Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Για ένα εφιαλτικό δεύτερο εξάμηνο θα πρέπει να προετοιμάζονται οι φορολογούμενοι, καθώς στο διάστημα Ιουλίου - Δεκεμβρίου οι φόροι θα είναι κατά τουλάχιστον 7-8 δισ. ευρώ περισσότεροι συγκριτικά με το πρώτο εξάμηνο ξεπερνώντας ακόμη και τα 27 δισ. ευρώ ή τα 4,5 δισ. ευρώ ανά μήνα.
Με την καθυστέρηση στην έναρξη της διαδικασίας υποβολής των φορολογικών δηλώσεων, με τη μετάθεση για το δεύτερο εξάμηνο της είσπραξης του ΕΝΦΙΑ του 2016 -ο οποίος μάλιστα δεν αποκλείεται να είναι «φουσκωμένος» σε σχέση με αυτόν του 2015 παρά τη μείωση των αντικειμενικών αξιών- αλλά και με την επιβολή νέων φορολογικών μέτρων, τα περισσότερα βάρη μετατίθενται για μετά τον Ιούλιο, περίοδο κατά την οποία υποτίθεται ότι η οικονομία θα επέστρεφε στον δρόμο της ανάπτυξης.
Ο αρχικός σχεδιασμός του ΥΠΟΙΚ
Ο σχεδιασμός του υπουργείου Οικονομικών στην αρχή της χρονιάς προέβλεπε ότι μέσα από συγκεκριμένες παρεμβάσεις, όπως η ολοκλήρωση της υποβολής των φορολογικών δηλώσεων μέχρι το τέλος Απριλίου ή η επίσπευση της εκκαθάρισης του ΕΝΦΙΑ μέχρι το τέλος της άνοιξης, φόροι τουλάχιστον 2-3 δισ. ευρώ θα μεταφέρονταν από το δεύτερο εξάμηνο στο πρώτο, ώστε να γίνει καλύτερη κατανομή των βαρών.
Ο μήνα προς μήνα προγραμματισμός των εσόδων όπως αποτυπώθηκε στον προϋπολογισμό του 2016 προέβλεπε ότι:
1. Τα συνολικά έσοδα προ επιστροφών φόρων θα φτάσουν στο πρώτο εξάμηνο στα 20,732 δισ. ευρώ. Μετά την αφαίρεση επιστροφών ύψους 1,292 δισ. ευρώ τα καθαρά έσοδα από φόρους θα έπρεπε να διαμορφωθούν στα 19,44 δισ. ευρώ.
2. Τα συνολικά έσοδα προ επιστροφών φόρων για το δεύτερο εξάμηνο ήταν σχεδιασμένο να ανέλθουν στα 28,151 δισ. ευρώ.
Με τις επιστροφές στα 1,976 δισ. ευρώ, τα καθαρά έσοδα αποκλειστικά από φόρους του δευτέρου εξαμήνου ήταν προγραμματισμένο να εκτοξευτούν στα 26,175 δισ. ευρώ, δηλαδή 6,7 δισ. ευρώ περισσότερα σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο.
Ετσι όπως εξελίσσονται τα πράγματα, οι περίπου οκτώ εκατομμύρια φορολογούμενοι θα περάσουν ένα «ήπιο» τρίμηνο, με τις μηνιαίες φορολογικές επιβαρύνσεις για τον Απρίλιο, τον Μάιο και τον Ιούνιο να μην ξεπερνούν σε καμία περίπτωση τα 3,3 δισ. ευρώ.
Από τον Ιούλιο, όμως, θα ξεσπάσει η «φοροκαταιγίδα».
Η πληρωμή του φόρου εισοδήματος
Η διαδικασία υποβολής των φορολογικών δηλώσεων, που υποτίθεται ότι θα ολοκληρωνόταν στο τέλος Απριλίου, είναι ζήτημα αν θα ξεκινήσει μέσα στην επόμενη εβδομάδα.
Την Παρασκευή δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ η διάταξη για τη φορολόγηση των ανέργων, των φοιτητών και των λοιπών ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων (σ.σ.: θα φορολογηθούν και φέτος με την κλίμακα των μισθωτών, κάτι που σημαίνει ότι θα κάνουν χρήση του αφορολόγητου των 9.550 ευρώ για να γλιτώσουν από τα τεκμήρια) αλλά και για την υποβολή των δηλώσεων όσων έχουν υπογράψει σύμφωνο συμβίωσης.
Μέσα στις επόμενες ημέρες το υπουργείο Οικονομικών σκοπεύει να καταθέσει και την τροπολογία για την αλλαγή στις δόσεις πληρωμής του φόρου. Το πιθανότερο είναι ότι η πληρωμή του φόρου θα γίνεται σε μηνιαίες δόσεις, με την πρώτη δόση να λήγει την τελευταία εργάσιμη του επόμενου μήνα υποβολής της δήλωσης.
Οσο για την τελευταία δόση, θα λήγει τον Δεκέμβριο. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι:
1. Οσοι υποβάλουν δήλωση μέσα στον Απρίλιο (αναμένεται να είναι ελάχιστοι) θα πληρώσουν σε οκτώ δόσεις, από Μάιο έως Δεκέμβριο.
2. Οσοι υποβάλουν δήλωση μέσα στον Μάιο θα πληρώσουν σε επτά δόσεις κ.ο.κ. (σ.σ.: η προθεσμία υποβολής των δηλώσεων αναμένεται να παραταθεί τουλάχιστον μέχρι το τέλος Ιουνίου).
Δημοσιονομικά, οι αλλαγές στον τρόπο πληρωμής του φόρου εισοδήματος σημαίνουν ότι από τα τουλάχιστον 3 δισ. ευρώ των πρόσθετων φόρων που θα κληθούν να καταβάλουν οι φορολογούμενοι μέσω των εκκαθαριστικών, μόλις 400-500 εκατ. ευρώ αναμένεται να εισπραχθούν μέχρι τον Ιούνιο και τα υπόλοιπα θα μετατεθούν για το δεύτερο εξάμηνο.
Ο υπολογισμός του ΕΝΦΙΑ
Από τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης θα προκύψει, μεταξύ άλλων, και ο νέος τρόπος υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ. Μετά την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, το Δημόσιο εκτιμάται ότι θα χάσει τουλάχιστον 350 εκατ. ευρώ από την εκκαθάριση με βάση τις νέες αξίες.
Αυτά τα ποσά θα πρέπει να αναπληρωθούν με αύξηση των φορολογικών συντελεστών, ειδικά για τον συμπληρωματικό φόρο.
Μέχρι να ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση, να ψηφιστεί ο νόμος με τους καινούργιους συντελεστές υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ και να γίνει η εκκαθάριση από τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων θα φτάσουμε στο τέλος του καλοκαιριού, κάτι που σημαίνει ότι και ο φετινός ΕΝΦΙΑ (ποσό της τάξεως των 3,2-3,5 δισ. ευρώ) θα βεβαιωθεί εξ ολοκλήρου στο δεύτερο εξάμηνο του έτους.
Αυξημένα βάρη τους μήνες,Ιούλιο και Σεπτέμβριο
Από τους μήνες του δεύτερου εξαμήνου 2016, οι «βαρύτεροι» αναμένεται να είναι ο Ιούλιος και ο Σεπτέμβριος.
Τον Ιούλιο θεωρείται βέβαιο ότι θα πληρώνεται ταυτόχρονα φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων (σ.σ.: για πρώτη φορά θα υπολογιστεί με συντελεστή 29% και προκαταβολή 100% για το επόμενο έτος), φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων και ΦΠΑ για το β’ τρίμηνο του 2016, συν την αυξημένη παρακράτηση από μισθούς και συντάξεις. Τον Σεπτέμβριο, εκτός από όλα τα μέτρα που προαναφέρθηκαν, ο κατάλογος θα περιλαμβάνει και τη δόση του ΕΝΦΙΑ για το 2016.
Εναλλακτικά σενάρια
Τόσο η αύξηση του φόρου εισοδήματος όσο και η αύξηση της εισφοράς αλληλεγγύης θα ισχύσουν αναδρομικά από την 1η Ιανουαρίου 2016.
Δεδομένου ότι οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι θα έχουν ήδη εισπράξει πέντε ή έξι μισθούς και συντάξεις μέχρι να ενεργοποιηθούν τα νέα μέτρα, θα έχει συσσωρευτεί ένα χρέος.
Το υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει να αποφασίσει πώς θα αποπληρωθεί αυτό το χρέος.
Δύο είναι τα εναλλακτικά σενάρια: Πρώτον, να γίνει μεγαλύτερη παρακράτηση στο δεύτερο εξάμηνο, ώστε να εισπραχθεί μέσα στο 2016 ολόκληρο το ποσό του φόρου που αναλογεί. Και δεύτερον, να ξεκινήσει από το δεύτερο εξάμηνο η αυξημένη παρακράτηση φόρου και η όποια διαφορά προκύψει να καταβληθεί μέσα από το εκκαθαριστικό της επόμενης χρονιάς.
Νέα κλίμακα και εισφορά αλληλεγγύης
Το ποσό που θα «φουσκώσει» επιπλέον ο λογαριασμός του δεύτερου εξαμήνου θα εξαρτηθεί από το πώς (και πότε) θα ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση με τους θεσμούς για την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης.
Πολλά από τα μέτρα που θα συμφωνηθούν μέσα στις επόμενες ημέρες προκειμένου να κλείσει το δημοσιονομικό κενό του 2016 θα έχουν άμεση εφαρμογή. Χαρακτηριστικά είναι τα ακόλουθα υπό εξέταση μέτρα:
1. Η καινούργια φορολογική κλίμακα, ενιαία για αγρότες, μισθωτούς, συνταξιούχους και αυτοαπασχολούμενους, θα ισχύσει για τα εισοδήματα του 2016.
Αγρότες και επιτηδευματίες θα περιμένουν να γίνει η εκκαθάριση των δηλώσεων του 2017 για να διαπιστώσουν το ύψος της επιπλέον επιβάρυνσης.
Για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, όμως, η επιβάρυνση θα είναι άμεση, δεδομένου ότι η αύξηση του φόρου θα πάρει τη μορφή της μεγαλύτερης παρακράτησης στον μισθό ή στη σύνταξη.
2. Αντίστοιχη θα είναι η επίπτωση και από τον νέο τρόπο υπολογισμού της εισφοράς αλληλεγγύης. Η νέα κλίμακα -με συντελεστές από 2,2% έως 10%- θα αντικαταστήσει την υφιστάμενη και θα ισχύσει για τα εισοδήματα του 2016.
Ετσι, και αυτό το μέτρο θα φανεί άμεσα σε συνταξιούχους και μισθωτούς με αποδοχές άνω των 12.000 ευρώ μέσα από την αύξηση της παρακράτησης φόρου.
