηση του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 1,7% φέτος, στο 1,6% το 2017 και στο 1,6% το 2018.
Σε χαμηλό δύο μηνών υποχώρησαν οι νέες αιτήσεις επιδόματος ανεργίας στις ΗΠΑ, καθώς ο αριθμός τους, κατά τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας (28 Αυγούστου - 3 Σεπτεμβρίου) μειώθηκε κατά 4.000, σε 259.000. Οι αναλυτές ανέμεναν οριακή αύξηση στις 265.000. Ο αριθμός των αιτήσεων παρέμεινε κάτω του ψυχολογικού ορίου των 300.000 για 79η συνεχόμενη εβδομάδα, σημειώνοντας το μεγαλύτερη σερί από το 1970. Ο μέσος εβδομαδιαίος αριθμός των νέων αιτήσεων, κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα, διολίσθησε κατά 1.750 σε 261.250, ενώ ο αριθμός όσων λαμβάνουν επίδομα ανεργίας, υποχώρησε κατά 7.000, σε 2,14 εκατ. άτομα.
Η απόφαση για την έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε. δεν έχει επηρεάσει τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας, επισημαίνει μεταξύ άλλων, ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ), στο πλαίσιο της μηνιαίας έκθεσής του.
Σύμφωνα με τα δεδομένα που συνέλεξε ο ΟΟΣΑ, το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος επηρέασε στο ελάχιστο τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας.
Τη «χαλάρωση» των δημοσιονομικών κανόνων της Ε.Ε. θα επιδιώξει το προσεχές διάστημα, ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, σύμφωνα με σημερινό δημοσίευμα του «Politico», το οποίο επικαλείται υψηλόβαθμους αξιωματούχους των Βρυξελλών.
Ο κ. Γιούνκερ, βάσει του δημοσιεύματος, αναμένεται να διεκδικήσει την εξαίρεση των δαπανών για επενδύσεις και εκπαίδευση από τον υπολογισμό των στοιχείων για το έλλειμμα και το χρέος των κρατών – μελών.
Ανάπτυξη της τάξης του 1,9% για φέτος και επιβράδυνση της οικονομίας στο +1% για το χρόνου, αναμένει για τη γερμανική οικονομία, το Ινστιτούτο του Βερολίνου, DIW. Όσον αφορά το 2016, το γερμανικό ινστιτούτο αναθεωρεί στο 1,9% από 1,7% προηγουμένως, την εκτίμηση για την αύξηση του ΑΕΠ, χάρη στην ισχυρή εγχώρια ζήτηση. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι το 2017 υπάρχει ο κίνδυνος επιβράδυνσης της ανάπτυξης στο 1%, λόγω της αβεβαιότητας από την απόφαση της Βρετανίας να αποχωρήσει από την Ε.Ε. Σημειώνεται ότι η πρότερη εκτίμηση ανερχόταν στο 1,4%.
