Από την έντυπη έκδοση
Του Λάμπρου Καραγεώργου
[email protected]
Την περαιτέρω αξιοποίηση κοινοτικών κονδυλίων από τα ταμεία συνοχής, τα διαρθρωτικά ταμεία, τα περιφερειακά ταμεία, τα προγράμματα INTERREG και «Ορίζοντας 2020», το διευρωπαϊκό δίκτυο μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) και τη διευκόλυνση «Συνδέοντας την Ευρώπη» (ΔΣΕ) θα πρέπει να επιδιώξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την ενίσχυση του ρόλου των πλωτών επιβατικών μεταφορών στην Ε.Ε., παράλληλα με τη χάραξη μιας νέας ολοκληρωμένης στρατηγικής. Τα παραπάνω επισημαίνει ειδικό ψήφισμα της Επιτροπής Μεταφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το οποίο συνοδεύει μία μελέτη για τον ρόλο των επιβατηγών θαλάσσιων μεταφορών στην Ε.Ε. που φέρει τον τίτλο: «Research for Tran Committee-The EU maritime Transport: Focus on Ferries».
Οι πλωτές επιβατικές μεταφορές, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων πορθμείων (ακτοπλοΐα), των πορθμείων εσωτερικής ναυσιπλοΐας, των φορτηγίδων και των κρουαζιερόπλοιων, αναφέρει το ψήφισμα, διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην επίτευξη ενός περισσότερο βιώσιμου και αποτελεσματικού ευρωπαϊκού τομέα μεταφορών, με τη στήριξη πολιτικών που αφορούν την ασφάλεια, τα περιβαλλοντικά πρότυπα, τη διασυνοριακή συνεργασία και την ανταγωνιστικότητα, καθώς και την ποιότητα των υπηρεσιών, τα δικαιώματα των επιβατών και την απρόσκοπτη προσβασιμότητα.
Στοιχεία μελέτης
Μεγάλος αριθμός εργαζομένων στην Ευρώπη μετακινείται οδικώς, δημιουργώντας σημεία συμφόρησης και καθυστερήσεις στους αστικούς άξονες της Ευρώπης. Η καλύτερη αξιοποίηση των διαθέσιμων δυνατοτήτων των πλωτών επιβατικών μεταφορών θα μπορούσε να συμβάλει όχι μόνο στη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και των εκπομπών CO2, αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και στην παροχή καλύτερων μεταφορικών υπηρεσιών συνολικά, προστίθεται σε άλλο σημείο.
Παράλληλα, υπάρχουν πολλά μέρη στην Ευρώπη όπου η μετακίνηση με πορθμεία ή κρουαζιερόπλοια θα ήταν βιωσιμότερη, ευκολότερη και ταχύτερη, αυξάνοντας την κοινωνική και οικονομική ευημερία της εκάστοτε περιοχής και προστατεύοντας παράλληλα το περιβάλλον της Ευρώπης και την υγεία των πολιτών της. Όπως επισημαίνει το Ευρωκοινοβούλιο τα επιβατηγά πλοία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο για την κινητικότητα των πολιτών της Ε.Ε. καθώς πάνω από 400 εκατ. άνθρωποι διέρχονται κάθε χρόνο από τους λιμένες της Ε.Ε., ενώ 120 εκατ. επιβάτες μεταφέρονται μεταξύ των λιμένων του ίδιου κράτους-μέλους.
Βασικές γραμμές
Οι σημαντικότερες ναυτιλιακές επιβατικές γραμμές εντοπίζονται, σύμφωνα με τη μελέτη, σε τρεις περιοχές της Ε.Ε. και συγκεκριμένα τη Βαλτική, τη Βόρεια Θάλασσα και τη Μεσόγειο. Τα δρομολόγια που εκτελούνται παρέμειναν σε γενικές γραμμές σταθερά όλα αυτά τα χρόνια, με τα περισσότερα από τα μισά να βρίσκονται στη Μεσόγειο, της οποίας ο στόλος σε σύγκριση με τις δύο άλλες περιοχές είναι μεγαλύτερος από πλευράς μεγέθους και δυναμικότητας, ενώ και τα πλοία είναι γηραιότερα. Στη μελέτη τονίζεται ακόμη ότι η οικονομική ύφεση είχε πλήξει και τον τομέα των θαλάσσιων επιβατικών μεταφορών και την απασχόληση του τομέα η οποία μειώθηκε κατά 11% περίπου από το 2008 στο 2009, για να ανακάμψει πάντως στη συνέχεια και το 2012 να φθάσει τις 73.910 θέσεις εργασίας από 71.949 θέσεις εργασίας το 2008.
Αυξημένα έσοδα
Τα έσοδα του τομέα χάραξαν, παρά την κρίση του 2008, μία αυξητική ρότα με αποτέλεσμα να διπλασιασθούν σχεδόν μεταξύ των ετών 2006-2012 και να φθάσουν τα 9,35 δισ. ευρώ το 2012 έναντι 5,26 δισ. ευρώ το 2006. Συνολικά τα έσοδα αυτά πραγματοποιήθηκαν από ένα σχετικά μικρό αριθμό επιχειρήσεων. Το 2006 καταμετρήθηκαν 22 operators, ενώ το 2012 ο αριθμός τους αυξήθηκε στους 27. Ένα μεγάλο κύμα συγχωνεύσεων επιχειρήσεων (15) κατέγραψε η μελέτη για το 2007, ενώ τα επόμενα χρόνια ο αριθμός των συγχωνεύσεων μειώθηκε δραματικά (μόλις 2 το 2012). Μεγαλύτερη εσωτερική αγορά παραμένει η ελληνική με επτά περιοχές, 114 κατοικήσιμα νησιά και 34,1 εκατ. επιβάτες σε ετήσια βάση. Όλες οι ακτοπλοϊκές εταιρείες είναι ιδιωτικές και η κυβέρνηση επιδοτεί τις γραμμές που δεν καλύπτονται από την αγορά.
Στο μικροσκόπιο το μέγεθος συμβολής στον τουρισμό
Οι πλωτές επιβατικές μεταφορές δεν χρησιμοποιούνται μόνο στο πλαίσιο της εσωτερικής ναυσιπλοΐας.
Λόγω των δυσχερών ή υπό συμφόρηση χερσαίων μεταφορικών συνδέσεων, αυξάνεται όλο και περισσότερο η τάση της μεταφοράς επιβατών κατά μήκος των ακτών και των οχθών της Ευρώπης.
Στο πλαίσιο αυτό, η παροχή στατιστικών στοιχείων για τις πλωτές μεταφορές, ιδίως όσον αφορά τον αριθμό διασυνοριακών υπηρεσιών πορθμείων, κρουαζιερόπλοιων και θαλάσσιων σκαφών, θα ήταν καίριας σημασίας.
Επιπλέον, τονίζεται στη μελέτη, θα πρέπει να εξεταστεί η πλεονάζουσα ικανότητα των σκαφών και υποδομών πλωτών επιβατικών μεταφορών στον τομέα του τουρισμού, τόσο όσον αφορά τις υπηρεσίες πορθμείου όσο και τα κρουαζιερόπλοια.
Πέραν των δυνατοτήτων που προσφέρουν τα πορθμεία «κλειστής διαδρομής» -ως τμήμα των δημόσιων μεταφορικών δικτύων των πόλεων- για τη σημαντική ενίσχυση της αποτελεσματικότητας, των περιβαλλοντικών επιδόσεων, της ποιότητας ζωής και της άνεσης στις πολυσύχναστες αστικές περιοχές, τα εν λόγω πορθμεία θα μπορούσαν επίσης να παράσχουν ζωτικής σημασίας υπηρεσίες στις απομακρυσμένες κοινότητες και περιοχές καθώς και να αναζωογονήσουν το τουριστικό δυναμικό αυτών των περιοχών.
Για τον σκοπό αυτό, απαιτούνται συνεκτικές διατάξεις όσον αφορά τη διασυνδεσιμότητα με άλλα μέσα μεταφοράς και ολοκληρωμένα συστήματα έκδοσης εισιτηρίων και πληροφοριών, που θα λαμβάνουν υπ’ όψιν τις ανάγκες και τα δικαιώματα όλων των ταξιδιωτών, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με μειωμένη κινητικότητα, των μετακινούμενων εργαζομένων και των τουριστών.
Αεροπορικός ανταγωνισμός
Ένα μέρος της μελέτης είναι αφιερωμένο στον ανταγωνισμό που υφίστανται τα τελευταία χρόνια οι ακτοπλοϊκές επιχειρήσεις από τις αεροπορικές χαμηλού κόστους. Η μελέτη φέρνει το παράδειγμα της ιταλικής αγοράς και σημειώνει μεταξύ άλλων ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του ιταλικού υπουργείου Μεταφορών και Υποδομών οι αεροπορικές χαμηλού κόστους αποτελούν το 46% του ιταλικού εσωτερικού αεροπορικού τομέα. Την περίοδο 2003-2014 τα στοιχεία των τριών αεροδρομίων της Σαρδηνίας δείχνουν ότι μία αύξηση της αεροπορικής επιβατικής κίνησης κατά 57%, ενώ αντιθέτως η επιβατική ακτοπλοϊκή κίνηση μειώθηκε την ίδια περίοδο κατά 35%. Μία μείωση κατά 26% παρουσιάζει και ο αριθμός των μεταφερόμενων Ι.Χ., ενώ για τα φορτηγά και λεωφορεία η μείωση είναι μόλις 3%.
Νομοθεσία για ασφάλεια
Η νομοθεσία της Ε.Ε. για την ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων δημιουργήθηκε σταδιακά σε διάστημα 15 ετών και κυρίως ως απάντηση στα ατυχήματα. Βελτίωσε την ασφάλεια ζωής στα επιβατηγά πλοία που πλέουν στα ύδατα της Ε.Ε. και διευκόλυνε τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης.
Εξασφάλισε επίσης ότι η πλειονότητα των επιβατών ταξιδεύει με εγχώρια επιβατηγά πλοία που συμμορφώνονται με τα κοινά πρότυπα ασφάλειας της Ε.Ε. Ωστόσο, υπάρχει ακόμη περιθώριο για την ενίσχυση της επιβολής των υφιστάμενων κανόνων και την απλούστευση του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου, με σκοπό την κατάργηση των παρωχημένων ή αλληλεπικαλυπτόμενων απαιτήσεων. Μολονότι οι πλωτές μεταφορές ήδη αποτελούν έναν από τους πιο βιώσιμους τρόπους μεταφοράς, υπάρχουν περαιτέρω δυνατότητες ούτως ώστε τα πλοία να καταστούν καθαρότερα και ενεργειακά αποδοτικότερα μέσω επενδύσεων στην έρευνα και σε καινοτόμες τεχνολογίες, για παράδειγμα στον τομέα της ηλιακής και αιολικής ενέργειας, της χερσαίας ηλεκτρικής ενέργειας και των εναλλακτικών καυσίμων, με παράλληλη εφαρμογής της αρχής της τεχνολογικής ουδετερότητας, συμπεραίνει η Ευρωβουλή.
