Από την έντυπη έκδοση
Του Θάνου Τσίρου
[email protected]
Mε προαναγγελία… θυέλλης ισοδυναμεί η πρώτη εγκύκλιος για την εφαρμογή των νέων ασφαλιστικών διατάξεων που υπέγραψε ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων Αναστάσιος Πετρόπουλος. Μπορεί η συγκεκριμένη εγκύκλιος να μη λύνει πρακτικά ερωτήματα και ουσιαστικά να προετοιμάζει το έδαφος για την έκδοση σειράς νέων εγκυκλίων, ωστόσο αποτελεί υπενθύμιση του τι… έρχεται.
Για πρώτη φορά θα αποδοθούν συντάξεις οι οποίες μπορεί να πέσουν και κάτω από τα 300 ευρώ τον μήνα, καθώς από τον Αύγουστο και μετά, οπότε ψηφίστηκε ο πρώτος εφαρμοστικός νόμος του μνημονίου, έπαψε να ισχύει στην πράξη η κατώτερη σύνταξη (σ.σ.: 486 ευρώ στο ΙΚΑ), τουλάχιστον για όσους θα βγουν στη σύνταξη από εδώ και στο εξής χωρίς να έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας τους. Επίσης, όσοι θελήσουν να συνταξιοδοτηθούν από εδώ και πέρα θα πρέπει να περιμένουν τις επόμενες εγκυκλίους τόσο του υπουργείου Εργασίας όσο και των ασφαλιστικών ταμείων για να διαπιστώσουν πόσα χρόνια έχουν προστεθεί στο όριο ηλικίας.
Το… μπαράζ των νέων εγκυκλίων θεωρείται άκρως απαραίτητο για να ξεμπλοκάρει το σύστημα, καθώς πρακτικά, από τον Αύγουστο και μετά, οπότε ψηφίστηκε ο νέος νόμος, τα υποκαταστήματα των ασφαλιστικών ταμείων έχουν σταματήσει να απονέμουν συντάξεις. Ενδεικτικά, σε μεγάλο υποκατάστημα του ΙΚΑ που έχει δεχθεί από τον Ιούλιο περισσότερες από 120 αιτήσεις για νέες συνταξιοδοτήσεις, μετά την ψήφιση του νόμου στα μέσα Αυγούστου δεν έχει εκδώσει παρά… δύο οριστικές αποφάσεις και αυτές για απονομή προσωρινής σύνταξης.
Η εγκύκλιος ουσιαστικά προαναγγέλλει την έκδοση… επόμενων εγκυκλίων. Κάνει γενικές αναφορές στις αλλαγές που επήλθαν με τον μνημονιακό νόμο, χωρίς όμως να εξειδικεύει τον τρόπο εφαρμογής στην πράξη. Ετσι, η ευθύνη για την υλοποίηση μεταφέρεται στα ασφαλιστικά ταμεία τα οποία θα αναλάβουν, μέσα από τη διατύπωση συγκεκριμένων ερωτημάτων, να συγκεντρώσουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την εφαρμογή των ψηφισμένων διατάξεων. Με δεδομένη την έκταση των αλλαγών αλλά και το πλήθος των ερωτημάτων που έχουν προκύψει, το επόμενο διάστημα αναμένεται ότι θα υπάρξει… βροχή από εγκυκλίους ασφαλιστικού περιεχομένου.
Οπως προκύπτει και από την εγκύκλιο, οι βασικές αλλαγές που επέρχονται στο ασφαλιστικό μετά την ψήφιση του τελευταίου νόμου είναι οι ακόλουθες:
Επέρχονται μεταβολές ως προς τα καταβαλλόμενα ποσά σύνταξης λόγω γήρατος για όσους συνταξιοδοτούνται από 1.7.2015 και μετά, οι οποίοι είναι δικαιούχοι των κατώτατων ορίων σύνταξης.
Ειδικότερα:
-
Προβλέπεται ότι όσων η συνταξιοδότηση λόγω γήρατος από τους Οργανισμούς Κύριας ή Επικουρικής Ασφάλισης αρχίζει από την 1.7.2015 και εφεξής, λαμβάνουν μόνον το ποσό της σύνταξης που προκύπτει βάσει των οικείων καταστατικών και γενικών διατάξεων (οργανικό ποσό). Εάν το προκύπτον οργανικό ποσό σύνταξης είναι κατώτερο του εκάστοτε προβλεπόμενου κατώτατου ορίου, τότε χορηγείται το οργανικό ποσό σύνταξης. Μετά τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρ. 3 του άρθρου 11 του ν. 3863/2010, καταβάλλεται το εκάστοτε προβλεπόμενο ποσό του κατώτατου ορίου σύνταξης.
Σε περίπτωση, βέβαια, που το οργανικό ποσό σύνταξης υπερβαίνει το ποσό του κατώτατου ορίου σύνταξης, τότε εξ αρχής καταβάλλεται το οργανικό ποσό σύνταξης. Με την ενεργοποίηση της συγκεκριμένης διάταξης, το επόμενο διάστημα οι υπηρεσίες των ασφαλιστικών ταμείων -ειδικά του ΙΚΑ- θα χορηγήσουν για πρώτη φορά συντάξεις οι οποίες μπορεί να πέφτουν και κάτω από το όριο των 250-300 ευρώ τον μήνα. Πώς προκύπτει αυτό; Αν κάποιος συνταξιοδοτηθεί πριν από τη συμπλήρωση του 67ου έτους, θα πάρει, όπως προαναφέρθηκε, μόνο το «οργανικό» κομμάτι της σύνταξης που πρακτικά είναι αυτό που αντιστοιχεί στις εισφορές που έχει καταβάλει ο ασφαλισμένος.
Ειδικά σε εργαζόμενους που αποχωρούν στη σύνταξη με λίγα χρόνια εργασίας και χαμηλές αποδοχές, το οργανικό κομμάτι μπορεί να είναι πολύ χαμηλό. Ετσι, εκεί που ο ασφαλισμένος θα υπολόγιζε με τα προ του Αυγούστου δεδομένα να εισπράξει μια μηνιαία σύνταξη της τάξεως των 486 ευρώ, τώρα θα πάρει το σαφώς μικρότερο ποσό των 250-300 ευρώ και θα περιμένει να συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας του προκειμένου να πάρει και το υπόλοιπο.
Αν θα το πάρει και αυτό, διότι το μνημόνιο ορίζει ότι για τη χορήγηση της κατώτατης σύνταξης και μετά τα 67 θα πρέπει να θεσπιστούν εισοδηματικά όρια. Αυτό σημαίνει ότι όποιος δεν τα πληροί θα εξακολουθήσει να εισπράττει το λεγόμενο οργανικό κομμάτι της σύνταξης διά βίου.
-
Ο υπολογισμός της σύνταξης βάσει του άρθρου 4 του ν. 3863/2010 (σ.σ.: είναι ο ασφαλιστικός νόμος Λοβέρδου-Κουτρουμάνη ο οποίος και ψηφίστηκε το 2010 αλλάζοντας ριζικά τον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων για το διάστημα μετά την 1/1/2015) ισχύει για τους υπαχθέντες σε οποιοσδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο έως και την 31.12.2010 των οποίων η συνταξιοδότηση λόγω γήρατος ή αναπηρίας αρχίζει από 1.1.2015. Ποιες είναι οι αλλαγές που επέρχονται; Οπως εξηγεί ο δικηγόρος-εργατολόγος Διονύσης Ρίζος, ο υπολογισμός θα γίνεται σε δύο τμήματα.
Το πρώτο τμήμα θα αφορά τον χρόνο ασφάλισης μέχρι την 31-12-2010 και θα υπολογίζεται το ποσό της σύνταξης με τον παλιό τρόπο και το δεύτερο τμήμα θα αφορά τον χρόνο από την 1-1-2011 και θα γίνεται με τους συντελεστές του νόμου 3863/2010 και τον μέσο όρο αποδοχών της περιόδου αυτής. «Για τους δημοσίους υπαλλήλους οι απώλειες είναι μικρές. Αντίθετα, για τους ασφαλισμένους του ιδιωτικού τομέα η εφαρμογή του νέου τρόπου υπολογισμού φέρνει συρρίκνωση σε σχέση με το παλαιό σύστημα» εξηγεί ο κ. Ρίζος.
Χαρακτηριστικό είναι το ακόλουθο παράδειγμα. Αν ένας ασφαλισμένος στο ΙΚΑ με συντάξιμες αποδοχές 1.500 ευρώ συνταξιοδοτούνταν μέχρι το τέλος του 2014, θα έπαιρνε σύνταξη 1.127 ευρώ. Με το νέο καθεστώς, όμως, η σύνταξη πέφτει αυτόματα στα 1.010 ευρώ εφόσον η συνταξιοδότηση γίνει μέσα στο 2015. Αν η 35ετία συμπληρωθεί δε το 2020, τότε οι συντάξιμες αποδοχές θα πέσουν ακόμη περισσότερο, στα 980 ευρώ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτά ισχύουν με βάση τα σημερινά δεδομένα. Είναι πολύ πιθανό ο τρόπος υπολογισμού των συντάξεων που θα αποδοθούν από εδώ και στο εξής να αλλάξει εκ νέου στο πλαίσιο της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης που συζητείται ήδη στο πλαίσιο της Επιτροπής για το ασφαλιστικό εν όψει και της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές.
-
Τα ποσά κατώτατων ορίων σύνταξης λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου, που καταβάλλονται από τους οργανισμούς κύριας ή επικουρικής ασφάλισης, όπως αυτά προβλέπονται από τις οικείες καταστατικές και γενικές διατάξεις, διατηρούνται μέχρι και 31.12.2021 στο ύψος που ισχύει την 31.7.2015.
Σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας
Προβλέπεται η σταδιακή αύξηση των ορίων ηλικίας πλήρους και μειωμένης συνταξιοδότησης. Ειδικότερα, ορίζεται ότι από 01.01.2022 ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για πλήρη σύνταξη λόγω γήρατος για τους ασφαλισμένους όλων των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Ελλάδος, το 62ο έτος της ηλικίας (με 12.000 ημέρες ασφάλισης ή 40 έτη) και το 67ο έτος της ηλικίας (με 15 έτη ή 4.500 ημέρες ασφάλισης).
Επιπλέον, από την 01.01.2022 προβλέπεται ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, όπου αυτή προβλέπεται σύμφωνα με τις ισχύουσες γενικές, ειδικές ή καταστατικές διατάξεις, για όλους τους ασφαλισμένους των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Ελλάδας, το 62ο έτος της ηλικίας με 4.500 ημέρες ή 15 έτη ασφάλισης.
Στις περιπτώσεις που δεν έχει θεμελιωθεί δικαίωμα πλήρους ή μειωμένης σύνταξης, τα όρια ηλικίας αυξάνονται σταδιακά έως την 01.01.2022 (σ.σ.: ο βηματισμός αύξησης των ορίων ηλικίας καθορίζεται στους πίνακες που ψηφίστηκαν από τη Βουλή ως αναπόσπαστο τμήμα του νόμου). Από τις σταδιακές αυξήσεις των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης εξαιρούνται οι υπαγόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα, καθώς και οι μητέρες και οι χήροι πατέρες ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνων.
Τέλος, ορίζεται ότι θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα στους Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Ελλάδας, λόγω συμπλήρωσης των προϋποθέσεων του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας, όπου αυτό προβλέπεται, δεν θίγονται και δύνανται να ασκηθούν οποτεδήποτε.
