Από την έντυπη έκδοση
Του Στέλιου Παπαπέτρου
Το μείζον και καθοριστικό πρόβλημα του ασφαλιστικού σήμερα είναι πρωτίστως πρόβλημα ταμειακό και όχι αναλογιστικό. Αυτή η διαπίστωση κυριαρχεί στους προβληματισμούς έμπειρων στελεχών των ασφαλιστικών ταμείων, που παρακολουθούν την εξέλιξη εσόδων - εξόδων του συστήματος.
Ο προβληματισμός για την πορεία των εσόδων του ασφαλιστικού συστήματος, φυσικά, δεν είναι θεωρητικός, ούτε έχει σχέση με μελλοντικές προσδοκίες, καθώς κάθε μήνα χρειάζονται περίπου 2,6 δισ. ευρώ για να καλυφθούν οι ιλιγγιώδεις ανάγκες πληρωμής περίπου 4,5 εκατ. συνταξιοδοτικών παροχών.
Οι τεράστιες απώλειες της κινητής περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων εξαιτίας του PSI, που ανήλθαν σε 11,6 δισ. ευρώ, σε συνδυασμό με τη μακρόχρονη οικονομική ύφεση και τις επιπτώσεις της στην οικονομία και την αγορά εργασίας συνθέτουν ίσως το πιο δυσεπίλυτο πρόβλημα που καλείται να αντιμετωπίσει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εργασίας.
Αυτός είναι ο λόγος που η κυβέρνηση αναζητά διεξοδικές και ουσιαστικές λύσεις για την οικονομική βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος μέσα από τη δημιουργία του «ταμείου εθνικού πλούτου και κοινωνικής ασφάλισης», καθώς και την ίδρυση μιας επενδυτικής εταιρείας, η οποία θα αναλάβει την διαχείριση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων, τα οποία σήμερα πλησιάζουν τα 17,8 δισ. ευρώ από 25,6 δισ. ευρώ που ήταν πριν γίνει το λεγόμενο «κούρεμα» των ομολόγων (2012).
Για τον σκοπό αυτό στην τελευταία σύσκεψη του Κυβερνητικού Συμβουλίου Κοινωνικής Πολιτικής αποφασίστηκε η συγκρότηση διυπουργικής επιτροπής με στόχο την αξιοποίηση της κινητής και ακίνητης περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων. Η προσδοκία της κυβέρνησης είναι να υπάρξουν μελλοντικά επιπλέον έσοδα από τη διαχείριση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων που θα υπερβαίνουν τα 300 εκατ. ευρώ ετησίως.
ΙΚΑ: Ελλειμμα ύψους 2,1 δισ. ευρώ το 2016
Ομως, οι μελλοντικές προσδοκίες της κυβέρνησης για την ανακεφαλαιοποίηση και την ενίσχυση των αποθεματικών του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης δεν δίνουν απάντηση στο άμεσο πρόβλημα της ταμειακής ρευστότητας που αντιμετωπίζουν τα ασφαλιστικά ταμεία σήμερα. Ηδη ο προϋπολογισμός του ΙΚΑ για το 2016 προβλέπει πρωτόγνωρο έλλειμμα-ρεκόρ ύψους 2,1 δισ. ευρώ. Με βάση τα στοιχεία του ΙΚΑ (Οκτώβριος 2015), που παρουσιάζει σήμερα η «Ν», η εικόνα των οικονομικών δεδομένων του μεγαλύτερου ασφαλιστικού φορέα της χώρας δύο μήνες πριν από την εκπνοή του έτους κάθε άλλο παρά ενθαρρυντική είναι.
Σύμφωνα με αυτά τα στοιχεία, τα ταμειακά διαθέσιμα του ΙΚΑ σε σύγκριση με τα διαθέσιμα που είχε στο τέλος του 2014 παρουσιάζουν μείωση που ξεπερνά τα 350 εκατ. ευρώ. Επίσης, στο δεκάμηνο εμφανίζει αύξηση κατά 1 δισ. ευρώ στις εκκρεμείς υποχρεώσεις του προς τρίτους, στα 11,27 δισ. ευρώ, από τα οποία τα 10,9 δισ. ευρώ είναι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις προς άλλους φορείς της γενικής κυβέρνησης. Ομως, εκτός από τη δυσμενή εικόνα που παρουσιάζει το Ταμείο, ένα από τα πιο ανησυχητικά στοιχεία για το ΙΚΑ έρχεται από το... μέλλον. Δηλαδή από την εκτίμηση του προϋπολογισμού του ιδρύματος για το 2016 ότι παρά την προβλεπόμενη αύξηση του συνολικού αριθμού των ασφαλισμένων κατά την επόμενη χρονιά θα υπάρξει, μικρή έστω, μείωση των εσόδων του.
Για το 2016 ο αριθμός των ασφαλισμένων προβλέπεται σε 2.349.500 άτομα, δηλαδή αυξημένος κατά 2% σε σχέση µε το 2015. Οι ασφαλιστικές εισφορές για το έτος 2016 εκτιμήθηκαν σε 4.769.866.000 ευρώ και εμφανίζουν μείωση 1% επί των εκτιμήσεων για το 2015 και 3% έναντι των προσωρινών στοιχείων του έτους 2014. Η σαρωτική αύξηση του αριθμού των απασχολουμένων με καθεστώς μερικής απασχόλησης ή εκ περιτροπής απασχόληση, που ξεπέρασαν τους 900.000 το 2015, έχει προκαλέσει τεράστια απώλεια εσόδων στα ασφαλιστικά ταμεία. Εάν η τάση αυτή συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια τότε θα θέσει σε πολύ σκληρή δοκιμασία τις αισιόδοξες προβλέψεις για αύξηση των εσόδων των ασφαλιστικών ταμείων.
Πέντε φορείς με απώλειες 6,87 δισ. από το PSI
Το γενικό σχέδιο της ανακεφαλαιοποίησης του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, όπως αποτυπώθηκε πρόσφατα στην πρόταση του υπ. Εργασίας προς την ΟΚΕ, έχει ήδη προκαλέσει τις έντονες επιφυλάξεις των κοινωνικών εταίρων.
Πρόκειται για ένα από τα πιο ακανθώδη προβλήματα της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, καθώς αφορά εντελώς διαφορετικούς φορείς ασφάλισης, με διαφορετικά καταστατικά και περιουσιακά στοιχεία.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, από τους 21 φορείς κοινωνικής ασφάλισης και τα ΝΠΔΔ που υπέστησαν απώλειες 11,5 δισ. ευρώ, σχεδόν οι μισές απώλειες, δηλαδή 6,87 δισ. ευρώ, καταγράφονται σε πέντε ταμεία (συμπεριλαμβανομένου και του ΑΚΑΓΕ). Τα ταμεία με την μεγαλύτερη απώλεια κινητών αξιών είναι: ΕΤΑΑ, ΕΤΑΠ-ΜΜΕ, ΤΕΑΙΤ, ΤΕΑΔΥ και το Αμοιβαίο Κεφάλαιο Αλληλεγγύης Γενεών.
