Από την έντυπη έκδοση
Του Στέλιου Παπαπέτρου
[email protected]
Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα για την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας, καθώς μετά την ψήφιση του νέου ασφαλιστικού νόμου θα πρέπει αυτός να υλοποιηθεί στην πράξη. Μάλιστα, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν έμπειρα στελέχη των ασφαλιστικών ταμείων, «το μεγάλο στοίχημα του υπουργείου είναι να εφαρμόσει έναν νόμο σε συνθήκες κληρονομημένες από το παρελθόν, έχοντας όμως την προσοχή στραμμένη στο μέλλον του ασφαλιστικού. Αυτό είναι το κρίσιμο ζήτημα». Έτσι, τους επόμενους μήνες θα πρέπει να εκδοθούν δεκάδες υπουργικές αποφάσεις και ερμηνευτικές εγκύκλιοι για την υλοποίηση ενός πρωτόγνωρου εγχειρήματος που αφορά περίπου 9,5 εκατ. άμεσα και έμμεσα ασφαλισμένους.
Σοβαρά ερωτήματα προκύπτουν και από την κατάθεση της αναλογιστικής μελέτης για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος. Η μελέτη αυτή περιέχει αναλογιστικές προβολές που εκκινούν από το έτος 2015 και φθάνουν έως το έτος 2060. Δηλαδή, καλύπτουν μια χρονική περίοδο σχεδόν μισού αιώνα! 45 ετών για την ακρίβεια. Έχει ήδη επισημανθεί ότι η μελέτη αυτή δεν περιλαμβάνει δύο μεγάλα κύρια ταμεία ασφάλισης, το ΕΤΑΑ και το ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, το ΝΑΤ, καθώς και το νέο υπερ-ταμείο που θα προκύψει από την ενοποίηση των επικουρικών του σημερινού ΕΤΕΑ με τα ταμεία που χορηγούν το εφάπαξ.
Επίσης, δεν υπάρχει καμία απολύτως αναφορά ή πρόβλεψη ή εκτίμηση για την εξέλιξη των ποσοστών της ανεργίας, η οποία αποτελεί ένα σημαντικό μέγεθος για τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών ταμείων, καθώς κάθε μονάδα μείωσης της ανεργίας άρα και αύξησης των ασφαλισμένων εργαζομένων και των ασφαλιστικών εισφορών τους έχει θετικές επιπτώσεις στα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων. Εντούτοις υπάρχει η πρόβλεψη για την εξέλιξη των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων από ασφαλιστικές εισφορές.
Με δεδομένο ότι οι κρατικοί πόροι που θα κατευθυνθούν στην κοινωνική ασφάλιση τα επόμενα χρόνια είναι «υπό καθεστώς επιτήρησης» και αυστηρού δημοσιονομικού ελέγχου, τα προβλεπόμενα έσοδα των ταμείων συναρτώνται άμεσα με την εξέλιξη των ποσοστών ανεργίας, αλλά και με την εξέλιξη των μισθών σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα. Επίσης, αποτυπώνει τον αριθμό εξέλιξης των συνταξιούχων σε βάθος χρόνου, χωρίς όμως να υπάρχει καμία απολύτως αναφορά στο κρίσιμο μέγεθος της εξέλιξης της ανεργίας.
Οι αλλαγές του 2016 1. Καταργείται σταδιακά το ΕΚΑΣ (χορηγείται από το 2002) για 380.000 σημερινούς δικαιούχους του. Η εφαρμογή του νόμου θα γίνει από το 20% των δικαιούχων που ανήκουν στα υψηλότερα εισοδηματικά κλιμάκια. Μέχρι το τέλος του 2018 θα ολοκληρωθεί η κατάργηση του ΕΚΑΣ για όλους τους δικαιούχους.
2. Αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού του μερίσματος για 280.000 δικαιούχους του Μετοχικού Ταμείου Πολιτικών Υπαλλήλων του Δημοσίου.
3. Οι εισφορές των ασφαλισμένων στον ΟΓΑ διαμορφώνονται στο 3,60%.
4. Σύμφωνα με τον νέο νόμο από τις 13/5/2016, ημέρα δημοσίευσής του στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων για όλους εκείνους που θα υποβάλουν αιτήσεις μετά τη συγκεκριμένη ημερομηνία. Εξαιρούνται οι ένστολοι και οι άνδρες των Σωμάτων Ασφαλείας. Ο νέος νόμος προβλέπει ότι ειδικά τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού σώματος θα υπαχθούν στις διατάξεις του από την 1η Ιουλίου 2016.
5. Η εργασία των συνταξιούχων τιμωρείται με ποινή παρακράτησης του 60% της σύνταξης.
6. Ολική ανατροπή έχουμε στο καθεστώς χορήγησης των συντάξεων χηρείας. Θεσπίστηκε πλέον νέο όριο ηλικίας στα 55 έτη. Εάν ο δικαιούχος είναι 52 ετών η σύνταξη χηρείας χορηγείται για 3 έτη και στη συνέχεια αναστέλλεται έως το 67ο έτος.
7. Χορηγείται επίδομα ανασφάλιστων υπερηλίκων το οποίο θα αφορά και τις αιτήσεις που εκκρεμούν.
8. Με τον νέο τρόπο υπολογισμού των εφάπαξ αναμένεται νέος γύρος μειώσεων στα ταμεία πρόνοιας. Ήδη από την 1/9/2013 μέχρι σήμερα εκκρεμούν στο ταμείο πρόνοιας του Δημοσίου 62.000 αιτήσεις για εφάπαξ.
9. Θα υπάρξουν σοβαρές μειώσεις στο προσυνταξιοδοτικό καθεστώς των τραπεζοϋπαλλήλων.
10. Δημιουργείται ένα νέο υπερ-ταμείο με την ενσωμάτωση στο ΕΤΕΑ όλων των ταμείων που χορηγούν εφάπαξ.
11. Παράλληλα θα αρχίσει και ο επανυπολογισμός των επικουρικών συντάξεων που θα προκαλέσει νέο γύρο μειώσεων, αλλά μόνο σε συντάξεις που το άθροισμα κύριας και επικουρικής υπερβαίνει τα 1.300 ευρώ.
12. Αλλάζει η διαδικασία χορήγησης συντάξεων με διαδοχική ασφάλιση. Στελέχη των ασφαλιστικών ταμείων εκτιμούν ότι η νέα διαδικασία που προβλέπει ο νόμος επιφέρει σοβαρές βελτιώσεις στον χρόνο απονομής των συντάξεων.
13. Από την ημέρα δημοσίευσης του νόμου διαμορφώνονται νέα ανώτατα πλαφόν συντάξεων. Το μέτρο περιλαμβάνει και τις ήδη χορηγούμενες συντάξεις.
14. Από 1/6/2016 διαμορφώνονται νέα αυξημένα ποσοστά ασφαλιστικών εισφορών στις επικουρικές συντάξεις.
Από 1/1/2017 η λειτουργία του ΕΦΚΑ
15. Από 1.1.2017 οι τακτικοί και μετακλητοί υπάλληλοι και λειτουργοί του Δημοσίου, οι τακτικοί και μετακλητοί υπάλληλοι και λειτουργοί της Βουλής, των ΝΠΔΔ και των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμίδας, οι ιερείς και οι υπάλληλοι των εκκλησιαστικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, καθώς και τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας και του Πυροσβεστικού σώματος, από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου υπάγονται για κύρια σύνταξη στο ασφαλιστικό - συνταξιοδοτικό καθεστώς του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (ΕΦΚΑ).
16. Αλλάζει ριζικά ο τρόπος και ο υπολογισμός καταβολής των εισφορών των ελεύθερων επαγγελματιών και των αυτοαπασχολούμενων.
17. Επιβάλλονται διπλές εισφορές για παράλληλη απασχόληση.
18. Αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού των εισφορών των αγροτών. Από την 1/1/2017 οι εισφορές τους θα συνδεθούν με το εισόδημά τους ως εξής: Από το 2017 εισφορές στο 14% του εισοδήματος, από το 2018 στο 16%, από το 2019 στο 18%, το 2020 στο 19%, το 2021 στο 19,5% και από το 2022 στο 20%.
«Κόφτης»
Σύμφωνα με το υπουργείο Εργασίας, ακόμη και για τους σχετικά υψηλόμισθους υπάρχει πρόβλεψη «κόφτη» στη μεταβατική διάταξη του άρθρου 6 παρ. 1 εδ. γ του νόμου της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, που εγγυάται ότι δεν θα υπάρχουν σημαντικές προς τα κάτω αποκλίσεις μέχρι το τέλος του 2018.
Για παράδειγμα, για το 2016 ο νόμος εγγυάται με τον μηχανισμό της προσωπικής διαφοράς ότι καμιά νέα σύνταξη δεν θα είναι μικρότερη από το 90% αυτής που θα υπολογιζόταν με το παλαιό σύστημα, άρα δεν θα υπάρχουν μειώσεις μεγαλύτερες του 10% σε καμιά νέα σύνταξη. Από το 2018 και μετά, λόγω της ρήτρας ανάπτυξης, και οι νέες συντάξεις θα είναι μεγαλύτερες από αυτές που αντιστοιχούν στο σημερινό επίπεδο ανάπτυξης της οικονομίας.
«Διασφαλίζονται οι χαμηλές συντάξεις»
Νέες διευκρινίσεις για το νέο συνταξιοδοτικό καθεστώς έδωσε χθες το υπ. Εργασίας, υποστηρίζοντας αφενός πως δεν μειώνονται οι υφιστάμενες συντάξεις, αφετέρου ότι με τον νέο νόμο οι χαμηλά αμειβόμενοι ασφαλισμένοι θα λάβουν υψηλότερες συντάξεις σε σύγκριση με το ισχύον καθεστώς. Ειδικότερα, αναφέρει πως σε κάθε περίπτωση μέσου εργασιακού εισοδήματος έως 1.000 ευρώ το νέο σύστημα δίδει μεγαλύτερες συντάξεις από ό,τι το προϋφιστάμενο σύστημα, σημειώνοντας πως εισόδημα κάτω από 1.000 ευρώ δηλώνουν το 87% των μισθωτών, το 90% των αυτοαπασχολούμενων και το 99% των αγροτών.
Για παράδειγμα, για μέσο εργασιακό εισόδημα ίσο με αυτό του ανειδίκευτου εργάτη (586 ευρώ τον μήνα) το νέο σύστημα για ασφαλισμένο με είκοσι έτη ασφάλισης δίνει κύρια σύνταξη 477 ευρώ (82,2% αναπλήρωση εισοδήματος, χωρίς να συνυπολογίζεται η επικουρική σύνταξη) έναντι 449 ευρώ του νόμου Λοβέρδου - Κουτρουμάνη - Βρούτση. Για 15 έτη ασφάλισης το νέο σύστημα δίνει 413 ευρώ έναντι 411 και σε κάθε περίπτωση παραπάνω από την κατώτατη σύνταξη, όπως υπολογιζόταν με το παλαιό καθεστώς (Ν 3863/2010) στο ύψος των 15 ημερομισθίων ανειδίκευτου εργάτη, ήτοι σήμερα -μετά τη σφαγή των κατώτατων μισθών και ημερομισθίων από τις κυβερνήσεις Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ- 392,7 ευρώ.
Προσθέτει επίσης πως «για όσους υποκριτικά και δημαγωγικά θεωρούν μείζονα υποχώρηση το γεγονός ότι η Εθνική Σύνταξη για 15 έτη ασφάλισης διαμορφώνεται στα 345 ευρώ, υπενθυμίζουμε ότι με την προβλεπόμενη στο άρθρο 11 του ν. 3863/2010 η βασική σύνταξη των 360 ευρώ σήμερα θα ήταν 341 για όλα τα έτη ασφάλισης». Το υπ. Εργασίας καταλήγει λέγοντας πως «προφανώς δεν πανηγυρίζουμε για το ύψος των συντάξεων αυτών. Τις έχουμε συνδέσει όμως με “ρήτρα ανάπτυξης” με την άνοδο της οικονομίας, ούτως ώστε με την επάνοδο της ανάπτυξης να μην κερδίσουν μόνον λίγοι, αλλά όλοι, συμπεριλαμβανομένων των συνταξιούχων».
