Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Τον φόρο ή πόρο που θα του επιτρέψει να περιορίσει την έκταση του «ψαλιδίσματος» στις συντάξεις αναζητεί ο υπουργός Εργασίας Γιώργος Κατρούγκαλος, όπως αποκάλυψε ο ίδιος στο περιθώριο της χθεσινής συνάντησης με τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν Βάλντις Ντομπρόβσκις.
Ενώ οι αντιδράσεις για την επικείμενη περικοπή των συντάξεων έχουν αρχίσει να φουντώνουν -σε αυτό συνέτεινε και το γεγονός ότι πλέον η κυβέρνηση δεν εγγυάται ούτε το ύψος των συντάξεων μέχρι τα 1.000 ευρώ-, ο υπουργός Εργασίας ζήτησε από τον κ. Ντομπρόβσκις ο δημοσιονομικός στόχος που πρέπει να επιτύχει η Ελλάδα μέσω των αλλαγών στο ασφαλιστικό να μην καλυφθεί εξ ολοκλήρου από την περικοπή των συντάξεων.
Ουσιαστικά, αναζητούνται μέτρα στο σκέλος των εσόδων, ικανά να αποδώσουν ένα μέρος από το περίπου 1,1 δισ. ευρώ που αναζητά η κυβέρνηση για να εκπληρώσει τον μνημονιακό στόχο (720 εκατ. ευρώ είναι η περικοπή που πρέπει να γίνει στις συντάξεις του Δημοσίου αλλά και των ταμείων και περισσότερα από 360 εκατ. ευρώ είναι το κόστος της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος στις επικουρικές συντάξεις).
Η δήλωση Κατρούγκαλου έρχεται μία ημέρα μετά τη δήλωσή του που ουσιαστικά έβαζε και πάλι στο τραπέζι το ενδεχόμενο της αύξησης των εργοδοτικών εισφορών.
Ο υπουργός Εργασίας κάλεσε τον αντιπρόεδρο της Κομισιόν να «εξετάσει το ενδεχόμενο ο δημοσιονομικός στόχος τον οποίο έχουμε δεσμευτεί ότι θα τιμήσουμε, να μην επιτευχθεί κυρίως με μείωση συντάξεων, αλλά με εισαγωγή άλλων πόρων στο σύστημα». Παρά το γεγονός ότι ερωτήθηκε σχετικά, ο κ. Κατρούγκαλος απέφυγε να απαντήσει ποιοι θα μπορούσαν να είναι αυτοί οι πόροι. «Δεν θέλω να είμαι αναλυτικότερος επί του θέματος γιατί είναι από τα ζητήματα τα οποία και εμείς επεξεργαζόμαστε σε τεχνικό επίπεδο και θα αποτελέσουν προφανώς και βάση διαπραγμάτευσης με τους εταίρους μας» ήταν η ακριβής απάντηση του υπουργού Εργασίας.
Τα σενάρια
Ποια, όμως, είναι τα σενάρια που επεξεργάζεται το υπουργείο Εργασίας;
1. Το πρώτο σενάριο αφορά την επιβολή νέου φόρου τον οποίο θα πρέπει να καταβάλουν οι «πλούσιοι». Η ιδέα ανήκει στην Επιτροπή για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, η οποία και ενέταξε τη συγκεκριμένη πρόταση στο πόρισμά της. Μάλιστα, κατά την παρουσίαση της έκθεσης ο κ. Κατρούγκαλος είχε αφήσει να εννοηθεί ότι εξετάζει σοβαρά το ενδεχόμενο επιβολής ενός τέτοιου φόρου. Το ζητούμενο βέβαια είναι να βρεθεί ο «ορισμός» του πλούσιου, τη στιγμή μάλιστα που ήδη έχουν επιβληθεί πολλοί φόροι και στη μεγάλη ακίνητη περιουσία (συμπληρωματικός φόρος ακινήτων πέραν του ΕΝΦΙΑ) αλλά και στα υψηλά εισοδήματα (σ.σ.: μετά την τελευταία αύξηση, η εισφορά αλληλεγγύης έχει ήδη φτάσει μέχρι και το 8% επί του συνόλου του εισοδήματος).
2. Το δεύτερο σενάριο αφορά την επαναφορά των ασφαλιστικών εισφορών -ειδικά των εργοδοτικών- σε υψηλότερα επίπεδα από τα σημερινά. Η πρόταση είχε πέσει στο τραπέζι και το καλοκαίρι αλλά συνάντησε την ισχυρή αντίσταση των δανειστών, οι οποίοι και επέβαλαν ουσιαστικά τη μείωση των εισφορών τον Ιούλιο του 2014 από το 44% στο 40% (σ.σ.: άθροισμα εργοδοτικής εισφοράς που είναι 25% και εισφοράς εργαζόμενου που είναι περίπου 15%).
3. Το τρίτο σενάριο -που επίσης έχει αρχίσει να συζητείται, χωρίς όμως να μπορεί να αποδώσει άμεσα- προβλέπει αξιοποίηση μέρους των κεφαλαίων που θα εξασφαλιστούν από τις αποκρατικοποιήσεις για τις ανάγκες του ασφαλιστικού. Η ιδέα συνδέεται με το γεγονός ότι η Ελλάδα, με βάση τη συμφωνία του Αυγούστου, μπορεί να διαθέσει για την ανάπτυξη το 25% των κεφαλαίων που θα προέλθουν από τις αποκρατικοποιήσεις. Εναλλακτικά, λοιπόν, μελετάται αυτό το 25% να διατεθεί για το ασφαλιστικό.
Από τη συνάντηση Κατρούγκαλου - Ντομπρόβσκις προέκυψε ότι οι δανειστές έχουν ήδη παραδώσει στις ελληνικές αρχές την πρώτη αναφορά επί των πρώτων ποσοτικοποιημένων στοιχείων που παρέδωσε η ελληνική πλευρά στους δανειστές. Και από όσα ελέχθησαν στη συνάντηση των δύο ανδρών προέκυψε ότι τα πάντα θα πρέπει να έχουν τελειώσει μέσα στον Νοέμβριο ώστε το νέο νομοσχέδιο για τις συντάξεις να έχει κατατεθεί στη Βουλή μέχρι το τέλος Νοεμβρίου.
Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, αναφερόμενος στο θέμα των συντάξεων, υποστήριξε ότι η Ελλάδα χρειάζεται ένα δίκαιο συνταξιοδοτικό σύστημα το οποίο θα προστατεύει επαρκώς, αλλά θα είναι και βιώσιμο σε οικονομικό επίπεδο. «Αυτή τη στιγμή το συνταξιοδοτικό είναι κατακερματισμένο και δεν απηχεί επαρκώς τη συνεισφορά κάθε ασφαλισμένου, οπότε θέλουμε να αλλάξουμε το σύστημα έτσι ώστε να γίνει ποιο δίκαιο» υποστήριξε ο κ. Ντομπρόβσκις.
Τα νέα όρια ηλικίας
Με τη δημοσίευση της υπουργικής απόφασης για τον καθορισμό των νέων ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, με την οποία πρακτικά προστίθενται έως και 17 χρόνια υποχρεωτικής εργασίας προκειμένου να θεμελιωθεί συνταξιοδοτικό δικαίωμα, κλείνει άλλο ένα από τα 48 προαπαιτούμενα.
Παραμένουν ωστόσο οι εκκρεμότητες, ενώ απορίες προκαλεί η επιβολή των νέων ορίων και αναμένεται να ακολουθήσει νέα ερμηνευτική εγκύκλιος, που θα αποσαφηνίζει οριστικά τα νέα όρια ηλικίας.
Η υπουργική απόφαση ουσιαστικά «μεταφράζει» σε έτη και μήνες τα όρια ηλικίας που είχαν αποτυπωθεί στον μνημονιακό νόμο του Αυγούστου.
Τα νέα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης λόγω γήρατος αφορούν το σύνολο των ασφαλισμένων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Ελλάδος, οι οποίοι μέχρι την έναρξη ισχύος του ν. 4336/2015 (είναι ο βασικός μνημονιακός νόμος) δεν είχαν θεμελιώσει δικαίωμα πλήρους ή μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος.
Ημερομηνία-«ορόσημο» είναι η 18η Αυγούστου του 2015 καθώς, όπως αναφέρεται και στην απόφαση, «θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα μέχρι την έναρξη ισχύος του ν.4336/2015, ήτοι μέχρι και 18.8.2015, στους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Ελλάδος, λόγω συμπλήρωσης των προϋποθέσεων του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας, όπου αυτό προβλέπεται, δεν θίγονται και δύνανται να ασκηθούν οποτεδήποτε». Από τους πίνακες που παρατίθενται καθίσταται σαφές ότι από την 1η Ιανουαρίου 2022 και μετά θα υπάρχουν μόνο δύο όρια ηλικίας:
1. Το 62ο έτος για όσους έχουν συμπληρώσει 40 χρόνια εργασίας (σ.σ.: οι ασφαλισμένοι που μπορούν να συμπληρώσουν τα 40 χρόνια νωρίτερα από την 1/1/2022 διαβάζουν τον πίνακα 1) και
2. Το 67ο έτος για θεμελίωση με τουλάχιστον 15 χρόνια προϋπηρεσίας. Οι σχετικοί πίνακες εμφανίζουν δύο ενδείξεις: Στη στήλη «Ηλικία» αποτυπώνεται «η ηλικία θεμελίωσης πλήρους ή μειωμένης σύνταξης, όπως αυτή προβλεπόταν από τις γενικές, ειδικές ή καταστατικές διατάξεις πριν από την ισχύ του ν. 4336/2015».
Από την άλλη, στη στήλη «Ηλικία συνταξιοδότησης» εμφανίζεται «το νέο κατά περίπτωση όριο ηλικίας πλήρους ή μειωμένης σύνταξης από την ισχύ του ν. 4336/2015 και μέχρι 31.12.2021».
Στον Πίνακα 1 εμπίπτουν οι ασφαλισμένοι για τους οποίους, από τις προγενέστερες του ν. 4336/2015 γενικές, ειδικές ή καταστατικές διατάξεις, προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση δικαιώματος συνταξιοδότησης μεγαλύτερος ή ίσος με 10.500 ημέρες (ή 35 έτη) ασφάλισης.
Στον Πίνακα 2 εμπίπτουν οι ασφαλισμένοι που έχουν κατοχυρώσει ή κατοχυρώνουν μία εκ των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης για τη λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος, των οποίων το καταληκτικό όριο ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, όπως αυτό έχει καθοριστεί από προγενέστερες του ν. 4336/2015 γενικές, ειδικές ή καταστατικές διατάξεις, είναι το 67ο έτος, καθώς και οι ασφαλισμένοι για τους οποίους από τις ίδιες ως άνω προγενέστερες του ν. 4336/2015 διατάξεις προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση δικαιώματος πλήρους συνταξιοδότησης μικρότερος από 10.500 ημέρες (ή 35 έτη) ασφάλισης.
Στον ίδιο πίνακα εμπίπτουν όσοι έχουν κατοχυρώσει ή κατοχυρώνουν τις κατά περίπτωση προϋποθέσεις μειωμένης σύνταξης, η οποία ακολουθεί την αντίστοιχη ως ανωτέρω τελικώς καταλήγουσα στο 67ο έτος της ηλικίας προϋπόθεση πλήρους σύνταξης, καθώς και οι ασφαλισμένοι για τους οποίους από τις ίδιες ως άνω προγενέστερες του ν. 4336/2015 διατάξεις προβλεπόταν χρόνος ασφάλισης για την κατοχύρωση ή θεμελίωση δικαιώματος μειωμένης συνταξιοδότησης μικρότερος από 10.500 ημέρες (ή 35 έτη) ασφάλισης.
Για το χρονικό διάστημα μέχρι 31.12.2021 το όριο ηλικίας θεμελίωσης μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος δεν μπορεί να υπερβαίνει το 62ο έτος της ηλικίας, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρ. 3 του άρθρου 11 του ν. 3863/2010 (115, Α’).
Οπως ορίζεται στην απόφαση, «οι ασφαλισμένοι για τους οποίους, βάσει του προγενέστερου του ν. 4336/2015 νομοθετικού πλαισίου, δεν προβλεπόταν όριο ηλικίας για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος λόγω γήρατος, αποκτούν δικαίωμα λήψης σύνταξης με τη συμπλήρωση του μεταβατικού νέου ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης της στήλης “Ηλικία συνταξιοδότησης” του Πίνακα 1 που αντιστοιχεί στο ημερολογιακό έτος κατά το οποίο συμπληρώνουν το κατά περίπτωση προβλεπόμενο όριο ηλικίας της περίπτωσης 2β της υποπαραγράφου Ε3 της παραγράφου Ε του άρθρου 2 του ν. 4336/2015».
Ποιοι εξαιρούνται
Από τις αυξήσεις στα όρια ηλικίας εξαιρούνται μεταξύ άλλων:
- Οι υπαγόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.
- Οι ασφαλισμένοι που υπάγονται σε γενικές, ειδικές ή καταστατικές διατάξεις συνταξιοδότησης ως μητέρες και χήροι πατέρες ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνων.
Τέλος, στην απόφαση αναφέρεται ότι «στις περιπτώσεις συνταξιοδότησης με προϋποθέσεις μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος το επιπλέον ποσοστό μείωσης 10% υπολογίζεται επί του ποσού της σύνταξης που προκύπτει μετά την προβλεπόμενη στο άρθρο 145 παρ. 3 του ν.3655/2008 (ΦΕΚ 58, Α’) μείωση και επιβάλλεται μέχρι τη συμπλήρωση του διαμορφούμενου, κατά περίπτωση, νέου ορίου ηλικίας πλήρους συνταξιοδότησης, σύμφωνα με τους ανωτέρω Πίνακες 1 και 2».
Πώς διαβάζονται οι πίνακες
Οι ασφαλισμένοι (είτε υπάγονται στον Πίνακα 1 είτε στον Πίνακα 2) πρέπει να γνωρίζουν πότε συμπλήρωναν το όριο ηλικίας συνταξιοδότησης βάσει του καθεστώτος που ίσχυε πριν από την ψήφιση του μνημονιακού νόμου. Με «πυξίδα» αυτό το όριο, μπορούν με τη βοήθεια των πινάκων να εντοπίσουν και το νέο όριο στη στήλη «Ηλικία συνταξιοδότησης». Ετσι, αν κάποιος με το παλαιό καθεστώς μπορούσε να συνταξιοδοτηθεί στα 57 έτη και συμπλήρωνε τα 57 μέσα στο 2016, τώρα θα χρειαστεί να περιμένει μέχρι να γίνει 59 ετών και έξι μηνών.
